Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (36.1992)

1. Chaos. Olejny szkic do plafonu Sali Wielkiej Asamblowej Zamku Królewskiego w Warszawie, Marcella

Bacciarellego, z lat 80. XVIII w. Fot. M. Bronarski

Jowisz wyprowadzający świat z chaosu (zwany też krótko Chaosem) przy współudziale
najważniejszych bogów olimpijskich. Obraz śląski przedstawia zaś scenę z życia Herkulesa
(Herkules na rozdrożu), jego wybór drogi życiowej między Cnotą i Rozkoszą odbywający się
pod okiem bóstw olimpijskich.

Oba dzieła powstały w różnym czasie i w innym otoczeniu. Jeśli dla malarza śląskiego
można znaleźć zarówno wzór ikonograficzny jak i źródła literackie4, to plafon Bacciarellego
wydaje się być swobodnym wyobrażeniem tematu antycznego, pomysłem tak samego króla
(dla wyrażenia określonej idei programowej) jak i malarza (w wyborze odpowiedniej do tego
kompozycji), bez oparcia się na konkretnym źródle pisanym czy plastycznym5. W obu
przypadkach mamy do czynienia z podobnym przedstawieniem panteonu antycznego, ze
zgrupowaniem bogów olimpijskich wśród gęstych chmur nieboskłonu. Czy treść i forma obu

370