Rocznik Historii Sztuki (17.1988)

408

TADEUSZ S. JAROSZEWSKI

4. E. Bergman, Rekonstrukcja elewacji wzdłużnej pałacu w Czarnominie (z sześciokolumnowym portykiem). Rys. tuszem

5. J. F. de Neufforge, projekt pałacu z półowalnym ryzalitem otoczonym kolumnadą, plan parteru.
Wg Recueil élémentaire d'architecture..., t. 7, Paris 1767— 1768, pl. 455

Druga cecha wyróżniająca pałac w Czarnominie to kolumnada otaczająca półowalny ryzalit
i dźwigająca spłaszczoną kopułę. Motyw ten w architekturze polskiego klasycyzmu występuje sto-
sunkowo rzadko i przywodzi na myśl porównanie z elewacją ogrodową Białego Domu w Waszyngtonie
wzniesionego w latach 1792— 1800 według projektu Jamesa Hobana18. Dzięki temu podobieństwu
pałac w Czarnominie zyskał wśród historyków sztuki miano pałacu z dwudziestodolarowego banknotu.
Nie może być, oczywiście, mowy o jakiejkolwiek zależności pałacu czarnomińskiego od Białego
Domu, mało bowiem prawdopodobne, by Francesco Boffo znał siedzibę prezydentów Stanów
Zjednoczonych lub jej wizerunek. Obaj architekci mogli natomiast sięgnąć do tego samego źródła

18 G. E. Kidder-Smith, A pictoral History of Architecture in America, New York 1981, s. 176, 177. Biały Dom
został zniszczony przez Anglików w 1814 r. i następnie odbudowany pod kierunkiem J. Hobana. Później uległ kilkakrotnym
przekształceniom.