DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3646#0251
LIBER X. GAPUT II.
229
um, quod graece dx^cfixTizcv dicitnr: alterum spiritale, quod apud eos
irvevfJLcmxcv appellatur: tertium tractorium, id autem Graeci (Zcivavcov vo~
citant. Scansorium autem est, cum macliinae ita suerint collocatae, ut
ad altitudinem lignis statutis et transversariis colligatis, line periculo scan-
datur ad apparatus spectationem. Spiritale est, cum spiritus expi-eshoni-
bus impulsus, et plagae vocesque organicws exprimuntur. Tractorium
vero, cum onera macliinis pertrahuntur, aut ad altitudinem sublata col-
locantur. Scansoria ratio non arte sed audacia gloriatur. Ea catenatio-
liibus et transversariis et plexis colligationibus et erismatum *) fulturis
conlinetur. Quae autem spiritus potestate assumit ingressus, elegantes ar-
tis subtilitatibus consequitur effectus. Tractoria autem majores, et ma-
gnisicentia plenas habet ad utilitatem^opportunitates, et in agendo cum
prudenlia summas virtutes. Ex his sunt alia quae mechanicas, alia quae
organic£'s moventur. Inter machinas et organa icl videtur esse discrimen,
quod machinae pluribus operibus, aut vi majore, coguntur essectus habe-
re, uti balislae torculariuinque prela. Organa autem unius opere, pru-
denli tactu peisiciunt, quod propositum est, uti scorpionis, seu anisocyclo-
rum 2) versationes. Ergo et organa et machinarum ratio ad usum sunt
yiecessaria, sme quibus rmlla res potest elTe non impedila. Omnis autem
machinatio est a rerum riatura procreata, ac a praeceptrice et magistra
mundi versatione inHituta. Namque animadvertamus primum et aspicia-
mus continentem, Solis, Lunae, quinque etiam stellarum naturam, quae
• nlacbinata versarcntur, non liabuiisemus in tcrra lucem, nec fructuum
riiaturitates. Cuni ergo majoi*es haec ita essc animadveftiilent, e rerum
natura sumpserunt exempla, et ea imitantes inducti rebus divinis, com-
inodas vitae perfecerunt explicadones. Itaque comparaverunt, ut esTent
,) Cod. Guels. et E. S. Chrijmatorum. At Cod. Fran. chrijmatum.
2) Cod. Guels. et Fran. latmijojciclorum.
229
um, quod graece dx^cfixTizcv dicitnr: alterum spiritale, quod apud eos
irvevfJLcmxcv appellatur: tertium tractorium, id autem Graeci (Zcivavcov vo~
citant. Scansorium autem est, cum macliinae ita suerint collocatae, ut
ad altitudinem lignis statutis et transversariis colligatis, line periculo scan-
datur ad apparatus spectationem. Spiritale est, cum spiritus expi-eshoni-
bus impulsus, et plagae vocesque organicws exprimuntur. Tractorium
vero, cum onera macliinis pertrahuntur, aut ad altitudinem sublata col-
locantur. Scansoria ratio non arte sed audacia gloriatur. Ea catenatio-
liibus et transversariis et plexis colligationibus et erismatum *) fulturis
conlinetur. Quae autem spiritus potestate assumit ingressus, elegantes ar-
tis subtilitatibus consequitur effectus. Tractoria autem majores, et ma-
gnisicentia plenas habet ad utilitatem^opportunitates, et in agendo cum
prudenlia summas virtutes. Ex his sunt alia quae mechanicas, alia quae
organic£'s moventur. Inter machinas et organa icl videtur esse discrimen,
quod machinae pluribus operibus, aut vi majore, coguntur essectus habe-
re, uti balislae torculariuinque prela. Organa autem unius opere, pru-
denli tactu peisiciunt, quod propositum est, uti scorpionis, seu anisocyclo-
rum 2) versationes. Ergo et organa et machinarum ratio ad usum sunt
yiecessaria, sme quibus rmlla res potest elTe non impedila. Omnis autem
machinatio est a rerum riatura procreata, ac a praeceptrice et magistra
mundi versatione inHituta. Namque animadvertamus primum et aspicia-
mus continentem, Solis, Lunae, quinque etiam stellarum naturam, quae
• nlacbinata versarcntur, non liabuiisemus in tcrra lucem, nec fructuum
riiaturitates. Cuni ergo majoi*es haec ita essc animadveftiilent, e rerum
natura sumpserunt exempla, et ea imitantes inducti rebus divinis, com-
inodas vitae perfecerunt explicadones. Itaque comparaverunt, ut esTent
,) Cod. Guels. et E. S. Chrijmatorum. At Cod. Fran. chrijmatum.
2) Cod. Guels. et Fran. latmijojciclorum.