DOI Artikel:
Grzybkowski, Andrzej: Concordia Apostolorum - gotycka rzeźba w Legnicy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19644#0225
Andrzej Grzybkowski
CONCORDIA APOSTOLORUM — GOTYCKA RZEŹBA W LEGNICY
T T toku badań archeologicznych kościoła św. Piotra i Pawła w Legnicy,
w podziemiach jednej z kaplic, w 1972 roku w warstwie gruzu został odkopany posąg
patronów tej świątyni1. Było to jednak odkrycie obiektu znanego już w 1878 r. Heinrichowi
Zieglerowi, pierwszemu monografiście kościoła2. Poddana starannej konserwacji rzeźba
— głównie chodziło o niewielkie uzupełnienia u nasady odłamanych głów i oczyszczenie
— została pokazana na dwóch wystawach, w Warszawie i Legnicy, po czym wróciła do
świątyni. Posąg (il. 1—3), o wysokości około 123 cm, wykonany jest z mioceńskiego
piaskowca kwarcytowego, pochodzącego z okolic Bolesławca. Pierwotna błękitna
i czerwona polichromia widoczna jest na płaszczu świętych, a ugier — na sukniach. Z tyłu
rzeźba jest nieopracowana. Dwupostaciowa grupa tworzy bryłę tak zwartą, że korpusy figur
zlewają się w jedność, rozdzieloną pośrodku głębszą fałdą sukni. Obie wysmukłe postacie
nakryte są wspólnym płaszczem. Święci stoją frontalnie obejmując się ramionami w ten
sposób, że lewy trzyma dłoń na lewym barku towarzysza, a ten odwrotnie — prawą dłoń na
prawym barku sąsiada. Święty po stronie prawej trzyma w drugiej dłoni księgę jako swój
atrybut. Można się domyślać, że brakującym obecnie atrybutem lewego apostoła była
również księga (lub zwój). Przedmiot ten określał św. Piotra i Pawła w sztuce niemieckiej aż
do XIII w. Miecz u Pawła, a klucze (kogut, ryba i in.) u Piotra pojawiły się dopiero od
następnego stulecia3. Zgodnie z ustaloną tradycją obrazową, umieszczona po stronie
prawej — honorowej — postać wyobraża św. Piotra, lewa — św. Pawła.
Temat rzeźby — spotkanie śś. Piotra i Pawła w Rzymie — doczekał się osobnego
opracowania ikonograficznego dopiero przed kilku laty4. Studium Kesslera jest na tyle
wyczerpujące i nowatorskie we wnioskach, że przyjdzie tu po wielokroć odwoływać się do
niego. Najstarszym znanym przedstawieniem powitania św. Pawła przez św. Piotra pod
miastem był fresk w nawie głównej S. Paolo fuori le Mura, znany dzięki pośrednictwu
akwareli XVII-wiecznej: apostołowie obejmują się ramionami, oglądani przez dwie grupy
widzów. Datowanie na około 400 r. jest całkiem prawdopodobne. Kolejny wczesny, bo
221
CONCORDIA APOSTOLORUM — GOTYCKA RZEŹBA W LEGNICY
T T toku badań archeologicznych kościoła św. Piotra i Pawła w Legnicy,
w podziemiach jednej z kaplic, w 1972 roku w warstwie gruzu został odkopany posąg
patronów tej świątyni1. Było to jednak odkrycie obiektu znanego już w 1878 r. Heinrichowi
Zieglerowi, pierwszemu monografiście kościoła2. Poddana starannej konserwacji rzeźba
— głównie chodziło o niewielkie uzupełnienia u nasady odłamanych głów i oczyszczenie
— została pokazana na dwóch wystawach, w Warszawie i Legnicy, po czym wróciła do
świątyni. Posąg (il. 1—3), o wysokości około 123 cm, wykonany jest z mioceńskiego
piaskowca kwarcytowego, pochodzącego z okolic Bolesławca. Pierwotna błękitna
i czerwona polichromia widoczna jest na płaszczu świętych, a ugier — na sukniach. Z tyłu
rzeźba jest nieopracowana. Dwupostaciowa grupa tworzy bryłę tak zwartą, że korpusy figur
zlewają się w jedność, rozdzieloną pośrodku głębszą fałdą sukni. Obie wysmukłe postacie
nakryte są wspólnym płaszczem. Święci stoją frontalnie obejmując się ramionami w ten
sposób, że lewy trzyma dłoń na lewym barku towarzysza, a ten odwrotnie — prawą dłoń na
prawym barku sąsiada. Święty po stronie prawej trzyma w drugiej dłoni księgę jako swój
atrybut. Można się domyślać, że brakującym obecnie atrybutem lewego apostoła była
również księga (lub zwój). Przedmiot ten określał św. Piotra i Pawła w sztuce niemieckiej aż
do XIII w. Miecz u Pawła, a klucze (kogut, ryba i in.) u Piotra pojawiły się dopiero od
następnego stulecia3. Zgodnie z ustaloną tradycją obrazową, umieszczona po stronie
prawej — honorowej — postać wyobraża św. Piotra, lewa — św. Pawła.
Temat rzeźby — spotkanie śś. Piotra i Pawła w Rzymie — doczekał się osobnego
opracowania ikonograficznego dopiero przed kilku laty4. Studium Kesslera jest na tyle
wyczerpujące i nowatorskie we wnioskach, że przyjdzie tu po wielokroć odwoływać się do
niego. Najstarszym znanym przedstawieniem powitania św. Pawła przez św. Piotra pod
miastem był fresk w nawie głównej S. Paolo fuori le Mura, znany dzięki pośrednictwu
akwareli XVII-wiecznej: apostołowie obejmują się ramionami, oglądani przez dwie grupy
widzów. Datowanie na około 400 r. jest całkiem prawdopodobne. Kolejny wczesny, bo
221