DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Dwór w Horodnie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0178
TADEUSZ S. JAROSZEWSKI
II. 2. Horodno, dwór od podjazdu. (Fot. J. Hoppen)
Nowogródka i Słonimia idącym znajdującej się wiorst
10” 3.
Głucho o Horodnie w literaturze naukowej i pa-
miętnikarskiej. Najobszerniejszą wzmiankę stanowi
artykuł w wymienionym wyżej Słowniku Geograficz-
nym, zawierający dane o kolejnych właścicielach
miejscowości. Te same wiadomości powtarza później
J. Tyszkiewicz w „Tyszkiewicjanach”4. W r. 1882
odwiedził Horodno wraz z ówczesnym właścicielem
Augustem Potockim z Jabłonny malarz-batalista Jan
Rosen i wrażenia swoje utrwalił na kilku kartkach
swych Wspomnień. O ile rezydencja Tyszkiewiczów
z zewnątrz nie wywarła na nim wrażenia, o tyle
olśniło go wnętrze pełne wspaniałych mebli, żyrandoli
i obrazów, zachowane bez zmian od końca w. XVIII.
Rosen wspomina m.in., że zabrano wówczas z Horodna
do Warszawy replikę Chocolatiery Liotarda, której
oryginał znajduje się w Galerii Drezdeńskiej 5.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego latem
1937 r. przejeżdżał przez Horodno Melchior Wańko-
wicz i poświęcił tej miejscowości reportaż zamieszczo-
ny w „Kurierze Porannym”, gdzie podał m.in. że
Prof. Batowski napisał o dworze horodeńskim pracę,
wiążąc go z architektem Kamsetzerem6. Tyle źródeł
drukowanych. Historia miejscowości nie jest skompli-
kowana, choć jej właściele zmieniali się często. Dobra
Horodno stanowiły w połowie w. XVIII własność
Salomei z Sapiehów Radzi willowej, która w r. 1762
podarowała je swemu ciotecznemu wnukowi Ludwi-
kowi Tyszkiewiczowi 7. Późniejszy hetman polny litew-
ski obrał je z czasem jako swą główną rezydencję
wiejską leżącą w pobliżu innych jego dóbr Przewoży
i Zabłoci oraz starostw nadanych mu przez Stanisława
Augusta (ejszyskiego, wasiliskiego, koniawskiego i ra-
duńskiego). Po śmierci Ludwika Tyszkiewicza w r.
1808 Horodno przeszło w posiadanie jego jedynej
córki Anny zamężnej po raz pierwszy za Aleksandrem
Potockim, po raz drugi za Stanisławem Dunin-Wąso-
wiczem. Ta ostatnia jeszcze za życia sporządziła w r.
1853 akt darowizny, mocą którego Horodno stało się
własnością jej młodszego syna Maurycego Potockiego 8,
a po jego śmierci na skutek działu familijnego doko-
3 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. III, War-
szawa 1382, s. 141—142.
4 J. TYSZKIEWICZ, Tyszkieviciana, Poznań 1903, s. 77.
5 J. ROSEN, Wspomnienia 1860—1925, Warszawa 1933,
S. 89—190.
6 M. WAŃKOWICZ, Nowy indygenat, „Kurier Poranny”
11. VII. 1937.
7 Słownik Geograficzny, jw.
8 AGAD, Archiwum Potockich z Jabłonny 120. Akt za-
tytułowany „Plenipotencja” z dn. 28.VII.1853, w którym
Anna z TYSZKIEWICZÓW POTOCKA 2-v DUNIN WĄSO-
WICZOWA udziela, plenipotencji Teodorowi BOBROWI na
odbiór corocznej pensji od Maurycego POTOCKIEGO w za-
mian za przekazane mu w tym samym roku aktem daro-
wizny dobra Horodno.
168
II. 2. Horodno, dwór od podjazdu. (Fot. J. Hoppen)
Nowogródka i Słonimia idącym znajdującej się wiorst
10” 3.
Głucho o Horodnie w literaturze naukowej i pa-
miętnikarskiej. Najobszerniejszą wzmiankę stanowi
artykuł w wymienionym wyżej Słowniku Geograficz-
nym, zawierający dane o kolejnych właścicielach
miejscowości. Te same wiadomości powtarza później
J. Tyszkiewicz w „Tyszkiewicjanach”4. W r. 1882
odwiedził Horodno wraz z ówczesnym właścicielem
Augustem Potockim z Jabłonny malarz-batalista Jan
Rosen i wrażenia swoje utrwalił na kilku kartkach
swych Wspomnień. O ile rezydencja Tyszkiewiczów
z zewnątrz nie wywarła na nim wrażenia, o tyle
olśniło go wnętrze pełne wspaniałych mebli, żyrandoli
i obrazów, zachowane bez zmian od końca w. XVIII.
Rosen wspomina m.in., że zabrano wówczas z Horodna
do Warszawy replikę Chocolatiery Liotarda, której
oryginał znajduje się w Galerii Drezdeńskiej 5.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego latem
1937 r. przejeżdżał przez Horodno Melchior Wańko-
wicz i poświęcił tej miejscowości reportaż zamieszczo-
ny w „Kurierze Porannym”, gdzie podał m.in. że
Prof. Batowski napisał o dworze horodeńskim pracę,
wiążąc go z architektem Kamsetzerem6. Tyle źródeł
drukowanych. Historia miejscowości nie jest skompli-
kowana, choć jej właściele zmieniali się często. Dobra
Horodno stanowiły w połowie w. XVIII własność
Salomei z Sapiehów Radzi willowej, która w r. 1762
podarowała je swemu ciotecznemu wnukowi Ludwi-
kowi Tyszkiewiczowi 7. Późniejszy hetman polny litew-
ski obrał je z czasem jako swą główną rezydencję
wiejską leżącą w pobliżu innych jego dóbr Przewoży
i Zabłoci oraz starostw nadanych mu przez Stanisława
Augusta (ejszyskiego, wasiliskiego, koniawskiego i ra-
duńskiego). Po śmierci Ludwika Tyszkiewicza w r.
1808 Horodno przeszło w posiadanie jego jedynej
córki Anny zamężnej po raz pierwszy za Aleksandrem
Potockim, po raz drugi za Stanisławem Dunin-Wąso-
wiczem. Ta ostatnia jeszcze za życia sporządziła w r.
1853 akt darowizny, mocą którego Horodno stało się
własnością jej młodszego syna Maurycego Potockiego 8,
a po jego śmierci na skutek działu familijnego doko-
3 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, t. III, War-
szawa 1382, s. 141—142.
4 J. TYSZKIEWICZ, Tyszkieviciana, Poznań 1903, s. 77.
5 J. ROSEN, Wspomnienia 1860—1925, Warszawa 1933,
S. 89—190.
6 M. WAŃKOWICZ, Nowy indygenat, „Kurier Poranny”
11. VII. 1937.
7 Słownik Geograficzny, jw.
8 AGAD, Archiwum Potockich z Jabłonny 120. Akt za-
tytułowany „Plenipotencja” z dn. 28.VII.1853, w którym
Anna z TYSZKIEWICZÓW POTOCKA 2-v DUNIN WĄSO-
WICZOWA udziela, plenipotencji Teodorowi BOBROWI na
odbiór corocznej pensji od Maurycego POTOCKIEGO w za-
mian za przekazane mu w tym samym roku aktem daro-
wizny dobra Horodno.
168