DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Waźbiński, Zygmunt: Akt klasyczny w sztuce średniowiecza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0082
ZYGMUNT WAŹBlNSKI
II. 10. Akt kobiecy, bordiura drzwi gnieźnieńskich. (Fot. IS.PAN)
Wydaje się, że to uznanie dla pięknej formy antyku
stało się m.in. powodem oddzielenia w nim treści od
formy. Postacie bogów przekształcają się stopniowo
w bohaterów chrześcijańskich — a historie mitolo-
giczne stają się współczesnymi scenami rodzajowymi.
Posąg Venus pudica staje się Ewą, „apolliński” Dia-
dumenos — Chrystusem29, Herkules — Samsonem.
Z drugiej strony ilustracje mitologiczne Albricusa czy
Owidiusza zaskakują nas swą rodzajowością30. Ale
właśnie w ten sposób dokonała się integracja sztuki
antycznej i treści mitologicznych w sztukę średnio-
wieczną.
29 Por. Chrzest Chrystusa MIKOŁAJA z YERDUN. Por.
J. STIENNON, Art roman dans la Vallee de la Meuse aux
XI et XII siecles, Bruxelles 1962, s. 255, nr 51. Por. też
PANOFSKY, Renaissance..., jw„ s. 83 i nn.
30 Por. PANOFSKY, Renaissance..., jw., s. 83.
31 obok cytowanego już tutaj Chrystusa MIKOŁAJA z
VERDUN (XII w.), należy wymienić karolińską miniaturę
z Aratea (Cod. Voss. 79, fol. 16v, Bibl. w Leyden, IX w.),
*
* *
Do najpopularniejszych „motywów” antycznych
znanych średniowieczu należy Herkules (il. 4), Nereidy
(il. 11) i Venus pudica. One to przechowały ideę
nagości w sztuce średniowiecznej: Herkules (i różne
„apolliniana” 31) — aktu męskiego, Nereidy i Wenus —
aktu kobiecego.
Herkules przyjął się najłatwiej — bądź pod swym
własnym imieniem,, bądź też jako Samson — symbol
siły moralnej 32 Pojawia się on również i w innych
oraz dość bogatą serię XIII-wieczną: personifikację Lata
z portalu północnego w Chartres (por. ADHEMAR, jw., il.
71) oraz personifikację Wiosny z portalu Marii Panny w ka-
tedrze paryskiej (por. R. van MARLE, Iconographie de 1’art
profane au moyen-age et d la Renaissance, La Haye 1932,
II, il. 364.
32 G. SWARZENSKI, Nicolo Pisano, Frankfurt a./Mein
1926, s. 24. Herkules jako Fortitudo; Herkules jako Samson
pojawia się m.in. w drzwiach brązowych w Augsburgu, por.
74
II. 10. Akt kobiecy, bordiura drzwi gnieźnieńskich. (Fot. IS.PAN)
Wydaje się, że to uznanie dla pięknej formy antyku
stało się m.in. powodem oddzielenia w nim treści od
formy. Postacie bogów przekształcają się stopniowo
w bohaterów chrześcijańskich — a historie mitolo-
giczne stają się współczesnymi scenami rodzajowymi.
Posąg Venus pudica staje się Ewą, „apolliński” Dia-
dumenos — Chrystusem29, Herkules — Samsonem.
Z drugiej strony ilustracje mitologiczne Albricusa czy
Owidiusza zaskakują nas swą rodzajowością30. Ale
właśnie w ten sposób dokonała się integracja sztuki
antycznej i treści mitologicznych w sztukę średnio-
wieczną.
29 Por. Chrzest Chrystusa MIKOŁAJA z YERDUN. Por.
J. STIENNON, Art roman dans la Vallee de la Meuse aux
XI et XII siecles, Bruxelles 1962, s. 255, nr 51. Por. też
PANOFSKY, Renaissance..., jw„ s. 83 i nn.
30 Por. PANOFSKY, Renaissance..., jw., s. 83.
31 obok cytowanego już tutaj Chrystusa MIKOŁAJA z
VERDUN (XII w.), należy wymienić karolińską miniaturę
z Aratea (Cod. Voss. 79, fol. 16v, Bibl. w Leyden, IX w.),
*
* *
Do najpopularniejszych „motywów” antycznych
znanych średniowieczu należy Herkules (il. 4), Nereidy
(il. 11) i Venus pudica. One to przechowały ideę
nagości w sztuce średniowiecznej: Herkules (i różne
„apolliniana” 31) — aktu męskiego, Nereidy i Wenus —
aktu kobiecego.
Herkules przyjął się najłatwiej — bądź pod swym
własnym imieniem,, bądź też jako Samson — symbol
siły moralnej 32 Pojawia się on również i w innych
oraz dość bogatą serię XIII-wieczną: personifikację Lata
z portalu północnego w Chartres (por. ADHEMAR, jw., il.
71) oraz personifikację Wiosny z portalu Marii Panny w ka-
tedrze paryskiej (por. R. van MARLE, Iconographie de 1’art
profane au moyen-age et d la Renaissance, La Haye 1932,
II, il. 364.
32 G. SWARZENSKI, Nicolo Pisano, Frankfurt a./Mein
1926, s. 24. Herkules jako Fortitudo; Herkules jako Samson
pojawia się m.in. w drzwiach brązowych w Augsburgu, por.
74