Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (28.1966)

BARBARA KRÓL-KACZAROWSKA

Projekt drugiego teatru jest zasadniczo różny od
właściwego projektu konkursowego. Różnorodność uję-
cia tematu daje pogląd na skalę możliwości młodego
architekta. Obydwa projekty zresztą są bardzo inte-
resujące, „nowoczesne” i dobrze rozwiązane. Trzeba
również stwierdzić, że wywarły one silny wpływ na
późniejszą twórczość Hempla. Rzymski tryumf naj-
wyraźniej potwierdził przekonanie młodego architekta
o własnych możliwościach, wzmógł jego wiarę w przy-
szłe sukcesy — mające nastąpić w dalszym ciągu wy-
konywania tak chlubnie rozpoczętej w Rzymie sztuki
wznoszenia budowli.
20 LORET, jw., s. 370.
21 T. S. JAROSZEWSKI, J. KOWALCZYK, Artyści w Pu-

Po ukończeniu studiów w Akademii Św. Łukasza,
co nastąpiło w maju r. 1789 20 — Jakub Hempel zaraz
wraca do kraju. Pod koniec października tegoż roku
jest już w Puławach, gdzie trzyma do chrztu córkę
architekta Joachima Hempla 21.
Tyle o rzymskich projektach Jakuba Hempla,
przygotowywanych na Konkurs Klementyński w Aka-
demii Św. Łukasza. Dokładniejsze opracowanie tematu
oraz wykazanie ich znaczenia dla całokształtu później-
szej działalności Hempla pozostawiam monografiście
architekta.
lawach, w świetle ksiąg parafii Wlostowice, „BiuR. Hist.
Sztuki” XXI, 1959, nr 2, s. 219, hasło: Joachim Hempel.

LES PROJETS ROMAINS DE THEATRES DE JAKUB HEMPEL

Jacąues Hempel (1762—1831), eminent architecte
polonais dont l’activite embrasse la periode de 1790
a 1830, executa en vue d’obtenir sa licence a 1’Acade-
mie St. Luc a Romę, des projets d’un theatre monu-
mental situe rue Corso, entre les places San Claudio
et San Sivestro a Romę. Pour ces projets, effectues
au dernier cours d’architecturę, 1’Academie lui remit
le premier prix dans la premiere classe (qu’il partagea
avec le genois Carlo Barabino). Le projet meme ainsi
que son altemative etaient dessines sur 11 planches

dont 4 avaient ete connues et publiees dans la littera-
ture scientifique. Dans l’ouvrage present on trouve
la publication de 1’ensemble des planches.
Les projets romains de Hempel ont une importance
essentielle pour son oeuvre futurę en Pologne. En les
comparant avec tout ce qui est connu de ses ouvrages,
on trouve dans chaque projet des reminiscences, plus
ou moins marquantes, des premiers ouvrages romains,
academiques encore, mais deja surprenants par le
degre de leur maturite.

JOANNA POLLAKÓWNA

W PRZEDEDNIU FORMIZMU
POLSKA KRYTYKA ARTYSTYCZNA O WSPÓŁCZESNYCH PRĄDACH EUROPEJSKICH*

W dziejopisarstwie tyczącym nowoczesnej sztuki
polskiej przewija się pewna elegijna nuta, rozsnuwa
się nastrój emanujący nie tyle ze słów i sformułowań,
co z przemilczeń — jest to przeświadczenie o izolacji
polskiego środowiska artystycznego, a co za tym idzie
— jego prowincjonalizmie, opóźnieniu o jedną lub
więcej faz rozwojowych. Dotyczy to w wysokim stop-
niu lat przed pierwszą wojną światową. Nikt wpraw-
dzie nie zaprzecza, że przytłaczająca większość arty-
stów polskich odbywała podróże zagraniczne. Mniej
lub bardziej dokładnie spisane biografie malarzy,
którzy w późniejszych latach stworzyli grupę formi-

stów, odnotowują daty ich pierwszych wyjazdów na
zachód, przypadających na lata przed I wojną świa-
tową. Wiadomo, że jeździli do Paryża i Włoch, od-
wiedzając po drodze Monachium i Wiedeń bracia
Pronaszkowie, że przez dłuższe okresy czasu prze-
bywali w Paryżu Czyżewski, i Chwistek a Tymon
Niesiołowski w 1912 r. zwiedzał paryskie muzea
i wystawy. S. I. Witkiewicz już w 1903 r. oglądał
galerie monachijskie, a wielu byłych wychowanków
krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych: Gwozdecki,
Zak, Markus,, Rubczak, Kisling, Zawadowski i in.
mieszka stale w Paryżu nie zrywając jednak kontaktu

* Praca była

referowana na zjeździe naukowym

SHS w Toruniu w listopadzie 1964.

62