Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (28.1966)

RZYMSKIE PROJEKTY TEATRÓW JAKUBA HEMPLA


II. 1. J. Hempel, Sytuacja projektowanego przy ul. Corso teatru. W działką wrysowany jest
rzut teatru Aliberti. (Fot. Vwaręlli)

Konkursowa praca domowa Hempla to 11 plansz
o wymiarach 75 cm. X 95 cm. Wszystkie plansze
podpisane są najprawdopodobniej przez autora inkau-
stem, bądź w prawym dolnym rogu, bądź poniżej
ramki, którą ujęte są wszystkie projekty. Napis ten
jest jednobrzmiący: ,,P.[rima] C[lasse] P.[rimo] P.[re-
mio] Giacomo Hempel, Polacco 1789”. Ponadto na
planszy przedstawiającej boczną fasadę teatru wid-
nieje tak samo brzmiący podpis wykonany pod rysun-
kiem na brązowym tle czarnym tuszem, przy czym
napis ten jest uszkodzony.
Cztery z plansz konkursowych Hempla publikowali
Maciej Loret i za nim Tadeusz S. Jaroszewski ®.
Proponuję następującą kolejność w omówieniu rysun-
ków Hempla:
1. Sytuacja. W działkę pomiędzy ulicę Corso a pla-
cami San Silvestro i San Claudio zajmowaną przez
klasztor i kościół Konwertytek Hempel wrysował
rzut dawnego teatru Aliberti, pokazując o ile większy
i bardziej nowoczesny jest jego teatr.
2. Cztery różnorodne opracowania rzutów teatrów
na jednej planszy. Można je traktować jako szkice
do właściwego projektu konkursowego, jak również
do II alternatywy teatru (fasada, przekrój i rzuty na
planszy 11). Na uwagę zasługują: kształt widowni —
w górnych rzutach półkolisty w dolnych elipsoidalny;
dwa identyczne teatry — z tych jeden operowy — po-

łączone wspólnymi kuluarami (rzut lewy górny), ko-
lumnowe portyki w lewym dolnym rzucie, fasady
identyczne z fasadami projektu konkursowego na dwu
prawych i lewym górnym rzucie. Wszystkie te ele-
menty znalazły odbicie w następnych projektach
przedstawionych przez Hempla sądowi konkursowemu.
3. Rzut parteru teatru, właściwego projektu kon-
kursowego. Poziom podwórza.
4. Rzut piętra teatru, (Publ.)
5. Rzut drugiego piętra teatru10. W rzutach tych
młody architekt podjął pomysł lewego górnego szkicu
z planszy 2. Nie zaprojektował wprawdzie dwu sal
teatralnych, ale podzielił budynek na dwie części —
jak na wspomnianym szkicu — z tym, że w części
prawej umieścił salę teatralną, w lewej zaś pomiesz-
czenia pomocnicze (galerie komunikacyjne, salony,
kuluary, mieszkania tancerzy, muzyków i aktorów,
kawiarnie itp.). Hempel został przy widowni elipsoi-
dalnej. Scena podzielona została czterema słupami na
3 nawy. Charakterystycznym akcentem części „kulua-
rowo-mieszkalnej” jest oświetlające szereg pomieszczeń
podwórze wewnętrzne — „Cortile”.
6. Przekrój poprzeczny przez salę z widokiem na
scenę i podwórze (Publ.). Wewnętrzna elewacja od
podwórza jest powtórzeniem zewnętrznej. Brak jest
tylko łuków i półkolumn. Warto zaznaczyć, że widocz-
na na scenie dekoracja, wzorowana jest na słynnym

9 LORET, jw., il. 31, 32, 33, 34, oraz JAROSZEWSKI,
Hemplowie, jw., il. 7, 8, 9, 10. — Plansze te w tekście ozna-
czyłam skrótem (Publ.),

10 Rzut ten opisany został przez HEMPLA inaczej niż
poprzednie, mianowicie nad widownią, gdy opisy poprzed-
nich widnieją nad sceną teatru,

53