Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (36.1992)

3. Drzeworyt włoski, XVI w.

Dalszy komentarz do tej sceny istnieje w legendzie: „Chcąc naśladować Ojca Św.
Dominika, który się jej ukazał, łańcuchem żelaznym trzykroć codzień dyscyplinę czyniła"26.

Znany fakt obcięcia włosów w celu obrzydzenia się i uniknięcia małżeństwa znajduje taki
opis w legendzie: „A gdy to uczyniła już niejako przedtem, ale wedle Apostolskiej nauki,
zawinąwszy się chodziła [...]. Co gdy najprzód matka zobaczyła przyczyny zawicia tego
dociec chciała, ale odpowiedzi jasnej mieć nie mogła, dlatego, iż gdy panna Św. ani skłamać,
ani też z prawdą otworzyć się jawnie natenczas nie chciała, raczej szepcząc, a niżeli mówiąc,
odpowiedź dawała. Ale ona przystąpiwszy ku niej, z głowy zawicie zrzuciła i to czego się
nigdy nie spodziewała, gdy natenczas ujrzała, z wielkim żalem i z lamentem serdecznym dla
włosów iż były bardzo śliczne rzecze: Ach córko cóżeś to uczyniła? Ale panna zakrywszy zaś
głowę, stamtąd odeszła"27. Stąd w pierwszej scenie chusta na głowie świętej.

Oprócz tych nawiązań do legendy Rajmunda z Kapui, scena Umartwienia świętej zawiera
jeszcze dwa elementy symboliczne, które pozwalają zaliczyć tę scenę do przedstawień typu
vanitas, obrazujących ideę marności świata. U początku tych przedstawień leży werset ze

214