DOI issue:
Nr. 3/4
DOI article:Rozprawy
DOI article:Dutkiewicz, Józef E.: Romańskie malowidła ścienne w Polsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0286
JOZEF E. DUTKIEWICZ
Jl. 2. Tum, d. kolegiata, Malowidło w apsydzie: Maiestas Domini z Marią i Janem Chrzcicielem,
tetramorfy i apostołowie. (Fot. T. Kaźmierski)
XI—XII w.18 prezbiterium przebudowane w XVII w.
z pierwotnej budowy zachowana dolna część ścian
do wysokości 3 m — zakończona w uskoku tęczy
gzymsem impostowym, którego dalszy ciąg na ścianie
jest widoczny ze zrąbanym profilem. Zachowane frag-
menty malowidła: a) w północnym uskoku tęczy,
ok. Im2 — półpostaci świętego króla w opiętej tunice
i pancerzu w trójpłytowej bizantyńskiej koronie na
głowie z berłem w ręku na tle arkady. Rysunek czer-
wony, użyte kolory: czerwono-rudy, niebieski, czarny
i żółty. Narzut piaskowo-wapienny, gładzony jedno-
warstwowy różnej grubości, technika malowania: pod-
malówka mokry fresk — warstwy wierzchniej brak. —
b) na północnej ścianie na wysokości głowy św. króla,
fragment pow. ok. 800 cm2, fragment głowy z nimbem
i częścią arkady — kolory: czarny, zielony, żółty. —
Technologia i technika podłoża i malowidła jw. —
c) na ścianie płn. na tej samej wysokości ku wscho-
dowi fragment z resztą głowy i nimbu — kolory:
różowy, żółty. — Technologia i technika jw.
Fragmenty a), b), c) należały prawdopodobnie do
postaci stojących rzędem w arkadach. Na ścianie płn.
is H. KAPISZEWSKI, Tysiąclecie eremity polskiego,
Swirad nad Dunajcem, „Nasza Przeszłość” VIII, 1958, s. IS-
IS; — tenże, Kościół św. Swirada w Tropiu nad Dunaj-
cem, Rkps, nr 169 w Archiwum Koinserwatora Woj. w Kra-
kowie; — S. SWISZCZOWSKI, Kościół św. Swirada w Tro-
piu nad Dunajcem, KUA IV, 1959, s. 265—268; — S. KOZIEŁ,
S. SWISZCZOWSKI, A. ŻAKI, Badania archeologiczno-archi-
tektoniczne w Tropiu pow. Nowy Sącz, „Acta Archeologica
Carpathica” VI, 1964, s. 88; — J. DUTKIEWICZ (jw. patrz
przyp. 9); — SWIECHOWSKI, Budownictwg romańskie, jw.,
były to być może postacie apostołów lub świętych
w ilości sześciu, w uskoku tęczy postać świętego króla.
Na ścianie płd. nie zachowały się żadne fragmenty
godne uwagi, być może i tu znajdował się rząd apo-
stołów lub świętych. W uskoku płd. tęczy znajdował
się malowany krzyż konsekracyjny koloru czarnego
być może należący do epoki romańskiej. Na nim
drugi czerwony na narzucie z XVII w. Ściana wsch.
nie mogła być dotychczas przebadana. Czas powsta-
nia malowideł l.poł. XII w.
2. Siewierz — kościół p.w. Ścięcia św. Jana
Chrz., czas powstania koniec XI lub l.poł. XII w.19,
apsyda. Fragmenty malowidła pokrywają ścianę apsydy
do wysokości grzymsu impostowego. Fragmenty te na-
leżą do dwóch warstw. Dolna, starsza romańska za-
chowana jest tylko w kilku (7—8) fragmentach na
wys. 2m od posadzki, przedstawiających głowy po-
staci, częściowo z podniesionymi rękoma. Można przy-
puszczać, że są one pozostałością postaci stojących
lub medalionów, których pierwotnie, jak wskazuje
rytm rozmieszczenia, mogło być 12, a zatem mogły
s. 283; A. MISIĄG-BOCHENSKA, Powiat Nowosądecki [w:]
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce I, Warszawa 1953, s. 337.
19 W. ŁUSZCZKIEWICZ, Kościółek ścięcia św. Jana w
Siewierzu nad Przemszą, zabytek budownictwa XII w.,
SKHS VI, 1900, s. 83—92; — SWIECHOWSKI, Budownictwo
romańskie, jw., s. 241; — T. SZYDŁOWSKI, Pomniki archi-
tektury epoki piastowskiej w województwach krakowskim
i kieleckim, Kraków 1928, s. 21—23, 26, 28; — DĄBROWSKI,
Odkrycia, jw., s. 251.
272
Jl. 2. Tum, d. kolegiata, Malowidło w apsydzie: Maiestas Domini z Marią i Janem Chrzcicielem,
tetramorfy i apostołowie. (Fot. T. Kaźmierski)
XI—XII w.18 prezbiterium przebudowane w XVII w.
z pierwotnej budowy zachowana dolna część ścian
do wysokości 3 m — zakończona w uskoku tęczy
gzymsem impostowym, którego dalszy ciąg na ścianie
jest widoczny ze zrąbanym profilem. Zachowane frag-
menty malowidła: a) w północnym uskoku tęczy,
ok. Im2 — półpostaci świętego króla w opiętej tunice
i pancerzu w trójpłytowej bizantyńskiej koronie na
głowie z berłem w ręku na tle arkady. Rysunek czer-
wony, użyte kolory: czerwono-rudy, niebieski, czarny
i żółty. Narzut piaskowo-wapienny, gładzony jedno-
warstwowy różnej grubości, technika malowania: pod-
malówka mokry fresk — warstwy wierzchniej brak. —
b) na północnej ścianie na wysokości głowy św. króla,
fragment pow. ok. 800 cm2, fragment głowy z nimbem
i częścią arkady — kolory: czarny, zielony, żółty. —
Technologia i technika podłoża i malowidła jw. —
c) na ścianie płn. na tej samej wysokości ku wscho-
dowi fragment z resztą głowy i nimbu — kolory:
różowy, żółty. — Technologia i technika jw.
Fragmenty a), b), c) należały prawdopodobnie do
postaci stojących rzędem w arkadach. Na ścianie płn.
is H. KAPISZEWSKI, Tysiąclecie eremity polskiego,
Swirad nad Dunajcem, „Nasza Przeszłość” VIII, 1958, s. IS-
IS; — tenże, Kościół św. Swirada w Tropiu nad Dunaj-
cem, Rkps, nr 169 w Archiwum Koinserwatora Woj. w Kra-
kowie; — S. SWISZCZOWSKI, Kościół św. Swirada w Tro-
piu nad Dunajcem, KUA IV, 1959, s. 265—268; — S. KOZIEŁ,
S. SWISZCZOWSKI, A. ŻAKI, Badania archeologiczno-archi-
tektoniczne w Tropiu pow. Nowy Sącz, „Acta Archeologica
Carpathica” VI, 1964, s. 88; — J. DUTKIEWICZ (jw. patrz
przyp. 9); — SWIECHOWSKI, Budownictwg romańskie, jw.,
były to być może postacie apostołów lub świętych
w ilości sześciu, w uskoku tęczy postać świętego króla.
Na ścianie płd. nie zachowały się żadne fragmenty
godne uwagi, być może i tu znajdował się rząd apo-
stołów lub świętych. W uskoku płd. tęczy znajdował
się malowany krzyż konsekracyjny koloru czarnego
być może należący do epoki romańskiej. Na nim
drugi czerwony na narzucie z XVII w. Ściana wsch.
nie mogła być dotychczas przebadana. Czas powsta-
nia malowideł l.poł. XII w.
2. Siewierz — kościół p.w. Ścięcia św. Jana
Chrz., czas powstania koniec XI lub l.poł. XII w.19,
apsyda. Fragmenty malowidła pokrywają ścianę apsydy
do wysokości grzymsu impostowego. Fragmenty te na-
leżą do dwóch warstw. Dolna, starsza romańska za-
chowana jest tylko w kilku (7—8) fragmentach na
wys. 2m od posadzki, przedstawiających głowy po-
staci, częściowo z podniesionymi rękoma. Można przy-
puszczać, że są one pozostałością postaci stojących
lub medalionów, których pierwotnie, jak wskazuje
rytm rozmieszczenia, mogło być 12, a zatem mogły
s. 283; A. MISIĄG-BOCHENSKA, Powiat Nowosądecki [w:]
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce I, Warszawa 1953, s. 337.
19 W. ŁUSZCZKIEWICZ, Kościółek ścięcia św. Jana w
Siewierzu nad Przemszą, zabytek budownictwa XII w.,
SKHS VI, 1900, s. 83—92; — SWIECHOWSKI, Budownictwo
romańskie, jw., s. 241; — T. SZYDŁOWSKI, Pomniki archi-
tektury epoki piastowskiej w województwach krakowskim
i kieleckim, Kraków 1928, s. 21—23, 26, 28; — DĄBROWSKI,
Odkrycia, jw., s. 251.
272