DOI Artikel:
Łomnicka-Żakowska, Ewa: Sztychowane ilustracje do zbioru "Sielanki polskie z różnych autorów zabrane..." z 1778 r.: zagadnienie zgodności tekstu z obrazem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19644#0385
Ewa Łomnicka-Żakowska
SZTYCHOWANE ILUSTRACJE DO ZBIORU SIELANKI POLSKIE
Z RÓŻNYCH AUTORÓW ZEBRANE... Z 1778 R. — ZAGADNIENIE
ZGODNOŚCI TEKSTU Z OBRAZEM
T T zbiorze rycin Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się zespół ośmiu
miedziorytów. Są one ilustracjami do wydanego w 1778 r. zbioru sielanek noszącego tytuł:
Sielanki polskie z różnych autorów zebrane a teraz świeżo dla pożytku y zabawy czytelników po
trzeci raz przedrukowane y poprawione. Koperstychami ozdobione. Książka ukazała się
w Warszawie „nakładem Księgarni Gröllowskiey Nadworney J. K.Mci w Marywilu pod
znakiem Poetów", ale ilustracje do niej wykonali Charles Eisen i Joseph de Longueil
w Paryżu. Mają one swoją bogatą historię, do ich powstania przyczyniło się, oprócz artystów
francuskich, także wielu innych ludzi. Mało które ryciny posiadają tak obszerną doku-
mentację artystyczną jak te osiem „koperstychów" mających zdobić, ale i także ilustrować
bogaty wybór polskich sielanek. Już umieszczona na wstępie książki dedykacja wskazuje
czytelnikowi osobę, która przyczyniła się do jej powstania i wywarła wpływ na opatrzenie jej
ilustracjami. „Do Jaśnie Oświeconego Xiążęcia Jegomości Adama na Klewaniu i Żukowie
Czartoryskiego, Generała ziem podolskich, Generała Gwardyi Pieszey Litewskiey, Ko-
mendanta Korpusu Kadetów, Orderów Orła Białego, S. Stanisława i S. Andrzeja
Kawalera". Po dedykacji następuje panegiryk na cześć księcia z prośbą o przyjęcie dzieła:
„Nie gardź proszę, tym podłym wieyskich piosnek tonem [...] W czyież ręce iść powinne,
jeżeli nie w Twoie Xiążęce? O Panie, w którym, lubo iuż wiek minął złoty, Widzim ieszcze
zabytki starożytney cnoty [...]" Wiadomo, że inicjatorem edycji był właśnie Adam
Czartoryski, który polecił sporządzić ryciny. W umieszczonej w książce „Przedmowie
Bibliopoli" czytamy: „W tym samym czasie przebywający w Paryżu niektórzy Polacy, którzy
w przód wziąwszy różnych umieiętności w Szkole Rycerskiey JKMCI początki w innych się
ieszcze wyzwolonych sztukach doskonalić usiłowali, dali JPn. Co. Eysenowi w rysunkach
biegłemu do tych ośmiu Koperstychów, swoie modele, wyrażające w Osobach w wieyskim
ubierze znakomitsze w tych sielankach zawarte rzeczy. Były te rysunki pod wysoki rozsądek
J.O. Xcia Generała tu przysłane, u którego znalazłszy swoią zaletę dostały się do
sztychowania J. P. Longueilowi, który ie z niemnieyszą dokładnością i pięknością wy-
381
SZTYCHOWANE ILUSTRACJE DO ZBIORU SIELANKI POLSKIE
Z RÓŻNYCH AUTORÓW ZEBRANE... Z 1778 R. — ZAGADNIENIE
ZGODNOŚCI TEKSTU Z OBRAZEM
T T zbiorze rycin Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się zespół ośmiu
miedziorytów. Są one ilustracjami do wydanego w 1778 r. zbioru sielanek noszącego tytuł:
Sielanki polskie z różnych autorów zebrane a teraz świeżo dla pożytku y zabawy czytelników po
trzeci raz przedrukowane y poprawione. Koperstychami ozdobione. Książka ukazała się
w Warszawie „nakładem Księgarni Gröllowskiey Nadworney J. K.Mci w Marywilu pod
znakiem Poetów", ale ilustracje do niej wykonali Charles Eisen i Joseph de Longueil
w Paryżu. Mają one swoją bogatą historię, do ich powstania przyczyniło się, oprócz artystów
francuskich, także wielu innych ludzi. Mało które ryciny posiadają tak obszerną doku-
mentację artystyczną jak te osiem „koperstychów" mających zdobić, ale i także ilustrować
bogaty wybór polskich sielanek. Już umieszczona na wstępie książki dedykacja wskazuje
czytelnikowi osobę, która przyczyniła się do jej powstania i wywarła wpływ na opatrzenie jej
ilustracjami. „Do Jaśnie Oświeconego Xiążęcia Jegomości Adama na Klewaniu i Żukowie
Czartoryskiego, Generała ziem podolskich, Generała Gwardyi Pieszey Litewskiey, Ko-
mendanta Korpusu Kadetów, Orderów Orła Białego, S. Stanisława i S. Andrzeja
Kawalera". Po dedykacji następuje panegiryk na cześć księcia z prośbą o przyjęcie dzieła:
„Nie gardź proszę, tym podłym wieyskich piosnek tonem [...] W czyież ręce iść powinne,
jeżeli nie w Twoie Xiążęce? O Panie, w którym, lubo iuż wiek minął złoty, Widzim ieszcze
zabytki starożytney cnoty [...]" Wiadomo, że inicjatorem edycji był właśnie Adam
Czartoryski, który polecił sporządzić ryciny. W umieszczonej w książce „Przedmowie
Bibliopoli" czytamy: „W tym samym czasie przebywający w Paryżu niektórzy Polacy, którzy
w przód wziąwszy różnych umieiętności w Szkole Rycerskiey JKMCI początki w innych się
ieszcze wyzwolonych sztukach doskonalić usiłowali, dali JPn. Co. Eysenowi w rysunkach
biegłemu do tych ośmiu Koperstychów, swoie modele, wyrażające w Osobach w wieyskim
ubierze znakomitsze w tych sielankach zawarte rzeczy. Były te rysunki pod wysoki rozsądek
J.O. Xcia Generała tu przysłane, u którego znalazłszy swoią zaletę dostały się do
sztychowania J. P. Longueilowi, który ie z niemnieyszą dokładnością i pięknością wy-
381