DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Majewska-Maszkowska, Bożenna: Jeszcze o Natolinie - Bażantarnia Augusta Czartoryskiego i jego córki Izabelli Lubomirskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0211
JESZCZE O NATOLINIE
Tematyce tak wówczas popularnej w komedii, operze
i literaturze. Kompozycja sklepienia dzieli się również
wyraźnie na dwie partie. Jednobarwne malowane en
grisaille antyczne motywy bordiury przeciwstawione
zostały wielobarwnemu owalowi środkowemu, gdzie
iluzyjna pergola obrośnięta winną latoroślą i ożywiona
kolorowymi ptakami otwiera się na błękit nieba.
Ten konglomerat środków wyrazu postaje w kręgu
koncepcji Piranesiego oraz włoskich malarzy perspek-
tyw pejzażowych i dekoracji teatralnych. Choć nie-
które środki formalne i sam pomysł nawiązuje do
tradycji, wyraz treściowy tkwi całkowicie w duchu
31 Wiele nowych sformułowań na 'temat wpływu środo-
wiska rzymskiego ,na itwórozość Roberta ADAMA zawiera
niedawno wydana praca: J. FLEMMING, Robert Adam and
his Circle in Edinburg & Romę, London 1962. Wpływ środo-
wiska rzymskiego w propagowaniu antykizująco-archeolo-
gicznego gustu w Europie omawia także praca: L. LEWIS,
lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych stulecia. Mamy
w tych polskich projektach Brenny wiele antykizu-
jących elementów, jakie w tych właśnie latach bracia
Adam pod wpływem swych włoskich doświadczeń
rozpowszechniali w Anglii31. Zaprojektowane przez
Brennę dekoracje w 1781 r. nie są więc nowatorstwem
na skalę europejską. Inne projekty Brenny dla Izabelli
Lubomirskiej miewały charakter o wiele bardziej
klasycystyczny. Ich drobna rokokowo-klasycystyczna
skala nie będzie w końcu stulecia odpowiadała księż-
nie, to też każę ona część malowideł Brenny w Łań-
cucie ok. 1800 r. zastąpić nową dekoracją.32
Connoisseurs and Secret Agents in Eighteenth Century Ro-
mę, London 1961.
32 Prace BRENNY dila Łańcuta omówione i reproduko-
wane są w: Z. KOSSAKOWSKA-SZANAJCA i B. MAJEW-
SKA-MASZKOWSKA, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.
ENCORE AU SUJET DU PAYILLON DE NATOLIN - ANCIENNE FAISANDERIE
D AUGUSTE CZARTORYSKI ET DE SA FILLE ISABELLE LUBOMIRSKA
Le texte que nous publions constitue un fragment
de la these de doctorat, intitulee „Le mecenat arti-
stique de Isabelle Lubomirska nee Czartoryska” que
Mme Maszkowska est en train de preparer sous la
direotion du professeur Lorentz, a 1’Institut d’Histoire
de 1’Art de l’Universite de Varsovie. La Princesse
Marechale Lubomirska (1736—1816), cousine du dernier
roi de Pologne Stanislas-Auguste Poniatowski, comp-
tait parmi les personnages les plus eminents de son
ternps. Proprietaire d’une fortunę immense qui lui
rapportait environ 25 millions zlotys, soit 1 million
400 mille ducats d’or de revenu annuel, elle faisait
beaucoup construire dans ses domaines et groupait
autour d’elle de nombreux artistes. Dans le present
fragment iii est question de la construction d’une
nouvelle residence d’ete, d’apres le projet de 1’eminent
architecte Szymon Bogumił Zug, situee sur le tenrain
de 1’ancienne faisanderie faisant partie du domaine
Wilanów aux environs de Varsovie. La Faisanderie,
appellee ensuite „Natolin”, a ete 1’objet d’une vaste
etude, publiee en 1948 par M. Lorentz. Certains docu-
ments recemment decouverts que Mme Maszkowska
utilise dans son ouvrage, ont trait a la perl ode 1780—
1799, ou la faisanderie aippartenait a Isabelle Lubomir-
ska. Ils contiennent en meme temps plusieurs renseig-
nements inedits au sujet des travaux de reconstruction
du palais, effectues en 1807 sur 1’ordre de Anna Tysz-
kiewicz et de son mani Alexandre Potocki. II en
resulte que depuis 1782, datę de la mort du fondateur
de la faisanderie, palatin de Russie Auguste-Alexandre
Czartoryski, sa filie, en dehors de quelques travaux
de finissage sans grandę importance, ne s’occupait
plus de la construction du palais. Elle le ceda enfin
en 1787 a sa filie Alexandre et au mari de celle-ci,
Stanislas Kostka-Potocki, proprietaires de la Faisan-
derie depuis 1799.
Les documents susmentionnes contiennent la datę
d’execution des fresques, realises d’apres le projet
du peintre italien Vincenzo Brenna entre le 18 juin
et la 13 octoibre 1781. Ils donnent aussi les noms
des ouvriers occupes a la construction du chateau et
les travaux que chacun d’eux avait a executer, ainsi
que la description detaillee ravages subis par le
paviłlon au cours des hostilites de 1794.
Tematyce tak wówczas popularnej w komedii, operze
i literaturze. Kompozycja sklepienia dzieli się również
wyraźnie na dwie partie. Jednobarwne malowane en
grisaille antyczne motywy bordiury przeciwstawione
zostały wielobarwnemu owalowi środkowemu, gdzie
iluzyjna pergola obrośnięta winną latoroślą i ożywiona
kolorowymi ptakami otwiera się na błękit nieba.
Ten konglomerat środków wyrazu postaje w kręgu
koncepcji Piranesiego oraz włoskich malarzy perspek-
tyw pejzażowych i dekoracji teatralnych. Choć nie-
które środki formalne i sam pomysł nawiązuje do
tradycji, wyraz treściowy tkwi całkowicie w duchu
31 Wiele nowych sformułowań na 'temat wpływu środo-
wiska rzymskiego ,na itwórozość Roberta ADAMA zawiera
niedawno wydana praca: J. FLEMMING, Robert Adam and
his Circle in Edinburg & Romę, London 1962. Wpływ środo-
wiska rzymskiego w propagowaniu antykizująco-archeolo-
gicznego gustu w Europie omawia także praca: L. LEWIS,
lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych stulecia. Mamy
w tych polskich projektach Brenny wiele antykizu-
jących elementów, jakie w tych właśnie latach bracia
Adam pod wpływem swych włoskich doświadczeń
rozpowszechniali w Anglii31. Zaprojektowane przez
Brennę dekoracje w 1781 r. nie są więc nowatorstwem
na skalę europejską. Inne projekty Brenny dla Izabelli
Lubomirskiej miewały charakter o wiele bardziej
klasycystyczny. Ich drobna rokokowo-klasycystyczna
skala nie będzie w końcu stulecia odpowiadała księż-
nie, to też każę ona część malowideł Brenny w Łań-
cucie ok. 1800 r. zastąpić nową dekoracją.32
Connoisseurs and Secret Agents in Eighteenth Century Ro-
mę, London 1961.
32 Prace BRENNY dila Łańcuta omówione i reproduko-
wane są w: Z. KOSSAKOWSKA-SZANAJCA i B. MAJEW-
SKA-MASZKOWSKA, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.
ENCORE AU SUJET DU PAYILLON DE NATOLIN - ANCIENNE FAISANDERIE
D AUGUSTE CZARTORYSKI ET DE SA FILLE ISABELLE LUBOMIRSKA
Le texte que nous publions constitue un fragment
de la these de doctorat, intitulee „Le mecenat arti-
stique de Isabelle Lubomirska nee Czartoryska” que
Mme Maszkowska est en train de preparer sous la
direotion du professeur Lorentz, a 1’Institut d’Histoire
de 1’Art de l’Universite de Varsovie. La Princesse
Marechale Lubomirska (1736—1816), cousine du dernier
roi de Pologne Stanislas-Auguste Poniatowski, comp-
tait parmi les personnages les plus eminents de son
ternps. Proprietaire d’une fortunę immense qui lui
rapportait environ 25 millions zlotys, soit 1 million
400 mille ducats d’or de revenu annuel, elle faisait
beaucoup construire dans ses domaines et groupait
autour d’elle de nombreux artistes. Dans le present
fragment iii est question de la construction d’une
nouvelle residence d’ete, d’apres le projet de 1’eminent
architecte Szymon Bogumił Zug, situee sur le tenrain
de 1’ancienne faisanderie faisant partie du domaine
Wilanów aux environs de Varsovie. La Faisanderie,
appellee ensuite „Natolin”, a ete 1’objet d’une vaste
etude, publiee en 1948 par M. Lorentz. Certains docu-
ments recemment decouverts que Mme Maszkowska
utilise dans son ouvrage, ont trait a la perl ode 1780—
1799, ou la faisanderie aippartenait a Isabelle Lubomir-
ska. Ils contiennent en meme temps plusieurs renseig-
nements inedits au sujet des travaux de reconstruction
du palais, effectues en 1807 sur 1’ordre de Anna Tysz-
kiewicz et de son mani Alexandre Potocki. II en
resulte que depuis 1782, datę de la mort du fondateur
de la faisanderie, palatin de Russie Auguste-Alexandre
Czartoryski, sa filie, en dehors de quelques travaux
de finissage sans grandę importance, ne s’occupait
plus de la construction du palais. Elle le ceda enfin
en 1787 a sa filie Alexandre et au mari de celle-ci,
Stanislas Kostka-Potocki, proprietaires de la Faisan-
derie depuis 1799.
Les documents susmentionnes contiennent la datę
d’execution des fresques, realises d’apres le projet
du peintre italien Vincenzo Brenna entre le 18 juin
et la 13 octoibre 1781. Ils donnent aussi les noms
des ouvriers occupes a la construction du chateau et
les travaux que chacun d’eux avait a executer, ainsi
que la description detaillee ravages subis par le
paviłlon au cours des hostilites de 1794.