DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Sawicka, Stanisława: Nieznany rysunek J. B. Plerscha z Bitwy pod Maciejowicami
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0200
STANISŁAWA SAWICKA
II. 3. J. B. Plersch, Walka Kościuszki z kozakami w bitwie maciejowickiej. Muzeum Narodowe
w Krakowie. (Fot. Z. Malinowski)
Niewątpliwie też z ręki Plerscha pochodzi anoni-
mowy dotąd rysunek, znajdujący się w zbiorach
Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w War-
szawie.
Rysunek wyobraża scenę, gdy ranny Kościuszko,
półleżąc na ziemi, podtrzymywany jest przez dwóch
kozaków, z których jeden zwraca się do ,siedzącego na
koniu oficera, wydającego rozkazy. Koń bez jeźdźca,
trzymany za uzdę przez tegoż oficera grenadierów rży
zwracając głowę ku rannemu. Z lewej strony na
pierwszym planie dwa okulbaczone konie kozackie
i kozak z piką w ręku spuszczający się z siodła. Spie-
szący w głębi jeździec w galopie — to powstaniec przy-
bywający na odsiecz. Obok Kościuszki na ziemi leży
jego płaszcz i szabla. W dali widać nacierające
wojska, z prawej strony zamyka scenę drzewo, z lewej
— wetknięte sztorcem w ziemię dwie piki spieszonych
kozaków (ii. 1).
Rysunek wykonany piórem, lawowany tuszem
o szaro-zielonkawym odcieniu, wym. 142 X 263 mm 9 —
jest umiejętnie skomponowany: główna scena roz-
grywa się w środku obrazu, boki zamknięte akcentem
wertykalnym, a umieszczony na pierwszym planie
krzew ze sterczącą suchą gałęzią daje odpowiednie
kimś obrazie PLERSCHA z tej samej tematyki, który prze-
szedł przez handel antykwarski Desy w Warszawie parę
(kilka?) lat temu. Mimo poszukiwań obrazu tego lub bliż-
szych jego ślaćlów nie udało mi się odszukać.
pogłębienie sceny. Charakterystyczne chmurki na nie-
bie dopełniają obrazu.
Obok wspomnianego krzewu widnieje napis piórem:
„Wziencie Kosciuska”.
Zarówno charakter kompozycji, jak i faktura deli-
katnego rysunku piórem, uwzględniającego wiele
szczegółów nie ujawnianych zwykle na rysunkach
wykonanych pędzlem lub kredką, operujących bardziej
plamą (jak np. na rysunkach Norblina o podobnej
tematyce) — a przede wszystkim porównanie z rysun-
kami tego artysty, przechowywanymi w zbiorach
polskich — skłaniają do przypisania go Plerschowi.
Wśród rysunków tych znajdujemy też potwierdze-
nie powyższej atrybucji. W Muzeum Narodowym w
Warszawie znajduje się, wzmiankowany już uprzednio
rysunek ręki Plerscha, przedstawiający biwak po-
wstańców kościuszkowskich (il. 2). Rysunek wykonany
tą samą techniką, co nasz rysunek, przedstawia grupę
powstańców przed namiotem. Osiodłany koń, na pierw-
szym planie obok stojącego przy nim powstańca w
mundurze — jest prawie identyczny z koniem ze łbem
spuszczonym, skubiącym wątłą trawę, i z charak-
terystycznym ruchem grzebania ziemi kopytem; koń
też jest tak samo osiodłany z przytroczonym do siodła
9 Rysunek pochodzi ze zb. Warsz. Toiw. Przyjaciół Nauk
(zapewne z daru Józefa SIERAKOWSKIEGO) i opatrzony jest
dawnym ołówkowym numerem 198; papier żeberkowy, bez
filigranu. Obecny nr; Inw, zb- d. 1.
190
II. 3. J. B. Plersch, Walka Kościuszki z kozakami w bitwie maciejowickiej. Muzeum Narodowe
w Krakowie. (Fot. Z. Malinowski)
Niewątpliwie też z ręki Plerscha pochodzi anoni-
mowy dotąd rysunek, znajdujący się w zbiorach
Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w War-
szawie.
Rysunek wyobraża scenę, gdy ranny Kościuszko,
półleżąc na ziemi, podtrzymywany jest przez dwóch
kozaków, z których jeden zwraca się do ,siedzącego na
koniu oficera, wydającego rozkazy. Koń bez jeźdźca,
trzymany za uzdę przez tegoż oficera grenadierów rży
zwracając głowę ku rannemu. Z lewej strony na
pierwszym planie dwa okulbaczone konie kozackie
i kozak z piką w ręku spuszczający się z siodła. Spie-
szący w głębi jeździec w galopie — to powstaniec przy-
bywający na odsiecz. Obok Kościuszki na ziemi leży
jego płaszcz i szabla. W dali widać nacierające
wojska, z prawej strony zamyka scenę drzewo, z lewej
— wetknięte sztorcem w ziemię dwie piki spieszonych
kozaków (ii. 1).
Rysunek wykonany piórem, lawowany tuszem
o szaro-zielonkawym odcieniu, wym. 142 X 263 mm 9 —
jest umiejętnie skomponowany: główna scena roz-
grywa się w środku obrazu, boki zamknięte akcentem
wertykalnym, a umieszczony na pierwszym planie
krzew ze sterczącą suchą gałęzią daje odpowiednie
kimś obrazie PLERSCHA z tej samej tematyki, który prze-
szedł przez handel antykwarski Desy w Warszawie parę
(kilka?) lat temu. Mimo poszukiwań obrazu tego lub bliż-
szych jego ślaćlów nie udało mi się odszukać.
pogłębienie sceny. Charakterystyczne chmurki na nie-
bie dopełniają obrazu.
Obok wspomnianego krzewu widnieje napis piórem:
„Wziencie Kosciuska”.
Zarówno charakter kompozycji, jak i faktura deli-
katnego rysunku piórem, uwzględniającego wiele
szczegółów nie ujawnianych zwykle na rysunkach
wykonanych pędzlem lub kredką, operujących bardziej
plamą (jak np. na rysunkach Norblina o podobnej
tematyce) — a przede wszystkim porównanie z rysun-
kami tego artysty, przechowywanymi w zbiorach
polskich — skłaniają do przypisania go Plerschowi.
Wśród rysunków tych znajdujemy też potwierdze-
nie powyższej atrybucji. W Muzeum Narodowym w
Warszawie znajduje się, wzmiankowany już uprzednio
rysunek ręki Plerscha, przedstawiający biwak po-
wstańców kościuszkowskich (il. 2). Rysunek wykonany
tą samą techniką, co nasz rysunek, przedstawia grupę
powstańców przed namiotem. Osiodłany koń, na pierw-
szym planie obok stojącego przy nim powstańca w
mundurze — jest prawie identyczny z koniem ze łbem
spuszczonym, skubiącym wątłą trawę, i z charak-
terystycznym ruchem grzebania ziemi kopytem; koń
też jest tak samo osiodłany z przytroczonym do siodła
9 Rysunek pochodzi ze zb. Warsz. Toiw. Przyjaciół Nauk
(zapewne z daru Józefa SIERAKOWSKIEGO) i opatrzony jest
dawnym ołówkowym numerem 198; papier żeberkowy, bez
filigranu. Obecny nr; Inw, zb- d. 1.
190