DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Rottermund, Andrzej: Fryderyk Albert Lessel: materiały do życia i twórczości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0240
ANDRZEJ ROTTERMUND
II 15. Plan ogrodu Marii Wirtemberskiej z zarysem rzutu poziomego dawnego
pałacyku Klementyny Walickiej, AGAD, Zbiory Kartograficzne. (Fot. J. Chrościcki)
artykułów z historii naszej stolicy67. Fakty te wpły-
nęły zapewne na to, że niewielka praca jaką wykonał
Fryderyk Lessel przy adaptacji tej budowli na Ratusz,
uważana była obok Pałacu Błękitnego, za główne
dzieło jego życia. Żadne z opracowań nie określiło
jednak ściśle, jakich zmian dokonał w istniejącej już
architekturze pałacu.
W kwietniu 1817 r. przesłano do zatwierdzenia
„plany Restauracyi Pałacu Jabłonowskich na Ratusz
główny nabytego”, a przeznaczono na ten cel 150 000 zł.
Urząd Municypalny przedstawił jednak raport, żąda-
jący podwyższenia sumy: tłumaczył to tym, że suma
powyższa obejmuje wyłącznie koszt adaptacji, bez
kosztów umeblowania i urządzenia pomieszczeń. Prócz
tego chciał jeszcze urządzić: magazyn karowy., straż
policyjną, narzędzia ogniowe, wagę miejską, a w pod-
wórzu stanąć miała szopa przeznaczona dla straży
konnej68. Koszt tych dodatkowych inwestycji obliczono
na 99 641 zł. Sumę zatwierdzono, lecz w końcowej fazie
budowy i ona okazała się niewystarczająca, skoro
21.VIII.1819 r. zezwolono na użycie z funduszów
miasta sumy 62 692 zł.69
07 Ratusz warszawski posiada bogatą literaturę m. in.
F. FRYZĘ, I. CHODOROWICZ: Przewodnik po Warszawie
i jej okolicach na r. 1873 i 1874, Warszawa 1873, s. 21; —
A. WOLMAR, Pałace ... gmachy władz, „Kurier Warszawski”
1922, nr 137; — A. KiRAUiSHAR, Warszawa za sejmu cztero-
letniego w obrazach Zygmunta Vogla, Poznań [b. d.J, s. 54; —
F. Ks. KUROWSKI, Pamiątki miasta Warszawy, Warszawa
1949, t. I, z rękopisu wydał E. SZWANKOWSKI, s. 71; —
Porównując widok Pałacu Jabłonowskich uwiecz-
niony na akwareli Vogla, z wykonanym tuż po prze-
budowie widokiem zawartym w albumie Schmidt-
nera, dochodzimy do wniosku, że w szacie zewnętrznej
pałacu zaszły zmiany minimalne. Zasadnicze składniki
decydujące o bryle budynku, a więc rzut poziomy,
ilość kondygnacji, ilość osi, system podziałów pozio-
mych i pionowych, pozostały niezmienione. Na akwa-
reli Vogla zasłonięte są dwie niższe kondygnacje,
sądzę jednak, że i w nich nie przeprowadził architekt
większych zmian. Zmiany zajść mogły w wyglądzie
elewacji podwórzowej, gdzie masywny ryzalit środko-
wy, ukształtowany został w sposób odbiegający od
motywów stosowanych przez Merliniego. Szczególnie
forma ryzalitu ujmującego przebiegający przez dwie
kondygnacje otwór wejściowy, znamionuje architek-
turę pocz. XIX w. Prace Lessla objęły przede wszyst-
kim przebudowę dawnych wnętrz pałacowych, w celu
przystosowania ich do nowej roli, przeistoczyć się bo-
wiem miały m.in. na „kasse miejską i Ekonomicz-
ną, Lombard, bióro kwaternicze, policję, więzienie
dla aresztowanych, wydział Indagacyjny i bióro pasz-
W. TATARKIEWICZ, Wiadomości p życiu i pracach Domi-
nika Merliniego, „Rocz. Histt. Sztuki PAN”, t. I, 0.956,
s. 397; — P. BIEGAŃSKI, Teatr Wielki w Warszawie, War-
szawa 1961 (praca ta zawiera bogaty materiał ikonograficzny).
68 AGAD, KRSW nr 5763 (karty .nienumeroiwaine).
69 AGAD, protokóły Rady Administracyjnej Królestwa
Polskiego., isygn. 7/352 sekcja V—VI 841.
230
II 15. Plan ogrodu Marii Wirtemberskiej z zarysem rzutu poziomego dawnego
pałacyku Klementyny Walickiej, AGAD, Zbiory Kartograficzne. (Fot. J. Chrościcki)
artykułów z historii naszej stolicy67. Fakty te wpły-
nęły zapewne na to, że niewielka praca jaką wykonał
Fryderyk Lessel przy adaptacji tej budowli na Ratusz,
uważana była obok Pałacu Błękitnego, za główne
dzieło jego życia. Żadne z opracowań nie określiło
jednak ściśle, jakich zmian dokonał w istniejącej już
architekturze pałacu.
W kwietniu 1817 r. przesłano do zatwierdzenia
„plany Restauracyi Pałacu Jabłonowskich na Ratusz
główny nabytego”, a przeznaczono na ten cel 150 000 zł.
Urząd Municypalny przedstawił jednak raport, żąda-
jący podwyższenia sumy: tłumaczył to tym, że suma
powyższa obejmuje wyłącznie koszt adaptacji, bez
kosztów umeblowania i urządzenia pomieszczeń. Prócz
tego chciał jeszcze urządzić: magazyn karowy., straż
policyjną, narzędzia ogniowe, wagę miejską, a w pod-
wórzu stanąć miała szopa przeznaczona dla straży
konnej68. Koszt tych dodatkowych inwestycji obliczono
na 99 641 zł. Sumę zatwierdzono, lecz w końcowej fazie
budowy i ona okazała się niewystarczająca, skoro
21.VIII.1819 r. zezwolono na użycie z funduszów
miasta sumy 62 692 zł.69
07 Ratusz warszawski posiada bogatą literaturę m. in.
F. FRYZĘ, I. CHODOROWICZ: Przewodnik po Warszawie
i jej okolicach na r. 1873 i 1874, Warszawa 1873, s. 21; —
A. WOLMAR, Pałace ... gmachy władz, „Kurier Warszawski”
1922, nr 137; — A. KiRAUiSHAR, Warszawa za sejmu cztero-
letniego w obrazach Zygmunta Vogla, Poznań [b. d.J, s. 54; —
F. Ks. KUROWSKI, Pamiątki miasta Warszawy, Warszawa
1949, t. I, z rękopisu wydał E. SZWANKOWSKI, s. 71; —
Porównując widok Pałacu Jabłonowskich uwiecz-
niony na akwareli Vogla, z wykonanym tuż po prze-
budowie widokiem zawartym w albumie Schmidt-
nera, dochodzimy do wniosku, że w szacie zewnętrznej
pałacu zaszły zmiany minimalne. Zasadnicze składniki
decydujące o bryle budynku, a więc rzut poziomy,
ilość kondygnacji, ilość osi, system podziałów pozio-
mych i pionowych, pozostały niezmienione. Na akwa-
reli Vogla zasłonięte są dwie niższe kondygnacje,
sądzę jednak, że i w nich nie przeprowadził architekt
większych zmian. Zmiany zajść mogły w wyglądzie
elewacji podwórzowej, gdzie masywny ryzalit środko-
wy, ukształtowany został w sposób odbiegający od
motywów stosowanych przez Merliniego. Szczególnie
forma ryzalitu ujmującego przebiegający przez dwie
kondygnacje otwór wejściowy, znamionuje architek-
turę pocz. XIX w. Prace Lessla objęły przede wszyst-
kim przebudowę dawnych wnętrz pałacowych, w celu
przystosowania ich do nowej roli, przeistoczyć się bo-
wiem miały m.in. na „kasse miejską i Ekonomicz-
ną, Lombard, bióro kwaternicze, policję, więzienie
dla aresztowanych, wydział Indagacyjny i bióro pasz-
W. TATARKIEWICZ, Wiadomości p życiu i pracach Domi-
nika Merliniego, „Rocz. Histt. Sztuki PAN”, t. I, 0.956,
s. 397; — P. BIEGAŃSKI, Teatr Wielki w Warszawie, War-
szawa 1961 (praca ta zawiera bogaty materiał ikonograficzny).
68 AGAD, KRSW nr 5763 (karty .nienumeroiwaine).
69 AGAD, protokóły Rady Administracyjnej Królestwa
Polskiego., isygn. 7/352 sekcja V—VI 841.
230