DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI article:Babicka, Maria: Krużganki w barokowych sanktuariach pielgrzymkowych na Warmii
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0268
KRONIKA stowarzyszenia historyków sztuki
II. 2. Stoczek, sanktuarium piel-
grzymkowe. Fragment krużganków.
(Fot. M. Babicka)
strony zachodniej posiadają czworo-
boczne kopuły wsparte na penden-
tywach oraz lośmioboczne latarnie,
dwie zaś od wschodu kryte sklepie-
niem krzyżowym włączone są w
dach klasztoru.
Następny z kolei kościół — w
Świętej Lipce (pow. Kętrzyn) pod
wezwaniem Nawiedzenia Najświęt-
szej Maryi Panny, został wzniesiony
przez jezuitów w miejscu dwóch
poprzednio istniejących po sobie
kaplic. Kamień węgielny położył w
r. 1687 biskup Stefan Radziejowski
(1679—1688), konsekracji dokonał w
r. 1693 biskup Jan Zbąski (1688—98).
Budowniczym był Jerzy Ertly z Wil-
II. 3. Święta Lipka, sanktuarium piel-
grzymkowe. Widok ogólny. (Arch.
IS PAN)
na, z pochodzenia Ślązak. Po ukoń-
czeniu budowy kościoła rozpoczęto
budowę plebanii, którą ukończono
w r. 1697. Krużganki wraz z kapli-
cami wzniesiono około r. 1708. Do
r. 1730 wyposażono wnętrze kościoła.
Całość założenia architektonicznego
tworzy orientowany kościół, otacza-
jące go krużganki z kaplicami na
narożach oraz klasztor przylegający
do południowego skrzydła krużgan-
ków. Cztery ich skrzydła ułożone
w regularny czworobok posiadają
od zewnątrz mur, ku cmentarzowi
zaś otwierają się półkolistymi arka-
dami, wspartymi na czworobocznych
filarach, wspomaganych przez lize-
ny. Wnętrze krużganków kry je skle-
pienie kolebkowe z lunetami, z ze-
wnątrz ceramiczny dach dwuspado-
wy. W czterech narożach krużgan-
ków wyższe od nich kwadratowe
kaplice wieńczą kwadratowe w pla-
nie kopuły z latarniami, wsparte na
pendentywach.
Kościół w Krośnie (pow. Bra-
niewo), poprzedzony również dwoma
istniejącymi kolejno kaplicami, po-
wstał z inicjatywy dziekana ornec-
kiego księdza Kaspra Simonisa pod
protektoratem biskupa Teodora Po-
tockiego. Tenże biskup położył w r.
1715 kamień węgielny, a w r. 1720
dokonał konsekracji kościoła ku czci
Nawiedzenia Najświętszej Marii
Panny. Budowę omawianego obiektu
prowadził budowniczy z Ornety Jan
Krzysztof Reimers. W latach 1724—26
została wzniesiona plebania. Prace
przy budowie krużganków i naroż-
nych kaplic rozpoczęte w r. 1726
uległy dość długiej przerwie. Wzno-
wiono je dopiero w r. 1768 i ukoń-
czono w r. 1777. Zabudowania w
Krośnie składają się z trzech części:
orientowanego kościoła, otaczających
go z czterech stron krużganków
z kwadratowymi kaplicami na na-
rożach oraz przylegającego do pół-
nocnego skrzydła krużganków daw-
nego domu dla księży emerytów.
Architktura krużganków jest roz-
wiązana prawie analogicznie do
krużganków w Świętej Lipce, z tym,
że w Krośnie jest nieco urozmaicony
ich rzut poziomy. Dwa bowiem ich
skrzydła boczne nie biegną jak w
Świętej Lipce linią prostą, lecz za-
łamują się odcinkiem koła ku cmen-
tarzowi, zwężając go i przechodząc
prosto ku wschodowi. Kaplice kryją
ośmioboczne dachy kopulaste o linii
wklęsłowypukłej, zwieńczone latar-
nią.
W Chwalęcinief pow. Braniewo),
w miejscu kultu cudownego krucy-
fiksu, wzniosła warmińska kapituła
katedralna kościół pielgrzymkowy
jako wotum błagalne z powodu gra-
sującej na Warmii zarazy. Budowę
jego powierzono w r. 1720 budow-
niczemu Janowi Reimersowi, który
nie dokończył jej, umierając w tym
samym roku. Kto dalej prowadził bu-
dowę — dokumenty milczą. Wiadomo
jest tylko, że w r. 1728 kościół zo-
stał ukończony i konsekrowany
przez biskupa Krzysztofa Szembeka
(1724—1740) ku czci św. Krzyża
i św. Krzysztofa. Starania o budowę
krużganków wraz z kaplicami
wszczęto dość późno, bo dopiero
w r. 1820, a wzniesiono je w r. 1836.
II. 4. Święta Lipka, sanktuarium
pielgrzymkowe. Fragment krużgan-
ków. (Arch. IS PAN)
II. 5. Krosno, sanktuarium piel-
grzymkowe. Widok ogólny. (Zbiory
Arch. Kurii Biskupiej w Olsztynie)
Całość architektoniczną w Chwalę-
cinie tworzy orientowany kościół
oraz otaczające go z czterech stron
krużganki z czworobocznymi kapli-
cami na narożach. Krużganki,
otwarte na dziedziniec cmentarny
arkadami wspartymi na czworobocz-
nych filarach, posiadają wewnątrz
płaski strop. Umieszczone w ich
narożach kaplice nakryte są wyso-
kimi kopułami na pendentywach,
zwieńczonymi czworobocznymi da-
258
II. 2. Stoczek, sanktuarium piel-
grzymkowe. Fragment krużganków.
(Fot. M. Babicka)
strony zachodniej posiadają czworo-
boczne kopuły wsparte na penden-
tywach oraz lośmioboczne latarnie,
dwie zaś od wschodu kryte sklepie-
niem krzyżowym włączone są w
dach klasztoru.
Następny z kolei kościół — w
Świętej Lipce (pow. Kętrzyn) pod
wezwaniem Nawiedzenia Najświęt-
szej Maryi Panny, został wzniesiony
przez jezuitów w miejscu dwóch
poprzednio istniejących po sobie
kaplic. Kamień węgielny położył w
r. 1687 biskup Stefan Radziejowski
(1679—1688), konsekracji dokonał w
r. 1693 biskup Jan Zbąski (1688—98).
Budowniczym był Jerzy Ertly z Wil-
II. 3. Święta Lipka, sanktuarium piel-
grzymkowe. Widok ogólny. (Arch.
IS PAN)
na, z pochodzenia Ślązak. Po ukoń-
czeniu budowy kościoła rozpoczęto
budowę plebanii, którą ukończono
w r. 1697. Krużganki wraz z kapli-
cami wzniesiono około r. 1708. Do
r. 1730 wyposażono wnętrze kościoła.
Całość założenia architektonicznego
tworzy orientowany kościół, otacza-
jące go krużganki z kaplicami na
narożach oraz klasztor przylegający
do południowego skrzydła krużgan-
ków. Cztery ich skrzydła ułożone
w regularny czworobok posiadają
od zewnątrz mur, ku cmentarzowi
zaś otwierają się półkolistymi arka-
dami, wspartymi na czworobocznych
filarach, wspomaganych przez lize-
ny. Wnętrze krużganków kry je skle-
pienie kolebkowe z lunetami, z ze-
wnątrz ceramiczny dach dwuspado-
wy. W czterech narożach krużgan-
ków wyższe od nich kwadratowe
kaplice wieńczą kwadratowe w pla-
nie kopuły z latarniami, wsparte na
pendentywach.
Kościół w Krośnie (pow. Bra-
niewo), poprzedzony również dwoma
istniejącymi kolejno kaplicami, po-
wstał z inicjatywy dziekana ornec-
kiego księdza Kaspra Simonisa pod
protektoratem biskupa Teodora Po-
tockiego. Tenże biskup położył w r.
1715 kamień węgielny, a w r. 1720
dokonał konsekracji kościoła ku czci
Nawiedzenia Najświętszej Marii
Panny. Budowę omawianego obiektu
prowadził budowniczy z Ornety Jan
Krzysztof Reimers. W latach 1724—26
została wzniesiona plebania. Prace
przy budowie krużganków i naroż-
nych kaplic rozpoczęte w r. 1726
uległy dość długiej przerwie. Wzno-
wiono je dopiero w r. 1768 i ukoń-
czono w r. 1777. Zabudowania w
Krośnie składają się z trzech części:
orientowanego kościoła, otaczających
go z czterech stron krużganków
z kwadratowymi kaplicami na na-
rożach oraz przylegającego do pół-
nocnego skrzydła krużganków daw-
nego domu dla księży emerytów.
Architktura krużganków jest roz-
wiązana prawie analogicznie do
krużganków w Świętej Lipce, z tym,
że w Krośnie jest nieco urozmaicony
ich rzut poziomy. Dwa bowiem ich
skrzydła boczne nie biegną jak w
Świętej Lipce linią prostą, lecz za-
łamują się odcinkiem koła ku cmen-
tarzowi, zwężając go i przechodząc
prosto ku wschodowi. Kaplice kryją
ośmioboczne dachy kopulaste o linii
wklęsłowypukłej, zwieńczone latar-
nią.
W Chwalęcinief pow. Braniewo),
w miejscu kultu cudownego krucy-
fiksu, wzniosła warmińska kapituła
katedralna kościół pielgrzymkowy
jako wotum błagalne z powodu gra-
sującej na Warmii zarazy. Budowę
jego powierzono w r. 1720 budow-
niczemu Janowi Reimersowi, który
nie dokończył jej, umierając w tym
samym roku. Kto dalej prowadził bu-
dowę — dokumenty milczą. Wiadomo
jest tylko, że w r. 1728 kościół zo-
stał ukończony i konsekrowany
przez biskupa Krzysztofa Szembeka
(1724—1740) ku czci św. Krzyża
i św. Krzysztofa. Starania o budowę
krużganków wraz z kaplicami
wszczęto dość późno, bo dopiero
w r. 1820, a wzniesiono je w r. 1836.
II. 4. Święta Lipka, sanktuarium
pielgrzymkowe. Fragment krużgan-
ków. (Arch. IS PAN)
II. 5. Krosno, sanktuarium piel-
grzymkowe. Widok ogólny. (Zbiory
Arch. Kurii Biskupiej w Olsztynie)
Całość architektoniczną w Chwalę-
cinie tworzy orientowany kościół
oraz otaczające go z czterech stron
krużganki z czworobocznymi kapli-
cami na narożach. Krużganki,
otwarte na dziedziniec cmentarny
arkadami wspartymi na czworobocz-
nych filarach, posiadają wewnątrz
płaski strop. Umieszczone w ich
narożach kaplice nakryte są wyso-
kimi kopułami na pendentywach,
zwieńczonymi czworobocznymi da-
258