DOI article:
Mossakowski, Stanisław: "Liściasty chłopiec": motyw antyczny w dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej i jego geneza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0116
112
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
9. G. Romano, Madonna delia Gatta, fragment. Wg F. Hartta
Barnaba, dziele Botticellego przechowywanym obecnie we florenckich Uffiziach20, ok. 1487 r. powtórzyli
go Gherardo i Monte di Giovanni del Fora w iluminacji karty tytułowej rękopisu przeznaczonego
dla króla Macieja Korwina21, a ok. 1490 r. przerysował go z oryginału w kościele S. Agnese
autor słynnego szkicownika, zwanego Kodeksem eskurialskim22. W ciągu następnego stulecia ten
antyczny relief był przedmiotem studiów m.in. Nicoletta da Modena23, Martena van Heemskerka24,
Etienne'a Dupérac25 i Cherubina Alberti26. Giulio Romano ozdobił nim kołyskę Dzieciątka w obrazie
znanym jako Madonna delia Gatta w Museo di Capodimonte w Neapolu (il. 9)27, a na cokołach
zewnętrznej pary pilastrów wspomnianego ołtarza Zwiastowania w Orvieto przetworzyli jego kompo-
zycję Simone i Francesco Mosca28.
Elementem, który w tej redakcji motywu szczególnie frapował artystów był zróżnicowany układ
rąk przedstawionej postaci. Stał się on — jak sądzę — wzorem dla kompozycji jednej z alabastro-
wych płaskorzeźb wykonanych ok. 1508 r. dla Alfonsa I d'Esté w Ferrarze przez Antonia Lombardo
(zm. 1516 r.)29. Nade wszystko jednak zainteresował samego Rafaela, który w słynnym portrecie
20 H. P. Horne, Botticelli. Painter of Florence, wyd. 2. Princeton 1980, s. 111—117; С. Bo, G. Mandel, L'opéra
compléta del Botticelli, Milano 1978, poz. 94, s. 99, 100, tabl. XLII.
21 Nowy Jork, Pierpont Morgan Library, rkps 496, S. Didymi Alexandrini De Spiritu Sancto, k. 2 — zob. C. Csapodi,
The Corvinian Library, Budapest 1973, poz. 224, s. 203, 204, oraz J. Białostocki, The Art of the Renaissance in Eastern
Europe, Oxford 1976, tabl. 1.
22 H. Egger, Codex Escurialensis. Ein Skizzenbuch aus der Werkstatt Domenico Ghirlandaios, Wien 1906, s. 77 (k. 16 verso).
23 Rysunek w Cooper Union Muséum, znany mi z fotografii w zbiorach Biblioteki Warburga w Londynie.
24 H. Egger, C. Hiilsen, Die rômische Skizzenbiicher des Marten van Heemskerk im kóniglichen Kupferstichkabinett zu
Berlin, t. 2, Berlin 1916, s. 7, 8. tabl. 10.
25 Paryż, Gabinet Rycin Biblioteki Narodowej, inw. 26.464.
26 Florencja, Gabinet Rycin Uffizi, sygn. NA 93.695, k. 10 verso.
27 F. Hartt, Giulio Romano, t. 1, New Haven 1958, s. 54, t. 2, il. 91.
28 Fot. Alinari 4962. Zob. przypis 18.
29 Obecnie w zbiorach Ermitażu w Leningradzie. Zob. Venturi, op. cit., t. 10-1, s. 398, il. 304; R. Munman, op.
cit., s. 33, 36. Na reliefy leningradzkie w kontekście dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej zwracali uwagę: W. R. Zaloziecky,
Studie zur figuralen Ausschmiickung der Jagellonenkapelle (Siegmundkapelle) in Krakau, „Belvedere", t. 5, 1934, s. 168, przypis
1. oraz J. E. Dutkiewicz, Grobowce rodziny Tarnowskich w kościele katedralnym w Tarnowie, Tarnów 1932, s. 20. Trzeba
STANISŁAW MOSSAKOWSKI
9. G. Romano, Madonna delia Gatta, fragment. Wg F. Hartta
Barnaba, dziele Botticellego przechowywanym obecnie we florenckich Uffiziach20, ok. 1487 r. powtórzyli
go Gherardo i Monte di Giovanni del Fora w iluminacji karty tytułowej rękopisu przeznaczonego
dla króla Macieja Korwina21, a ok. 1490 r. przerysował go z oryginału w kościele S. Agnese
autor słynnego szkicownika, zwanego Kodeksem eskurialskim22. W ciągu następnego stulecia ten
antyczny relief był przedmiotem studiów m.in. Nicoletta da Modena23, Martena van Heemskerka24,
Etienne'a Dupérac25 i Cherubina Alberti26. Giulio Romano ozdobił nim kołyskę Dzieciątka w obrazie
znanym jako Madonna delia Gatta w Museo di Capodimonte w Neapolu (il. 9)27, a na cokołach
zewnętrznej pary pilastrów wspomnianego ołtarza Zwiastowania w Orvieto przetworzyli jego kompo-
zycję Simone i Francesco Mosca28.
Elementem, który w tej redakcji motywu szczególnie frapował artystów był zróżnicowany układ
rąk przedstawionej postaci. Stał się on — jak sądzę — wzorem dla kompozycji jednej z alabastro-
wych płaskorzeźb wykonanych ok. 1508 r. dla Alfonsa I d'Esté w Ferrarze przez Antonia Lombardo
(zm. 1516 r.)29. Nade wszystko jednak zainteresował samego Rafaela, który w słynnym portrecie
20 H. P. Horne, Botticelli. Painter of Florence, wyd. 2. Princeton 1980, s. 111—117; С. Bo, G. Mandel, L'opéra
compléta del Botticelli, Milano 1978, poz. 94, s. 99, 100, tabl. XLII.
21 Nowy Jork, Pierpont Morgan Library, rkps 496, S. Didymi Alexandrini De Spiritu Sancto, k. 2 — zob. C. Csapodi,
The Corvinian Library, Budapest 1973, poz. 224, s. 203, 204, oraz J. Białostocki, The Art of the Renaissance in Eastern
Europe, Oxford 1976, tabl. 1.
22 H. Egger, Codex Escurialensis. Ein Skizzenbuch aus der Werkstatt Domenico Ghirlandaios, Wien 1906, s. 77 (k. 16 verso).
23 Rysunek w Cooper Union Muséum, znany mi z fotografii w zbiorach Biblioteki Warburga w Londynie.
24 H. Egger, C. Hiilsen, Die rômische Skizzenbiicher des Marten van Heemskerk im kóniglichen Kupferstichkabinett zu
Berlin, t. 2, Berlin 1916, s. 7, 8. tabl. 10.
25 Paryż, Gabinet Rycin Biblioteki Narodowej, inw. 26.464.
26 Florencja, Gabinet Rycin Uffizi, sygn. NA 93.695, k. 10 verso.
27 F. Hartt, Giulio Romano, t. 1, New Haven 1958, s. 54, t. 2, il. 91.
28 Fot. Alinari 4962. Zob. przypis 18.
29 Obecnie w zbiorach Ermitażu w Leningradzie. Zob. Venturi, op. cit., t. 10-1, s. 398, il. 304; R. Munman, op.
cit., s. 33, 36. Na reliefy leningradzkie w kontekście dekoracji kaplicy Zygmuntowskiej zwracali uwagę: W. R. Zaloziecky,
Studie zur figuralen Ausschmiickung der Jagellonenkapelle (Siegmundkapelle) in Krakau, „Belvedere", t. 5, 1934, s. 168, przypis
1. oraz J. E. Dutkiewicz, Grobowce rodziny Tarnowskich w kościele katedralnym w Tarnowie, Tarnów 1932, s. 20. Trzeba