Ostrowski, Jan K.: Kresy: bliskie i dalekie (Kraków, 1998)

77. Złoczów, budynek bramny zamku

cia liczył ponad 10 000 mieszkańców), siedzibą sądu i szkoły średniej.
Szczególnej popularności przysporzyło miastu wydawnictwo Zukerhan-
dla, jedno z pierwszych specjalizujących się w książkach dla młodzie-
ży, do dziś jeszcze kojarzące się ze szkolnymi „brykami”.
Z nowszych dziejów Złoczowa należy wspomnieć przynajmniej dwa
fakty. Pierwszy dotyczy martyrologii jego mieszkańców w latach 1939-
1945. NKWD i gestapo zamieniły zamek złoczowski w miejsce maso-
wej kaźni, której rozmiary zostały ujawnione dopiero w ostatnich la-
tach. Drugi fakt to przetrwanie w Złoczowie przez cały okres władzy
sowieckiej czynnego kościoła rzymskokatolickiego, którym opiekował
się niezłomny ks. Jan Cieński. Aż do końca lat osiemdziesiątych była
to jedna z nielicznych placówek Kościoła pomiędzy Lwowem i daw-
ną granicą na Zbruczu. Jej znaczenia dla podtrzymania ducha reli-
gijnego i narodowego nie można przecenić.
Zamek złoczowski położony jest na wzgórzu na południowy
wschód od historycznego centrum miasta, u zbiegu rzeczek Złoczówki
i Młynówki. Jego obecny stan pochodzi głównie z lat 1634—1636. Ob-
szerne założenie fortyfikacyjne ma kształt prostokąta z potężnymi ba-
stionami na narożnikach, zdobionymi herbem i inicjałami Jakuba So-
bieskiego. Przy północnej kurtynie znajduje się budynek bramny,
z monumentalnym portalem ozdobionym potężnymi blokami rustyki.
Na placu we wnętrzu fortecy mieściły się zabudowania mieszkalne
i gospodarcze, a przede wszystkim znacznych rozmiarów, wydłużony
gmach rezydencji Sobieskich. Jego potężna prosta biyła jedynie na na-

142