Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (36.1992)

3. Jedno z czterech przedstawień ptaków na ścianach 4. Inne przedstawienie ptaka ze ścian zabytku

zabytku

Opisany wyżej zabytek został opublikowany w roku 1971. Autorka publikacji, Kamila
Kołodziejczyk, określiła go w tytule swej pracy jako tabernakulum (tabernacle)2. W innym
miejscu swej publikacji stwierdziła, że naczynia takie, zwane turris lub pyxis, służyły jako
osłona kielicha z chlebem eucharystycznym3. Wydaje się, że autorka myli w swym artykule
dwa różne możliwe przeznaczenia opisywanego zabytku — tabernakulum, czyli pojemnik
do przechowywania Eucharystii, i osłonę na kielich mszalny, używaną w niektórych
liturgiach wschodniochrześcijańskich. Czy te próby wyjaśnienia przeznaczenia omawianego
przedmiotu są słuszne?

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa przechowywano Eucharystię w domach pry-
watnych. Po mszy św. diakoni, a także sami wierni zabierali ze sobą część konsekrowanego
chleba dla tych, którzy nie mogli uczestniczyć w ofierze. Duchowni przechowując
Eucharystię w domu mogli zanosić ją chorym, szczególnie w godzinie śmierci. Wierni mogli
każdego dnia, w którym nie odprawiano mszy Św., spożywać cząstkę Eucharystii, a także
zabierać ją na czas podróży, szczególnie długich i niebezpiecznych4. Eucharystię przecho-
wywano wtedy najczęściej w puszkach lub pudełeczkach ze szlachetnych metali, kości
słoniowej, drewna lub gliny. Pojemniki takie, zwane pyxis, scrinium, capsella, area, często
z dodatkiem określenia sancta, służyły do składania w nich małych cząstek konsekrowanego
chleba i zamknięte były odpowiednim, szczelnym przykryciem.

51