DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Mossakowski, Stanisław: Pałac Stanisława Herakliusza Lubomirskiego w Puławach
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0021
PAŁAC STANISŁAWA H. LUBOMIRSKIEGO W PUŁAWACH
II. 9. Tylman z Gameren, Projekt dekoracji sufitu zapewne do pałacu w Puławach,
Rys. nr 112 Gab. Ryc. BUW. (Fot. IUA w Warszawie)
Wszystkie te studia do projektów i projekty pałacu
w Puławach świadczą, że autorom kompozycji całej
dekoracji strony zewnętrznej i wnętrz budowli był
również architekt Tylman z Gameren49.
IV
Pałac w Puławach należący do witruwiańskiego
typu villa rustica nie przypadkowo został usytuowany
na skraju wyniosłej terasy nad Wisłą50. Położenie
takie, zgodne z zaleceniami Palladia odnoszącymi się
do właściwego wyboru miejsca pod budowę willi51,
stanowiło równocześnie nawiązanie do istniejącej już
w Polsce tradycji reprezentowanej przez szereg pa-
łaców warszawskich wznoszonych w 1 połowie XVII
w. na skarpie wiślanej52.
Palladiańską genezę posiada również ogólny schemat
układu wnętrz pałacu o środkowych pomieszczeniach
reprezentacyjnych ujętych po bokach przez dwa syme-
tryczne apartamenty mieszkalne (il. 10). Schemat ten,
go projektu dekoracji wnętrz puławskich (rysunek nr 104).
Z kolei skala na jednym z inich (nr 112) pozwala na stwier-
dzenie, że szerokość projektowanego sufitu (12,5 łokci) od-
powiada szerokości wyższych ścian pokoi apartamentów
mieszkalnych w naszym pałacu (ponad 12 łokci na rysunku
nr 124). Natomiast projekt dekoracji ściany z kominkiem
przedstawiony na rysunku nr 596, łączony hipotetycznie z
westibulem pałacu puławskiego przez M. KWIATKOWSKIE-
GO (jw., przyp. 14 na s. 27) odnosi się do innej budowli
jak o tym świadczy porównanie jego wymiarów (szerokość
ściany ponad 22 łokcie a jej wysokość do gzymsu przeszło
10 łokci) z analogicznymi wymiarami westibulu w Puławach
znanymi z omówionych wyżej rysunków (szerokość ściany
18 łokci, wysokość 7 łokci).
49 Por. KWIATKOWSKI, jw. S. 22.
50 O witruwiańskim podziale rezydencji na villae rusticae
tj. rezydencje wiejskie i villae suburbanae lub pseudourba-
nae tj. rezydencje podmiejskie (VITRUVIUS, De architettura
libri decem, ks. VI, rozdz. 5—6) i jego oddziaływaniu teore-
tycznym i praktycznym na architekturę nowożytną por. E.
FORSSMAN, Palladios Lehrgebaude. Studien uber den Zu-
sammenhang von Architektur und Architekturtheorie bei
Andrea Palladio, Stockholm 1965, s. 57 i nn.
51 A mianowicie zaleceniem budowania „in luoghi ele-
vati e allegri” a także przekonaniem, że „se si potrą fa-
bricare sopra il fiume sard cosa molto commoda e bella”
(„w miejscach wyniosłych a radosnych... jeżeli da się budo-
wać nad rzeką, będzie to rzecz wygodna i piękna” Przekł.
H. SZYMAŃSKIEJ); — PALLADIO, I guattro libri dell'ar-
chitettura, wyd. 1, Venezia 1570, ks. II, rozdz. 12.
52 Na co trafnie zwrócił uwagę KWIATKOWSKI (jw.,
s. 19—21). Natomiast wspomniane przez tego autora baro-
kowe wille rzymskie, budowane wprawdzie na wzniesie-
niach lecz z reguły z dala lod rzeki, wydają się nieco od-
ległe jako analogie do szczególnego typu usytuowania pa-
łacu puławskiego.
13
II. 9. Tylman z Gameren, Projekt dekoracji sufitu zapewne do pałacu w Puławach,
Rys. nr 112 Gab. Ryc. BUW. (Fot. IUA w Warszawie)
Wszystkie te studia do projektów i projekty pałacu
w Puławach świadczą, że autorom kompozycji całej
dekoracji strony zewnętrznej i wnętrz budowli był
również architekt Tylman z Gameren49.
IV
Pałac w Puławach należący do witruwiańskiego
typu villa rustica nie przypadkowo został usytuowany
na skraju wyniosłej terasy nad Wisłą50. Położenie
takie, zgodne z zaleceniami Palladia odnoszącymi się
do właściwego wyboru miejsca pod budowę willi51,
stanowiło równocześnie nawiązanie do istniejącej już
w Polsce tradycji reprezentowanej przez szereg pa-
łaców warszawskich wznoszonych w 1 połowie XVII
w. na skarpie wiślanej52.
Palladiańską genezę posiada również ogólny schemat
układu wnętrz pałacu o środkowych pomieszczeniach
reprezentacyjnych ujętych po bokach przez dwa syme-
tryczne apartamenty mieszkalne (il. 10). Schemat ten,
go projektu dekoracji wnętrz puławskich (rysunek nr 104).
Z kolei skala na jednym z inich (nr 112) pozwala na stwier-
dzenie, że szerokość projektowanego sufitu (12,5 łokci) od-
powiada szerokości wyższych ścian pokoi apartamentów
mieszkalnych w naszym pałacu (ponad 12 łokci na rysunku
nr 124). Natomiast projekt dekoracji ściany z kominkiem
przedstawiony na rysunku nr 596, łączony hipotetycznie z
westibulem pałacu puławskiego przez M. KWIATKOWSKIE-
GO (jw., przyp. 14 na s. 27) odnosi się do innej budowli
jak o tym świadczy porównanie jego wymiarów (szerokość
ściany ponad 22 łokcie a jej wysokość do gzymsu przeszło
10 łokci) z analogicznymi wymiarami westibulu w Puławach
znanymi z omówionych wyżej rysunków (szerokość ściany
18 łokci, wysokość 7 łokci).
49 Por. KWIATKOWSKI, jw. S. 22.
50 O witruwiańskim podziale rezydencji na villae rusticae
tj. rezydencje wiejskie i villae suburbanae lub pseudourba-
nae tj. rezydencje podmiejskie (VITRUVIUS, De architettura
libri decem, ks. VI, rozdz. 5—6) i jego oddziaływaniu teore-
tycznym i praktycznym na architekturę nowożytną por. E.
FORSSMAN, Palladios Lehrgebaude. Studien uber den Zu-
sammenhang von Architektur und Architekturtheorie bei
Andrea Palladio, Stockholm 1965, s. 57 i nn.
51 A mianowicie zaleceniem budowania „in luoghi ele-
vati e allegri” a także przekonaniem, że „se si potrą fa-
bricare sopra il fiume sard cosa molto commoda e bella”
(„w miejscach wyniosłych a radosnych... jeżeli da się budo-
wać nad rzeką, będzie to rzecz wygodna i piękna” Przekł.
H. SZYMAŃSKIEJ); — PALLADIO, I guattro libri dell'ar-
chitettura, wyd. 1, Venezia 1570, ks. II, rozdz. 12.
52 Na co trafnie zwrócił uwagę KWIATKOWSKI (jw.,
s. 19—21). Natomiast wspomniane przez tego autora baro-
kowe wille rzymskie, budowane wprawdzie na wzniesie-
niach lecz z reguły z dala lod rzeki, wydają się nieco od-
ległe jako analogie do szczególnego typu usytuowania pa-
łacu puławskiego.
13