DOI Artikel:
Fischinger, Andrzej: Kielich Jana Glasera
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0163
KIELICH JANA GLASERA
159
2. Stopa kielicha Jana Glasera
a w dwa lata później poruczono mu zakup sreber dla króla Stefana Batorego; wiadomo także,
że był autorem bogato zdobionego siodła i rzędu na konia, który „wzbudził podziw króla Jegomości"4.
Kielich ze zbiorów wawelskich mieści się w typie utrwalonym w okresie gotyku i powszechnie
występującym w XVI w., typie o wielolistnej stopie, wielobocznym trzonie, kulistym, spłaszczonym
nodusie i czarze z koszyczkiem. Jednakże nawiązanie do gotyku dotyczy tylko zasadniczej formy
naczynia, natomiast całe jego zdobnictwo, a także proporcje niektórych części mają zdecydowanie
charakter renesansowo-manierystyczny. W miejsce ażurowych galeryjek (występujących jeszcze w połowie
stulecia) wprowadził Glaser cokół w formie rozczłonkowanej bazy, zamiast rytowanych lub nakładanych
postaci czy ornamentów, pola stopy wypełniły kartusze o miękkich, jakby „skórzanych" kształtach
ze zróżnicowanymi, plastycznymi główkami aniołów, nodus utracił rombowe guzy, otrzymując w ich
miejsce rozetki z oprawami kamieni, pozbawiony podziałów architektonicznych trzon zamienił się
w dwa umiarowe wieloboki o ściankach z wpisanymi literami klasycznej antykwy. Nowożytne
formy geometryczne decydują o wyglądzie koszyczka, a gotycka, najczęściej liściasta, koronka została
zastąpiona ornamentem żywo przypominającym grzebienie renesansowych attyk. Powstało dzieło
jakościowo nowe z zasobem form, które nawiązują do współcześnie wznoszonych obiektów architektury
i rzeźby, opartych w znacznej mierze na wzorach włoskich. Wielkość kunsztu złotniczego Jana Glasera
i swobodne posługiwanie się renesansowymi motywami sprawia, że wykonany przezeń kielich wysuwa
się na czołowe miejsce wśród zachowanych kielichów z 2. połowy XVI w. na terenie Wielkopolski.
4 Por. M. Wicherkiewieżowa, Jan Glaser złotnik poznański XVI wieku, „Wiadomości Archeologiczne", T. V: 1913,
nr 7; L. Lepszy, Przemyśl złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 259; J. Eckhardt, Zlotnictwo poznańskie w dobie
Odrodzenia, „Studia Muzealne", II: 1957, s. 187.
159
2. Stopa kielicha Jana Glasera
a w dwa lata później poruczono mu zakup sreber dla króla Stefana Batorego; wiadomo także,
że był autorem bogato zdobionego siodła i rzędu na konia, który „wzbudził podziw króla Jegomości"4.
Kielich ze zbiorów wawelskich mieści się w typie utrwalonym w okresie gotyku i powszechnie
występującym w XVI w., typie o wielolistnej stopie, wielobocznym trzonie, kulistym, spłaszczonym
nodusie i czarze z koszyczkiem. Jednakże nawiązanie do gotyku dotyczy tylko zasadniczej formy
naczynia, natomiast całe jego zdobnictwo, a także proporcje niektórych części mają zdecydowanie
charakter renesansowo-manierystyczny. W miejsce ażurowych galeryjek (występujących jeszcze w połowie
stulecia) wprowadził Glaser cokół w formie rozczłonkowanej bazy, zamiast rytowanych lub nakładanych
postaci czy ornamentów, pola stopy wypełniły kartusze o miękkich, jakby „skórzanych" kształtach
ze zróżnicowanymi, plastycznymi główkami aniołów, nodus utracił rombowe guzy, otrzymując w ich
miejsce rozetki z oprawami kamieni, pozbawiony podziałów architektonicznych trzon zamienił się
w dwa umiarowe wieloboki o ściankach z wpisanymi literami klasycznej antykwy. Nowożytne
formy geometryczne decydują o wyglądzie koszyczka, a gotycka, najczęściej liściasta, koronka została
zastąpiona ornamentem żywo przypominającym grzebienie renesansowych attyk. Powstało dzieło
jakościowo nowe z zasobem form, które nawiązują do współcześnie wznoszonych obiektów architektury
i rzeźby, opartych w znacznej mierze na wzorach włoskich. Wielkość kunsztu złotniczego Jana Glasera
i swobodne posługiwanie się renesansowymi motywami sprawia, że wykonany przezeń kielich wysuwa
się na czołowe miejsce wśród zachowanych kielichów z 2. połowy XVI w. na terenie Wielkopolski.
4 Por. M. Wicherkiewieżowa, Jan Glaser złotnik poznański XVI wieku, „Wiadomości Archeologiczne", T. V: 1913,
nr 7; L. Lepszy, Przemyśl złotniczy w Polsce, Kraków 1933, s. 259; J. Eckhardt, Zlotnictwo poznańskie w dobie
Odrodzenia, „Studia Muzealne", II: 1957, s. 187.