DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Dutkiewicz, Józef E.: Romańskie malowidła ścienne w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0300
JOZEF E. DUTKIEWICZ
II. 16. Sulejów, Klasztor pocysterski, Motywy deko-
racyjne w kapitularzu, wg W. Łuszczkiewicza.
znajduje uzasadnienie w relacji Mateusza, który mówi
(XIX, 26): „Wy [apostołowie] będziecie w nowym
świecie, gdy syn Boży siedzi na tronie w Majestacie,
siedzieć na 12 tronach” 69.
Typ Maiestas Domini w otoczeniu symboli, ewen-
tualnie aniołów i apostołów, ukształtowany w atmo-
sferze dworu cesarskiego rozpowszechnił się w XI
i XII w. w Europie, zyskując sobie miano cesarskie-
go lub imperatorskiego70. Był związany z umacniają-
cym się stanowiskiem i wyobrażeniem władcy i przy-
jął się także w ośrodkach władzy książęcej i siedzi-
bach władców grodowych71. Na terenie Włoch jego
olbrzymie wizje zostały zrealizowane w mozaikach
zachodnich ścian bazylik np. S. Maria in Domnica
w Rzymie z IX w. i w Torcello z XII w.72, przy czym
niekiedy miejsce tetramorfów zajmują cherubiny ze
skrzydłami pokrytymi oczami i kołami u stóp. Po-
dobnie jak w Tumie po bokach Chrystusa występują
69 Zgodnie z ukazem Konstantyna w zebraniach soboro-
wych biskupi mogą siedzieć w obecności cesarza, IBM, jw.,
s. 13.
70 Tamże, s. .11——39.
71 Tamże, s. 28, o typie i roli Chrystusa w podobnych
przedstawieniach R. BERGER, Die Darstellung des thronen-
den Christus in der romanischen Kunst, Beutlingen 1926.
72 r. van MARLE, The Developpment of the Italian
Schools of Painting I, Haga 1923, fig. 44, 112, s. 81, 112.
73 Tamże, fig. 64, 65, s. 129-^176; — ANTHONY, jw., fig.
136.
Maria i Jan Chrzciciel tworząc grupę Deisis — tak
popularną w sztuce bizantyńskiej.
Ten typ Maiestas przyjmuje jednocześnie i roz-
powszechnia włoska szkoła benedyktyńska połowy
XI w., tworząc reprezentacyjne dzieło tego rodzaju
na zachodniej ścianie kościoła S. Angelo w Formis,
a dalej w Pianełla, w których Chrystus tronujący
znajduje się w otoczeniu aniołów a w pasie pod nim
siedzą apostołowie, niżej święci i sądzeni73.
Przedstawienie uformowane na terenie Włoch znaj-
duje rozpowszechnienie w XII w. na terenie Tyrolu
w Burgusio, w Lana w kościele św. Małgorzaty74,
w południowych Niemczech w kościele św. Piotra
i Pawła w Niederzełl na Reichenau75, w Nadrenii
w Kinechtsteden, Niddegen, Kolonii (s. Gereon)
i Schwarzrheindorf (kościół parafialny)76. We Francji
w Berze la Ville, Saint Savin sur Gartempe, St. Gilles
w Montoire, Cloyes, Vic77 i wreszcie w Katalonii,
74 ANTHONY, jw., 192—193; — GARBER, jw., tabl. 21/22
i 44.
75 ANTHONY, jw., fig. 249; — A. MARIGNAN, Les fres-
ques des eglises de Reichenau, Strassbourg 1914; — K. GRO-
BER, Reichenauer Kunst, Karlsruhe 1924.
76 ANTHONY, jiw., fig. 254, 255, 256.
77 Tamże, fig. 271, 290, 316, 319, 341, 355; — H. FOC1LLON,
Peintures romanes des eglises de France, Paris 1938, tabl.
105, 3, 6, 7, S. 20—33.
286
II. 16. Sulejów, Klasztor pocysterski, Motywy deko-
racyjne w kapitularzu, wg W. Łuszczkiewicza.
znajduje uzasadnienie w relacji Mateusza, który mówi
(XIX, 26): „Wy [apostołowie] będziecie w nowym
świecie, gdy syn Boży siedzi na tronie w Majestacie,
siedzieć na 12 tronach” 69.
Typ Maiestas Domini w otoczeniu symboli, ewen-
tualnie aniołów i apostołów, ukształtowany w atmo-
sferze dworu cesarskiego rozpowszechnił się w XI
i XII w. w Europie, zyskując sobie miano cesarskie-
go lub imperatorskiego70. Był związany z umacniają-
cym się stanowiskiem i wyobrażeniem władcy i przy-
jął się także w ośrodkach władzy książęcej i siedzi-
bach władców grodowych71. Na terenie Włoch jego
olbrzymie wizje zostały zrealizowane w mozaikach
zachodnich ścian bazylik np. S. Maria in Domnica
w Rzymie z IX w. i w Torcello z XII w.72, przy czym
niekiedy miejsce tetramorfów zajmują cherubiny ze
skrzydłami pokrytymi oczami i kołami u stóp. Po-
dobnie jak w Tumie po bokach Chrystusa występują
69 Zgodnie z ukazem Konstantyna w zebraniach soboro-
wych biskupi mogą siedzieć w obecności cesarza, IBM, jw.,
s. 13.
70 Tamże, s. .11——39.
71 Tamże, s. 28, o typie i roli Chrystusa w podobnych
przedstawieniach R. BERGER, Die Darstellung des thronen-
den Christus in der romanischen Kunst, Beutlingen 1926.
72 r. van MARLE, The Developpment of the Italian
Schools of Painting I, Haga 1923, fig. 44, 112, s. 81, 112.
73 Tamże, fig. 64, 65, s. 129-^176; — ANTHONY, jw., fig.
136.
Maria i Jan Chrzciciel tworząc grupę Deisis — tak
popularną w sztuce bizantyńskiej.
Ten typ Maiestas przyjmuje jednocześnie i roz-
powszechnia włoska szkoła benedyktyńska połowy
XI w., tworząc reprezentacyjne dzieło tego rodzaju
na zachodniej ścianie kościoła S. Angelo w Formis,
a dalej w Pianełla, w których Chrystus tronujący
znajduje się w otoczeniu aniołów a w pasie pod nim
siedzą apostołowie, niżej święci i sądzeni73.
Przedstawienie uformowane na terenie Włoch znaj-
duje rozpowszechnienie w XII w. na terenie Tyrolu
w Burgusio, w Lana w kościele św. Małgorzaty74,
w południowych Niemczech w kościele św. Piotra
i Pawła w Niederzełl na Reichenau75, w Nadrenii
w Kinechtsteden, Niddegen, Kolonii (s. Gereon)
i Schwarzrheindorf (kościół parafialny)76. We Francji
w Berze la Ville, Saint Savin sur Gartempe, St. Gilles
w Montoire, Cloyes, Vic77 i wreszcie w Katalonii,
74 ANTHONY, jw., 192—193; — GARBER, jw., tabl. 21/22
i 44.
75 ANTHONY, jw., fig. 249; — A. MARIGNAN, Les fres-
ques des eglises de Reichenau, Strassbourg 1914; — K. GRO-
BER, Reichenauer Kunst, Karlsruhe 1924.
76 ANTHONY, jiw., fig. 254, 255, 256.
77 Tamże, fig. 271, 290, 316, 319, 341, 355; — H. FOC1LLON,
Peintures romanes des eglises de France, Paris 1938, tabl.
105, 3, 6, 7, S. 20—33.
286