DOI Artikel:
Ziomecka, Anna; Muzeum Narodowe we Wrocławiu [Mitarb.]: Dwie rzeźby gotyckie z XIV wieku w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19644#0263
Anna Ziomecka
DWIE RZEŹBY GOTYCKIE Z XIV WIEKU W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO WE WROCŁAWIU
W
T Y latach 1979 i 1985 zbiory sztuki średniowiecznej Muzeum Narodowego we
Wrocławiu wzbogaciły się o dwa interesujące przykłady drewnianej rzeźby z XIV wieku. Ich
pochodzenie nie jest jednoznacznie ustalone. Pierwszy z przykładów, stojąca na lwie Maria
z Dzieciątkiem (il. 1), pochodzi z antykwarycznego handlu. Została nabyta we wrocławskim
salonie DESA. Jej związek ze Śląskiem potwierdza napis umieszczony na odwrocie figury,
mówiący ojej odnowieniu w 1884 r. w Namysłowie. Drugi przykład — tronująca Maria (il.
9), której poza wiąże ją jednoznacznie z grupą Tryumfu lub Koronacji, została odnaleziona
przez pracowników Instytutu Sztuki PAN w kościelnym składzie resztek wyposażenia we
Lwówku Śląskim. Nie wspominały o niej dawniejsze i nowsze inwentarze kościelne, spisy
zabytków ani kartoteki konserwatorskie i można sądzić, że trafiła tam po zniesieniu którejś
z przydrożnych kaplic, co potwierdzałby również stan jej zachowania.
Z wyjątkiem częściowego obcięcia podstawy z figurą lwa oraz włosów na skroniach
Madonny na Lwie, a także kwiatonów koron u obu figur, ich forma rzeźbiarska przetrwała w
dobrym stanie. Obie nosiły jednak ślady wtórnej adaptacji, gwoździ, a zwłaszcza brutalnych
przemalowań zniekształcających ich pierwotny wygląd. Pierwotnie obie były częścią
ołtarzowych nastaw, umieszczone najpewniej w środkowej części korpusu.
W chwili nabycia żadna z wymienionych rzeźb nie była znana fachowej literaturze, a
później tylko Madonna na Lwie była wzmiankowana jako jeden z typowych przykładów
tego rodzaju przedstawień1. W obu jednak przypadkach zarówno ikonografia, jak i cechy
stylowe, już w chwili nabycia do zbiorów, pozwalały łączyć je z tzw. Kręgiem Madonn na
Lwie. W tym kontekście obecnie istotne jest bliższe określenie ich miejsca w obrębie tego
Kręgu i to tym bardziej, że ostatnie badania znacznie go rozszerzyły zarówno pod względem
ilości reprezentujących go przykładów, jak też terytorialnym i czasowym2. Obecnie znanych
jest kilkaset przykładów (w tym zespoły wielofigurowe), które wystąpiły na szerokim
obszarze ziem staropolski pomiędzy Odrą i Wisłą, a pojawiły się tu po połowie XIV wieku,
podczas gdy schyłkowe formy przetrwały do końca trzeciego dziesiątka lat XV wieku.
259
DWIE RZEŹBY GOTYCKIE Z XIV WIEKU W ZBIORACH
MUZEUM NARODOWEGO WE WROCŁAWIU
W
T Y latach 1979 i 1985 zbiory sztuki średniowiecznej Muzeum Narodowego we
Wrocławiu wzbogaciły się o dwa interesujące przykłady drewnianej rzeźby z XIV wieku. Ich
pochodzenie nie jest jednoznacznie ustalone. Pierwszy z przykładów, stojąca na lwie Maria
z Dzieciątkiem (il. 1), pochodzi z antykwarycznego handlu. Została nabyta we wrocławskim
salonie DESA. Jej związek ze Śląskiem potwierdza napis umieszczony na odwrocie figury,
mówiący ojej odnowieniu w 1884 r. w Namysłowie. Drugi przykład — tronująca Maria (il.
9), której poza wiąże ją jednoznacznie z grupą Tryumfu lub Koronacji, została odnaleziona
przez pracowników Instytutu Sztuki PAN w kościelnym składzie resztek wyposażenia we
Lwówku Śląskim. Nie wspominały o niej dawniejsze i nowsze inwentarze kościelne, spisy
zabytków ani kartoteki konserwatorskie i można sądzić, że trafiła tam po zniesieniu którejś
z przydrożnych kaplic, co potwierdzałby również stan jej zachowania.
Z wyjątkiem częściowego obcięcia podstawy z figurą lwa oraz włosów na skroniach
Madonny na Lwie, a także kwiatonów koron u obu figur, ich forma rzeźbiarska przetrwała w
dobrym stanie. Obie nosiły jednak ślady wtórnej adaptacji, gwoździ, a zwłaszcza brutalnych
przemalowań zniekształcających ich pierwotny wygląd. Pierwotnie obie były częścią
ołtarzowych nastaw, umieszczone najpewniej w środkowej części korpusu.
W chwili nabycia żadna z wymienionych rzeźb nie była znana fachowej literaturze, a
później tylko Madonna na Lwie była wzmiankowana jako jeden z typowych przykładów
tego rodzaju przedstawień1. W obu jednak przypadkach zarówno ikonografia, jak i cechy
stylowe, już w chwili nabycia do zbiorów, pozwalały łączyć je z tzw. Kręgiem Madonn na
Lwie. W tym kontekście obecnie istotne jest bliższe określenie ich miejsca w obrębie tego
Kręgu i to tym bardziej, że ostatnie badania znacznie go rozszerzyły zarówno pod względem
ilości reprezentujących go przykładów, jak też terytorialnym i czasowym2. Obecnie znanych
jest kilkaset przykładów (w tym zespoły wielofigurowe), które wystąpiły na szerokim
obszarze ziem staropolski pomiędzy Odrą i Wisłą, a pojawiły się tu po połowie XIV wieku,
podczas gdy schyłkowe formy przetrwały do końca trzeciego dziesiątka lat XV wieku.
259