DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Lorentz, Stanisław: Architekt Efraim Szreger. Pochodzenie i pierwsza praca
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0149
ARCHITEKT EFRAIM SZREGER
II. 3. Elewacja boczna kościoła ewangelicko-augsburskiego w
Toruniu, rysunek z r. 1785. Archiwum Miejskie w Toruniu.
Efraim Szreger (Schroeger, Schroger, Schreger,
Szregier, Sregier, Sreygier), ósme i najmłodsze dziecko
Michała i Anny Krystyny z Trotzów, urodził się w To-
runiu dnia 18 lutego 1727 r.5 Dnia 28 maja 1736 r.
wstąpił do ósmej klasy gimnazjum toruńskiego, praw-
dopodobnie jednak przed ukończeniem gimnazjum, bo
w 1743 r., udał się do Warszawy i rozpoczął studia nad
architekturą i matematyką pod kierunkiem Jana Zyg-
munta Deybla, który z Michałem Szregerem pozostawał
w kontakcie od 1732 r., jeśli nie wcześniej6. Do Warsza-
wy udał się też starszy brat Efraima, Samuel Michał,
Thorn, Berlin 1832, s. 62; — J. E. WERNICKE, Geschichte
Thorns aus Urkunden, Dokumenten und Handschriften, To-
ruń 1839, t. II, S. 381, 421, 423, 428; — E. G. MARKULL, Der
Hau der altstadtischen euangelischen Kirche in Thorn, To-
ruń 1856, S. 18, 65—72, 96.
5 Data urodzenia podana w „Thornische Wóchentliche
Na-ch-richten und Anzeige.n” z d-n. 26.XI.1762 (Anłiang von
gelehnten Sachem). W księdze chrztów kościoła ewamg.-
augsb. w Toruniu, r. 1727, s. 300 zapisano:
„Februarius, 20.
Ephraim. P. Sr. N. W. S. Michael Schroger.
M. Anna Maria [!] geb. Trotzin.
Sr. WolEhrW. S. Matthaus Elieser Wendt. Past In
Friedland.
T. H. D.... Ernst Lorn
Fr. Anna Catharina Gnospiin".
C. GURLITT, Warschauer Bauten aus der Zeit der Sach-
sischen Kbnige, Berlin 1917, is. 90 b — pomyliwszy zapiski
H. EHRENBERGA w Geschichte der Kunst im Gebiete der
Proninz Posen, Berlin 1893, s. 145—146, wyraził przypuszcze-
nie, że ojcem Efraima był architekt Michał SCHRAGER,
który budować imiał jedną z wież Kaitedry Gnieźnieńskiej
w latach 1718—*32. Notatka dotyczy toruńskiego kotlarza Bo-
gusława CYGIERTA, który pracował przy budowie katedry
między r. 1722 i 1732, im. in. pokrywał miedzią jedną z wież
katedralnych (o czym zapiski w Archiwum Kapituły Gnież-
który rozpoczął naukę w 1727 r. również w gimnaz-
jum toruńskim, potem zaś studiował w Jenie, a od
1748 r. był sekretarzem wojewody ruskiego Augusta
Czartoryskiego i stanowisko to zajmował nadal
w 1762 r. W 1767 r. zanotowano go w Warszawie z ty-
tułem konsyliarza7.
W 1762 r. zapisano, że studia u Deybla utorowały
Szregerowi drogę do służby królewskiej. Zaraz po
śmierci Deybla w 1752 r. zaprzysiężony został dnia
25 stycznia 1753 r., w obecności generała-majora Jau-
cha, jako królewski konduktor budowlany8.
nieńskiej „Acta deor. iCapituli” i „Connotatio expensarum
pro Fabrica Ecclesiae Metropoilitt. Gnesn.”).
Na podstawie księgi chrztów i księgi zejść staromiejskie-
go kościoła ewang.-augsb. w Toruniu można było ustalić
następujące dane, dotyczące rodzeństwa Efraima: Michał
ur. 1713, Adelgunda Konkordia ur. 1715, Samuel ur. 1716,
Konstancja Elżbieta (1717—83), Samuel Michał ur. 1719, Maria
(1720—78), Zuzanna (1723—82). Z braku dat śmierci synów
wnosić można, że wszyscy zmarli poza Toruniem.
s Wzmianka o wstąpieniu Efraima do gimnazjum w —
Książnica Miejska w Toruniu, rkps, R. fol. 28, „Matrikel
des Gymnasiums zu Thorn von 1600 bis 1817”, karta 355
przed r. 1736: „28 Maii Ephraim Schroger, Thoruń [...] Class
octavo”, oraz „Thornische Wóchentliche Nachtrichten...”,
jw.; — tamże o wyjeździe do Warszawy i studiach u DEY-
BŁA; — E. ŁOPACINSKI, Metrica baptisatorum in Ecclesia
'Collegiata Varsoviensis Scti Joannis Baptistae, XXI, Lib. 98,
poz. 946 pod datą 25.III.1732 ,r. -odnalazł wiadomość, że Mi-
chał SCHROEGER był ojcem chrzestnym Anny, -córki archi-
tekta królewskiego Jana Zygmunta DEYBLA. Wypisy E.
ŁOPA-CINSKIEGO w C.iZ.M. i OZ., nr iniw. III/2.
7 „Thornische Wóchentliche Naichrichiten...”, 1762, jw.; —
AGAD, Sigililaty 1658—1794.
8 Bibl. Naród, w Warszawie, rkps Niem.F.II.176: „Scrip
turen in puncto des Herm Bau-Amt Conducteur Ephraim
139
II. 3. Elewacja boczna kościoła ewangelicko-augsburskiego w
Toruniu, rysunek z r. 1785. Archiwum Miejskie w Toruniu.
Efraim Szreger (Schroeger, Schroger, Schreger,
Szregier, Sregier, Sreygier), ósme i najmłodsze dziecko
Michała i Anny Krystyny z Trotzów, urodził się w To-
runiu dnia 18 lutego 1727 r.5 Dnia 28 maja 1736 r.
wstąpił do ósmej klasy gimnazjum toruńskiego, praw-
dopodobnie jednak przed ukończeniem gimnazjum, bo
w 1743 r., udał się do Warszawy i rozpoczął studia nad
architekturą i matematyką pod kierunkiem Jana Zyg-
munta Deybla, który z Michałem Szregerem pozostawał
w kontakcie od 1732 r., jeśli nie wcześniej6. Do Warsza-
wy udał się też starszy brat Efraima, Samuel Michał,
Thorn, Berlin 1832, s. 62; — J. E. WERNICKE, Geschichte
Thorns aus Urkunden, Dokumenten und Handschriften, To-
ruń 1839, t. II, S. 381, 421, 423, 428; — E. G. MARKULL, Der
Hau der altstadtischen euangelischen Kirche in Thorn, To-
ruń 1856, S. 18, 65—72, 96.
5 Data urodzenia podana w „Thornische Wóchentliche
Na-ch-richten und Anzeige.n” z d-n. 26.XI.1762 (Anłiang von
gelehnten Sachem). W księdze chrztów kościoła ewamg.-
augsb. w Toruniu, r. 1727, s. 300 zapisano:
„Februarius, 20.
Ephraim. P. Sr. N. W. S. Michael Schroger.
M. Anna Maria [!] geb. Trotzin.
Sr. WolEhrW. S. Matthaus Elieser Wendt. Past In
Friedland.
T. H. D.... Ernst Lorn
Fr. Anna Catharina Gnospiin".
C. GURLITT, Warschauer Bauten aus der Zeit der Sach-
sischen Kbnige, Berlin 1917, is. 90 b — pomyliwszy zapiski
H. EHRENBERGA w Geschichte der Kunst im Gebiete der
Proninz Posen, Berlin 1893, s. 145—146, wyraził przypuszcze-
nie, że ojcem Efraima był architekt Michał SCHRAGER,
który budować imiał jedną z wież Kaitedry Gnieźnieńskiej
w latach 1718—*32. Notatka dotyczy toruńskiego kotlarza Bo-
gusława CYGIERTA, który pracował przy budowie katedry
między r. 1722 i 1732, im. in. pokrywał miedzią jedną z wież
katedralnych (o czym zapiski w Archiwum Kapituły Gnież-
który rozpoczął naukę w 1727 r. również w gimnaz-
jum toruńskim, potem zaś studiował w Jenie, a od
1748 r. był sekretarzem wojewody ruskiego Augusta
Czartoryskiego i stanowisko to zajmował nadal
w 1762 r. W 1767 r. zanotowano go w Warszawie z ty-
tułem konsyliarza7.
W 1762 r. zapisano, że studia u Deybla utorowały
Szregerowi drogę do służby królewskiej. Zaraz po
śmierci Deybla w 1752 r. zaprzysiężony został dnia
25 stycznia 1753 r., w obecności generała-majora Jau-
cha, jako królewski konduktor budowlany8.
nieńskiej „Acta deor. iCapituli” i „Connotatio expensarum
pro Fabrica Ecclesiae Metropoilitt. Gnesn.”).
Na podstawie księgi chrztów i księgi zejść staromiejskie-
go kościoła ewang.-augsb. w Toruniu można było ustalić
następujące dane, dotyczące rodzeństwa Efraima: Michał
ur. 1713, Adelgunda Konkordia ur. 1715, Samuel ur. 1716,
Konstancja Elżbieta (1717—83), Samuel Michał ur. 1719, Maria
(1720—78), Zuzanna (1723—82). Z braku dat śmierci synów
wnosić można, że wszyscy zmarli poza Toruniem.
s Wzmianka o wstąpieniu Efraima do gimnazjum w —
Książnica Miejska w Toruniu, rkps, R. fol. 28, „Matrikel
des Gymnasiums zu Thorn von 1600 bis 1817”, karta 355
przed r. 1736: „28 Maii Ephraim Schroger, Thoruń [...] Class
octavo”, oraz „Thornische Wóchentliche Nachtrichten...”,
jw.; — tamże o wyjeździe do Warszawy i studiach u DEY-
BŁA; — E. ŁOPACINSKI, Metrica baptisatorum in Ecclesia
'Collegiata Varsoviensis Scti Joannis Baptistae, XXI, Lib. 98,
poz. 946 pod datą 25.III.1732 ,r. -odnalazł wiadomość, że Mi-
chał SCHROEGER był ojcem chrzestnym Anny, -córki archi-
tekta królewskiego Jana Zygmunta DEYBLA. Wypisy E.
ŁOPA-CINSKIEGO w C.iZ.M. i OZ., nr iniw. III/2.
7 „Thornische Wóchentliche Naichrichiten...”, 1762, jw.; —
AGAD, Sigililaty 1658—1794.
8 Bibl. Naród, w Warszawie, rkps Niem.F.II.176: „Scrip
turen in puncto des Herm Bau-Amt Conducteur Ephraim
139