Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (36.1992)

12. Kołobrzeg, protokatedra, krucy-
fiks z zakrystii. Fot. E. Wojtowicz

W krucyfiksie z Rymania na podkreślenie zasługuje jednak pewien konserwatyzm formy
oraz wielka ekspresja głowy Chrystusa, co — w dalekim skojarzeniu — przywodzi na myśl
realizm kolońskich krucyfiksów mistycznych z pierwszych lat XIV wieku32. Archaizujące
elementy sięgające jeszcze XII i XIII wieku przejawiają się ponadto w takich szczegółach, jak
charakterystyczny modelunek przyklejonych do ramion włosów, kępkowata forma zarostu
czy odsłonięte konchy uszne (il. 9). Zdaniem Anderssona środowiskiem konserwatywnym
w rejonie Morza Bałtyckiego była w XIV wieku Gotlandia, a na dowód tego twierdzenia
przytacza on ołtarz w Anga35, którego cechą charakterystyczną, podobnie jak w Rymaniu,
jest pewna sztywność figur. Niemniej wydaje się, że pomorskie dzieło czerpie wzory z jeszcze
starszych, gotlandzkich tradycji. Może było nią nawet echo XIII-wiecznej, wspaniałej Grupy
Ukrzyżowania z Öja33, do której warsztatu zalicza się Grupę Ukrzyżowania z Hamra (il. 11).

250