Ostrowski, Jan K.: Kresy: bliskie i dalekie (Kraków, 1998)

statutami. W r. 1669 miejscowy kościół rzymskokatolicki otrzymał god-
ność kolegiaty. Kapituła kolegiacka sprawowała opiekę nad szkołą,
będącą „kolonią” Akademii Krakowskiej (czyli Uniwersytetu Jagielloń-
skiego) i w związku z tym również nazywaną nieco na wyrost Akade-
mią. W r. 1718 szkoła przeszła pod kierownictwo jezuitów, a w cztery
lata później uzyskała status kolegium, które w połowie wieku kształ-
ciło ok. 400 uczniów.
Ok. r. 1695 powstał ratusz, zbudowany na charakterystycznym
planie krzyżowym. W 1. połowie w. XVIII przebudowano pałac Potoc-
kich w formach późnego baroku. Naprzeciw kolegiaty powstał rozle-
gły kompleks gmachów jezuickich, złożony z kościoła i kolegium.
Kolejnymi ważnymi świątyniami Stanisławowa były kościół ormiański
oraz nieistniejący dziś kościół Trynitarzy.

i


67. Stanislaiućku, kolegiata

Życie Stanisławowa było w owym czasie zdominowane przez Józefa
Potockiego, sprawującego najwyższe urzędy w Koronie - hetmana
wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego, jednego z ostatnich
magnatów Rzeczypospolitej w naprawdę monumentalnym stylu. Jego
pogrzeb w r. 1751 był wielkim barokowym spektaklem. Całe wnętrze
kolegiaty stanisławowskiej zostało na tę uroczystość przybrane purpu-
rowym adamaszkiem, który przetrwał tam przez ponad sto lat. Nie-
które elementy castrum doloris, czyli specjalnej konstrukcji, łączącej
w sobie elementy katafalku, pomnika i ołtarza istnieją do dziś. Są to
znakomite rzeźby rycerzy - idealne podobizny hetmanów z rodu Po-

123