Rocznik Historii Sztuki (17.1988)

416

JANINA WIERCIŃSKA

5. Wiązania podpory dachowej z Wiśnicza przed pogorzelą, rys. 1868,
drzeworyt F. Zabłockiego. Wg „Kłosy", 1868, nr 160, s. 37

Matejko uchodzi za malarza mało na ogół interesującego się tematem rodzajowym. Tym bardziej
więc trzeba zwrócić uwagę na drobne, szkicowo nieraz ujmowane figurki sztafażu, przydatne tu
i tam dla ożywienia sceny i uwydatnienia proporcji architektury. Rozmieszczone od niechcenia
grupki rozprawiających w podcieniach Żydów, matka karmiąca niemowlę, zarys ciekawie wysuwa-
jącej głowę z wnętrza sklepiku postaci, kołyska pod oknem, stragan z kupcową, oto wywołane
przez Matejkę pulsujące jeszcze życiem cienie nie oddalonej przez czas przeszłości.

Artysta tak dobierał swe figurki, by ich gest i poza stawały się wykładnikiem stylu i atmosfery,
albo — w obliczu szczególnie szacownego zabytku — dokonywał przeniesienia w przeszłość odziewając
je w historyczne kostiumy. Po starożytnych schodach w kamienicy zwanej Bonarowską stąpa ciężko
rajca miejski w historycznym stroju z połowy XVI w. ; przy gotyckiej kropielnicy w Starym Sączu
dziad kościelny odmawia różaniec; na zamku w Dębnie (il. 4) mężczyzna w pozie „frasobliwej"
oddaje się melancholijnym rozmyślaniom; wśród ruin zamku w Odrzykoniu (il. 2) jawi się postać
w romantycznie rozwianym płaszczu, której związek z przeżywającym wizję wielkiej i dumnej przeszłości