DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Dutkiewicz, Józef E.: Romańskie malowidła ścienne w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0292
JÓZEF E. DUTKIEWICZ
II. 8. Wiślica, d. kolegiata, Ryt figuralny na posadzce krypty. (Fot. A. Tomaszewski)
rakter wotywno-adoracyjny. Odkryty w latach 1959—
60 28. Czas powstania 2.poł. XII w.
6. Czerwińsk — kościół NP Marii d.opactwa
kanoników regularnych. Kaplica płd. przy prezbi-
terium. Malowidło mieści się na ścianie wsch., wznie-
sionej już w późniejszym średniowieczu 29. Płaszczyzna
jest podzielona na 5 poziomych stref, przy czym do-
łem biegnie gładki pas cokołu. Cykl przedstawień
zaczyna się na górze dwoma pasami medalionów ze
scenami z Genesis; w medalionach górnych cztery
pierwsze dni Stworzenia, w medalionach dolnych sceny
Stworzenia pierwszych rodziców, Grzechu Pierworod-
nego, Wypędzenia z Raju i Pracy na roli, pomiędzy
którymi rozmieszczono anioły i pomniejsze sceny.
W pasie środkowym przedstawiono cztery sceny z Bu-
dowy Arki Noego, a w dolnym poumieszczano częś-
28 TOMASZEWSKI, Z problematyki badań, jw., s. 22.
29 w. ŁU.SZCZKIEWICZ, Kościół klasztorny w Czerwiń-
sku nad Wisłą, SKHS IV„ 1891, s. 34—43; — b.a., Dzieje świą-
tyni i klasztoru w Czerwińsku, „(Posłaniec z Jasnej Góry
Czerwińskiej” 1922, nr 9; — STARZYŃSKI, WALICKI, Ma-
larstwo monumentalne, jw., s. 32—33; — M. GĘBAROWICZ,
Mogilno, Płock, Czerwińsk Jw:] Prace historyczne w trzy-
dziestolecie działalności S. Zakrzewskiego, Lwów 1934,
s. 165—174; — DĄBROWSKI, Konserwacja malowideł, jw.; —
SWIECHOWSKI, Ścienne malowidła romańskie, jw., s. 64—74;
D. KACZMARZYK, Powiat Płoński [w:] Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce (Rkps IS PAN); — SWt&CHOWSKI, Budow-
nictwo romańskie, jw., s. 25—30.
ciowo dwa poziome rzędy scen i cztery pionowe wi-
zerunki świętych stojących w arkadach. W gór-
nym rzędzie są to trzy sceny z Ofiary Abrahama,
a w dolnym może męczeństwo śś. Szczepana i Waw-
rzyńca. Obrazy pionowe to śś. Paweł, Katarzyna (?)
i dwie postacie nieczytelne. Poza malowidłami na
ścianie wschodniej kaplicy, znajdowały się jeszcze
malowidła na ścianie tęczowej kościoła na strychu
nawy dwa medaliony średnicy półmetrowej ze scena-
mi Pocałunek Judasza i Ofiara Abrahama30, przenie-
sione obecnie do kaplicy płd.
Malowidła w kaplicy wykonane są na narzucie
grub. 5 cm na wątku ceglanym podmalowane na mokro
na pobiale i wykończone na sucho prawdopodobnie
spoiwem organicznym31. Powstanie malowideł należy
prawdopodobnie wiązać z indywidualną fundacją póź-
30 Publikowany przez J. STARZYŃSKIEGO i M. WALIC-
KIEGO (Malarstwo monumentalne, jw., tabl. I, s. 32) frag-
ment przedstawiający Pocałunek Judasza w medalionie na
strychu ściany tęczowej był interpretowany jako fragment
fryzu podstropowego obiegającego nawę i datowany na
w. XII. Pewne cechy, jak czerwony kontur głów i włosów,
niebieskozielony kolor tła są charakterystyczne dla malar-
stwa romańskiego ściennego 1. poł. XII w.; obecnie prze-
niesione do kaplicy południowej SWIECHOWSKI, Budow-
nictwo romańskie, jw., s. 28.
31 Por. DĄBROWSKI, Problemy konserwatorskie, jw.
278
II. 8. Wiślica, d. kolegiata, Ryt figuralny na posadzce krypty. (Fot. A. Tomaszewski)
rakter wotywno-adoracyjny. Odkryty w latach 1959—
60 28. Czas powstania 2.poł. XII w.
6. Czerwińsk — kościół NP Marii d.opactwa
kanoników regularnych. Kaplica płd. przy prezbi-
terium. Malowidło mieści się na ścianie wsch., wznie-
sionej już w późniejszym średniowieczu 29. Płaszczyzna
jest podzielona na 5 poziomych stref, przy czym do-
łem biegnie gładki pas cokołu. Cykl przedstawień
zaczyna się na górze dwoma pasami medalionów ze
scenami z Genesis; w medalionach górnych cztery
pierwsze dni Stworzenia, w medalionach dolnych sceny
Stworzenia pierwszych rodziców, Grzechu Pierworod-
nego, Wypędzenia z Raju i Pracy na roli, pomiędzy
którymi rozmieszczono anioły i pomniejsze sceny.
W pasie środkowym przedstawiono cztery sceny z Bu-
dowy Arki Noego, a w dolnym poumieszczano częś-
28 TOMASZEWSKI, Z problematyki badań, jw., s. 22.
29 w. ŁU.SZCZKIEWICZ, Kościół klasztorny w Czerwiń-
sku nad Wisłą, SKHS IV„ 1891, s. 34—43; — b.a., Dzieje świą-
tyni i klasztoru w Czerwińsku, „(Posłaniec z Jasnej Góry
Czerwińskiej” 1922, nr 9; — STARZYŃSKI, WALICKI, Ma-
larstwo monumentalne, jw., s. 32—33; — M. GĘBAROWICZ,
Mogilno, Płock, Czerwińsk Jw:] Prace historyczne w trzy-
dziestolecie działalności S. Zakrzewskiego, Lwów 1934,
s. 165—174; — DĄBROWSKI, Konserwacja malowideł, jw.; —
SWIECHOWSKI, Ścienne malowidła romańskie, jw., s. 64—74;
D. KACZMARZYK, Powiat Płoński [w:] Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce (Rkps IS PAN); — SWt&CHOWSKI, Budow-
nictwo romańskie, jw., s. 25—30.
ciowo dwa poziome rzędy scen i cztery pionowe wi-
zerunki świętych stojących w arkadach. W gór-
nym rzędzie są to trzy sceny z Ofiary Abrahama,
a w dolnym może męczeństwo śś. Szczepana i Waw-
rzyńca. Obrazy pionowe to śś. Paweł, Katarzyna (?)
i dwie postacie nieczytelne. Poza malowidłami na
ścianie wschodniej kaplicy, znajdowały się jeszcze
malowidła na ścianie tęczowej kościoła na strychu
nawy dwa medaliony średnicy półmetrowej ze scena-
mi Pocałunek Judasza i Ofiara Abrahama30, przenie-
sione obecnie do kaplicy płd.
Malowidła w kaplicy wykonane są na narzucie
grub. 5 cm na wątku ceglanym podmalowane na mokro
na pobiale i wykończone na sucho prawdopodobnie
spoiwem organicznym31. Powstanie malowideł należy
prawdopodobnie wiązać z indywidualną fundacją póź-
30 Publikowany przez J. STARZYŃSKIEGO i M. WALIC-
KIEGO (Malarstwo monumentalne, jw., tabl. I, s. 32) frag-
ment przedstawiający Pocałunek Judasza w medalionie na
strychu ściany tęczowej był interpretowany jako fragment
fryzu podstropowego obiegającego nawę i datowany na
w. XII. Pewne cechy, jak czerwony kontur głów i włosów,
niebieskozielony kolor tła są charakterystyczne dla malar-
stwa romańskiego ściennego 1. poł. XII w.; obecnie prze-
niesione do kaplicy południowej SWIECHOWSKI, Budow-
nictwo romańskie, jw., s. 28.
31 Por. DĄBROWSKI, Problemy konserwatorskie, jw.
278