DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Dwór w Horodnie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0181
DWÓR W HORODNIE
II. 5. Horodno, elewacja boczna dworu. (Fot. J. Hoppen)
cześnie z omawianą restauracją dokonano, jak się
zdaje, niefortunnego przekształcenia obu portyków
dworu, które ponad belkowaniem otrzymały rodzaj
cokołu, a dopiero na nim umieszczono trójkątny fron-
ton. Takie ukształtowanie portyku w niekorzystny
sposób zniekształciło proporcje całej budowli i w
XVIII w. byłoby nie do pomyślenia.
W ciągu XIX w. dwór stopniowo ogałacano z cen-
niejszych mebli, które wysyłano bądź do Warszawy,
bądź do Wilna18. Pierwsza wojna światowa nie wy-
rządziła dworowi poważniejszych szkód; stracił jednak-
że zwierciadła. Losy jego w czasie ostatniej wojny
i później nie są nam znane.
4. Dwór w Horodnie, parterowy i wysoko pod-
piwniczony, założony był na planie wydłużonego
prostokąta. Od frontu i od ogrodu posiadał niemal
analogiczne czterokolumnowe portyki osadzone w nie-
wielkich ryzalitach. Portyk od frontu był silnie wy-
18 Archiwum Potockich z Jabłonny 119. Dokument b.d.
zatytułowany „Meble przez Jaśnie Wielmożną Panią Potoc-
ką z Pałacu Horodeńskiego wzięte tak do Wilna ,na sprze-
daż jako też i do Warszawy”.
19 „Inwentarz Pałacu Horodeńskiego sporządzony dnia
1 lip ca 1866 roku” (AGAD, Archiwum Potockich z Jabłonny
130) tak opisuje zewnętrzną architekturę dworu: „Pałac
drewniany z suterenami, gontami pokryty, długości łokci 70,
szerokości łokci 21, wysokości do gzymsów łokci 10, z gzym-
sunięty do przodu, ponieważ nakrywał szeroki pod-
jazd,, portyk ogrodowy był natomiast mniej wydatny
i wyposażony ponadto w taras i 2 ramiona schodów.
Drewniana architektura dworu była imitacją muro-
wanej. Oszalowanie naśladowało bonie, a drewnane
kolumny portyków wraz z doryckim belkowaniem
z tryglifami i okrągłymi płaskimi guzami w metopach,
jak również skromne obramienia okien sprawiały na
pierwszy rzut oka wrażenie, że budynek jest muro-
wany. Ogólną harmonię 15-osiowych wzdłużnych ele-
wacji psuł tylko jeden dysonans: wspomniane już
zniekształcenie portyków przez niepotrzebne wstawie-
nie ścianki cokołowej pomiędzy belkowanie i fron-
ton 19.
Dwór wznosił się wśród rozległego krajobrazowego
parku. W okresie międzywojennym dostrzec można
było jeszcze ślady założenia osiowego w postaci wy-
dłużonego prostokątnego kanału i stojącej za nim
sami przy dachu fugowanymi i rynnami blaszanymi wokoło
do ścieku wody, kominów kapitalnych nad dach wyprowa-
dzonych sześć, ganków na podmurowaniu cztery, z tych
pierwszy od dziedzińca kryty, wsparty na czterech filarach
drewnianych z podjazdem w kształcie półkola murowanym
i wybrukowanym, drugi od ogrodu także kryty na czterech
filarach drewnianych z wschodami drewnianymi, dwa ostat-
nie po końcach nie kryte z wschodami i barierkami drew-
nianymi...”
171
II. 5. Horodno, elewacja boczna dworu. (Fot. J. Hoppen)
cześnie z omawianą restauracją dokonano, jak się
zdaje, niefortunnego przekształcenia obu portyków
dworu, które ponad belkowaniem otrzymały rodzaj
cokołu, a dopiero na nim umieszczono trójkątny fron-
ton. Takie ukształtowanie portyku w niekorzystny
sposób zniekształciło proporcje całej budowli i w
XVIII w. byłoby nie do pomyślenia.
W ciągu XIX w. dwór stopniowo ogałacano z cen-
niejszych mebli, które wysyłano bądź do Warszawy,
bądź do Wilna18. Pierwsza wojna światowa nie wy-
rządziła dworowi poważniejszych szkód; stracił jednak-
że zwierciadła. Losy jego w czasie ostatniej wojny
i później nie są nam znane.
4. Dwór w Horodnie, parterowy i wysoko pod-
piwniczony, założony był na planie wydłużonego
prostokąta. Od frontu i od ogrodu posiadał niemal
analogiczne czterokolumnowe portyki osadzone w nie-
wielkich ryzalitach. Portyk od frontu był silnie wy-
18 Archiwum Potockich z Jabłonny 119. Dokument b.d.
zatytułowany „Meble przez Jaśnie Wielmożną Panią Potoc-
ką z Pałacu Horodeńskiego wzięte tak do Wilna ,na sprze-
daż jako też i do Warszawy”.
19 „Inwentarz Pałacu Horodeńskiego sporządzony dnia
1 lip ca 1866 roku” (AGAD, Archiwum Potockich z Jabłonny
130) tak opisuje zewnętrzną architekturę dworu: „Pałac
drewniany z suterenami, gontami pokryty, długości łokci 70,
szerokości łokci 21, wysokości do gzymsów łokci 10, z gzym-
sunięty do przodu, ponieważ nakrywał szeroki pod-
jazd,, portyk ogrodowy był natomiast mniej wydatny
i wyposażony ponadto w taras i 2 ramiona schodów.
Drewniana architektura dworu była imitacją muro-
wanej. Oszalowanie naśladowało bonie, a drewnane
kolumny portyków wraz z doryckim belkowaniem
z tryglifami i okrągłymi płaskimi guzami w metopach,
jak również skromne obramienia okien sprawiały na
pierwszy rzut oka wrażenie, że budynek jest muro-
wany. Ogólną harmonię 15-osiowych wzdłużnych ele-
wacji psuł tylko jeden dysonans: wspomniane już
zniekształcenie portyków przez niepotrzebne wstawie-
nie ścianki cokołowej pomiędzy belkowanie i fron-
ton 19.
Dwór wznosił się wśród rozległego krajobrazowego
parku. W okresie międzywojennym dostrzec można
było jeszcze ślady założenia osiowego w postaci wy-
dłużonego prostokątnego kanału i stojącej za nim
sami przy dachu fugowanymi i rynnami blaszanymi wokoło
do ścieku wody, kominów kapitalnych nad dach wyprowa-
dzonych sześć, ganków na podmurowaniu cztery, z tych
pierwszy od dziedzińca kryty, wsparty na czterech filarach
drewnianych z podjazdem w kształcie półkola murowanym
i wybrukowanym, drugi od ogrodu także kryty na czterech
filarach drewnianych z wschodami drewnianymi, dwa ostat-
nie po końcach nie kryte z wschodami i barierkami drew-
nianymi...”
171