DOI Artikel:
Ziomecka, Anna; Muzeum Narodowe we Wrocławiu [Mitarb.]: Dwie rzeźby gotyckie z XIV wieku w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19644#0278
zsuwa się ona pomiędzy uda i nie znajduje dalszego ciągu, gubiąc się w krętej linii brzegu.
Podobnie jednak do rzeźby lwóweckiej poszerzony został tors i podkreślony łuk obejmującej
go fałdy. Podobnie wydłużono owal twarzy i okalające go faliste linie włosów, także
wydłużony zarys oczu zastąpiły i tutaj krągłe, wypukłe gałki. Ta ostatnia cecha charakte-
ryzuje zresztą wiele figur tego kręgu. Wśród przykładów uznawanych za wcześniejsze można
ją zauważyć już w Madonnie z Jeziernika, a także w nieco późniejszych — w figurze św.
Wawrzyńca z Brodnicy czy Madonnach z Orlego i Poręby22. Jest więc cecha, która
szczególnie rozpowszechniła się w okresie większego spopularyzowania stylu Madonn na
Lwie. Trzy ostatnie rzeźby i Maria z Praszki miały bowiem powstać na przełomie pierwszej
i drugiej fazy rozwojowej, a więc w latach 1380—1390. Czas powstania Marii z Lwówka
należałoby więc, z uwagi na bardziej plastyczne potraktowanie formy, przesunąć na koniec
XIV wieku, gdy nie można już było ominąć formalnego widzenia nadchodzącej epoki
Pięknych Madonn.
Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić, że obie figury są typowymi
przykładami lokalnego kręgu rzeźbiarskiej twórczości, która na przestrzeni trzeciej
i czwartej ćwierci XIV wieku rozwinęła się na szerokim obszarze, przede wszystkim
pomiędzy Wisłą a Odrą. I tylko w nawiązaniu do utworów tego kręgu ich forma znajduje
pełniejsze wyjaśnienie i możliwość pomieszczenia w ciągu rozwojowym. Obie należą już do
tej fazy, w której kanon formalny macierzystego warsztatu stał się ogólną własnością
i wyszedł poza określony krąg pracowni. O ile jednak Madonna z okolic Namysłowa
wyraźnie łączy się ze Śląskiem i powiela zakorzeniony tu typ przedstawienia, który formował
się w postaciach apostołów w tryptyku bąkowskim i małej Madonnie z kościoła Św. Marii
Magdaleny, a prawdopodobnie został spopularyzowany poprzez obiekt cieszący się
szerszym kultem, o tyle Maria z grupy Tryumfu ukazuje przenikanie do tego szerokiego
kręgu lokalnego nowych tendencji, bardziej rzeźbiarskich i przeciwstawiających się linear-
nemu myśleniu poprzedniego okresu. W swej formie wychodzi już poza obszar macierzystej
dzielnicy i pełniejsze wyjaśnienie znajduje w szerszym kręgu utworów tego stylu. Jest przez to
świadkiem trwałych kontaktów i wymiany doświadczeń pomiędzy warsztatami tego
rozległego obszaru.
Wrocław 1989.
274
Podobnie jednak do rzeźby lwóweckiej poszerzony został tors i podkreślony łuk obejmującej
go fałdy. Podobnie wydłużono owal twarzy i okalające go faliste linie włosów, także
wydłużony zarys oczu zastąpiły i tutaj krągłe, wypukłe gałki. Ta ostatnia cecha charakte-
ryzuje zresztą wiele figur tego kręgu. Wśród przykładów uznawanych za wcześniejsze można
ją zauważyć już w Madonnie z Jeziernika, a także w nieco późniejszych — w figurze św.
Wawrzyńca z Brodnicy czy Madonnach z Orlego i Poręby22. Jest więc cecha, która
szczególnie rozpowszechniła się w okresie większego spopularyzowania stylu Madonn na
Lwie. Trzy ostatnie rzeźby i Maria z Praszki miały bowiem powstać na przełomie pierwszej
i drugiej fazy rozwojowej, a więc w latach 1380—1390. Czas powstania Marii z Lwówka
należałoby więc, z uwagi na bardziej plastyczne potraktowanie formy, przesunąć na koniec
XIV wieku, gdy nie można już było ominąć formalnego widzenia nadchodzącej epoki
Pięknych Madonn.
Podsumowując powyższe rozważania można stwierdzić, że obie figury są typowymi
przykładami lokalnego kręgu rzeźbiarskiej twórczości, która na przestrzeni trzeciej
i czwartej ćwierci XIV wieku rozwinęła się na szerokim obszarze, przede wszystkim
pomiędzy Wisłą a Odrą. I tylko w nawiązaniu do utworów tego kręgu ich forma znajduje
pełniejsze wyjaśnienie i możliwość pomieszczenia w ciągu rozwojowym. Obie należą już do
tej fazy, w której kanon formalny macierzystego warsztatu stał się ogólną własnością
i wyszedł poza określony krąg pracowni. O ile jednak Madonna z okolic Namysłowa
wyraźnie łączy się ze Śląskiem i powiela zakorzeniony tu typ przedstawienia, który formował
się w postaciach apostołów w tryptyku bąkowskim i małej Madonnie z kościoła Św. Marii
Magdaleny, a prawdopodobnie został spopularyzowany poprzez obiekt cieszący się
szerszym kultem, o tyle Maria z grupy Tryumfu ukazuje przenikanie do tego szerokiego
kręgu lokalnego nowych tendencji, bardziej rzeźbiarskich i przeciwstawiających się linear-
nemu myśleniu poprzedniego okresu. W swej formie wychodzi już poza obszar macierzystej
dzielnicy i pełniejsze wyjaśnienie znajduje w szerszym kręgu utworów tego stylu. Jest przez to
świadkiem trwałych kontaktów i wymiany doświadczeń pomiędzy warsztatami tego
rozległego obszaru.
Wrocław 1989.
274