DOI Artikel:
Król-Kaczorowska, Barbara: O budynku Teatru Polskiego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0454
450
BARBARA KRÓL-KACZOROWSKA
5. С. Przybylski, przekrój podłużny widowni Teatru Polskiego.
Wg „Architektura i Budownictwo". 1936. z. 8-9-1U
instalacji23. Większe prace elektrotechniczne, jak również roboty konserwujące wnętrze, ze szczegól-
nym uwzględnieniem widowni, wykonano w grudniu 1938 r. Już wówczas rozpoczęto przygotowania
do przewidzianego na 1939 r. generalnego remontu teatru. Koszt robót miał wynieść 65 000 zł.
Projektowano wykonać: naprawę zniszczonego dachu, roboty murarskie na elewacjach, odwilgocić
budynek i założyć izolację, przeprowadzić remont urządzeń grzewczych, wodociągowych i innych24.
Wybuch wojny przeszkodził realizacji tych zamierzeń.
W czasie obrony miasta we wrześniu 1939 r. teatr ocalał, choć nie uniknął zniszczeń. Zaczęło
się od zapalenia drzwi od magazynu dekoracji przy scenie. Następnie spłonął główny magazyn
dekoracji znajdujący się naprzeciw teatru. Niewypały zburzyły dach i zniszczyły część sznurowni.
Bomba wpadła ukosem przez kamienne schody wejściowe przed teatrem i wgniotła je do palarni
miażdżąc ścianę. Gmach stracił oczywiście wszystkie szyby, drzwi wyważone podmuchami, poodpadały
tynki i sztukaterie we wnętrzu itp.25
Po kapitulacji Warszawy, już w listopadzie tegoż roku z inicjatywy Arnolda Szyfmana zaczęto
remont budynku we własnym zakresie. Funduszów dostarczyły polskie władze miejskie, a do pracy
stanął cały techniczny personel teatru. Kiedy w marcu 1940 r. ukończono roboty wiadome już było,
że Niemcy nie dopuszczą do restytucji polskich scen. Władze okupacyjne zajęły teatr w kwietniu
i rozpoczęto przeróbki we wnętrzu. Na balkonie pierwszego piętra, pomiędzy lożami, urządzono
lożę honorową, anektując na ten cel także znajdujący się z tyłu gabinet i część foyer. Posze-
rzono także kanał orkiestry.
W październiku w Teatrze Polskim otwarto przeznaczony wyłącznie dla Niemców Theater der
Stadt Warschau. W marcu 1941 r. inaugurowano działający na przemian z niemieckim Teatr
Miasta Warszawy. Tę imprezę przygotowano dla Polaków. Społeczeństwo jednak teatr bojkotowało
na ogół i niewielu tylko chętnych zapełniało widownię26.
W czasie powstania 1944 r. i planowego niszczenia miasta po zakończeniu działań bojowych
budynek teatru, choć zniszczony, nie bardzo ucierpiał. W marcu 1945 r. przybył do Warszawy
Szyfman i tak oto zobaczył wnętrze gmachu przy ul. Karasia: „W lożach woda po kostki, z plafonu
23 Protokoły z posiedzeń Zarządu Tow. Akc. Budowy i Eksploatacji Teatrów. Arch. A. Szyfmana w Zbiorach Specjal-
nych IS PAN. sygn. 1236/43.
24 Remont Teatru Polskiego 1939. Uwagi techniczne o stanie Teatru Polskiego. Zbiory Specjalne IS PAN, Archiwum
Arnolda Szyfmana, sygn. 1236/51.
25 A. Szyfman, Moja tułaczka wojenna. Warszawa 1960, s. 31 — 34.
26 S. Marczak-Oborsk i. Teatr czasów wojny. Warszawa 1967, s. 243 oraz ił. 4-6.
BARBARA KRÓL-KACZOROWSKA
5. С. Przybylski, przekrój podłużny widowni Teatru Polskiego.
Wg „Architektura i Budownictwo". 1936. z. 8-9-1U
instalacji23. Większe prace elektrotechniczne, jak również roboty konserwujące wnętrze, ze szczegól-
nym uwzględnieniem widowni, wykonano w grudniu 1938 r. Już wówczas rozpoczęto przygotowania
do przewidzianego na 1939 r. generalnego remontu teatru. Koszt robót miał wynieść 65 000 zł.
Projektowano wykonać: naprawę zniszczonego dachu, roboty murarskie na elewacjach, odwilgocić
budynek i założyć izolację, przeprowadzić remont urządzeń grzewczych, wodociągowych i innych24.
Wybuch wojny przeszkodził realizacji tych zamierzeń.
W czasie obrony miasta we wrześniu 1939 r. teatr ocalał, choć nie uniknął zniszczeń. Zaczęło
się od zapalenia drzwi od magazynu dekoracji przy scenie. Następnie spłonął główny magazyn
dekoracji znajdujący się naprzeciw teatru. Niewypały zburzyły dach i zniszczyły część sznurowni.
Bomba wpadła ukosem przez kamienne schody wejściowe przed teatrem i wgniotła je do palarni
miażdżąc ścianę. Gmach stracił oczywiście wszystkie szyby, drzwi wyważone podmuchami, poodpadały
tynki i sztukaterie we wnętrzu itp.25
Po kapitulacji Warszawy, już w listopadzie tegoż roku z inicjatywy Arnolda Szyfmana zaczęto
remont budynku we własnym zakresie. Funduszów dostarczyły polskie władze miejskie, a do pracy
stanął cały techniczny personel teatru. Kiedy w marcu 1940 r. ukończono roboty wiadome już było,
że Niemcy nie dopuszczą do restytucji polskich scen. Władze okupacyjne zajęły teatr w kwietniu
i rozpoczęto przeróbki we wnętrzu. Na balkonie pierwszego piętra, pomiędzy lożami, urządzono
lożę honorową, anektując na ten cel także znajdujący się z tyłu gabinet i część foyer. Posze-
rzono także kanał orkiestry.
W październiku w Teatrze Polskim otwarto przeznaczony wyłącznie dla Niemców Theater der
Stadt Warschau. W marcu 1941 r. inaugurowano działający na przemian z niemieckim Teatr
Miasta Warszawy. Tę imprezę przygotowano dla Polaków. Społeczeństwo jednak teatr bojkotowało
na ogół i niewielu tylko chętnych zapełniało widownię26.
W czasie powstania 1944 r. i planowego niszczenia miasta po zakończeniu działań bojowych
budynek teatru, choć zniszczony, nie bardzo ucierpiał. W marcu 1945 r. przybył do Warszawy
Szyfman i tak oto zobaczył wnętrze gmachu przy ul. Karasia: „W lożach woda po kostki, z plafonu
23 Protokoły z posiedzeń Zarządu Tow. Akc. Budowy i Eksploatacji Teatrów. Arch. A. Szyfmana w Zbiorach Specjal-
nych IS PAN. sygn. 1236/43.
24 Remont Teatru Polskiego 1939. Uwagi techniczne o stanie Teatru Polskiego. Zbiory Specjalne IS PAN, Archiwum
Arnolda Szyfmana, sygn. 1236/51.
25 A. Szyfman, Moja tułaczka wojenna. Warszawa 1960, s. 31 — 34.
26 S. Marczak-Oborsk i. Teatr czasów wojny. Warszawa 1967, s. 243 oraz ił. 4-6.