Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (28.1966)

XVII-WIECZNE MAUZOLEUM


II. 6. Padwa. Bazylika św. Antoniego, obec-
ny układ nagrobków przy ołtarzu św. Sta-
nisława z XVII w. 1. plakietka z napisem:
Insigne Ducatus Masouiae, 2. plakietka z na-
pisem: Insigne Ducatus Lwoniae et Pome-
raniae, 3. epitafium S. Ubaldiniego, 4. na-
grobek O. Secca, 5. epitafium S. Friznekie-
ra. (Opr. J. Kowalczyk)

NACJI POLSKIEJ W PADWIE


U. 7. Padwa. Bazylika św. Antoniego, rekon-
strukcja układu nagrobków w XVII w. przy
ołtarzu św. Stanisława (w porządku chrono-
logicznym): 1. płyta fundacyjna ołtarza i
krypty Nacji Polskiej z 1607 r., 2. płyta fun-
dacyjna z epigramatem z 1607 r., 3 płyta
nagrobna w posadzce S. Mińskiego, 4. epi-
tafium A. K. Sapiehy, 5. epitafium S. Ubal-
diniego, 6. epitafium K. Sapiehy, 7. nagro-
bek O. Secca, 8. epitafium S. Friznekiera,
9. nagrobek K. ks. Jabłonowskiej, zm. 1840.
(Opr. J. Kowalczyk)

XVI i XVII stulecia. Zasób wiadomości o dziełach
tego malarza jest do dzisiaj raczej skąpy; Malombra
nie doczekał się jeszcze monografii, a historycy sztuki,
którzy o nim do tej pory pisali, zasadniczo nie wy-
chodzili poza fakty zebrane przez Ridolfiego39. Jeśli
chodzi o polski obraz Malombry — posiada on zwięzłą
charakterystykę z podaniem literatury w inwentarzu
zabytków ruchomych prowincji padewskiej pióra
Arslana. Ten znakomity uczony zamyka charaktery-
stykę dzieła oceną: „dipinto interessante” — „malo-
widło ciekawe” 40.
Zamówienie skierowane do weneckiego malarza
nie było przypadkowe. Pewne znaczenie miałby tutaj
fakt kontaktu Malombry z rzeźbiarzem Ottavianem
Ridolfi, którego portret malował41. Rzeźbiarz ten
miał kontakty z Polakami, pracował bowiem przez
pewien czas w Polsce, do której udał się ok. 1567 r.
wraz ze swym ojcem Bartolomeo, zaangażowanym
przez Spytka Jordana z Zakliczyna42.
Piętro Malombra, uczeń Giuseppe Salviatiego, był
interesującym i wszechstronnym artystą; wypowiadał
się on znakomicie w malarstwie portretowym, ale
uprawiał i inne gatunki. Malował weduty, odtwarzał

wnętrza Pałacu Dożów wraz z przedstawieniami uro-
czystości państwowych, pasjonował się perspektywą
i scenografią, konstruując nawet machiny teatralne.
Bardzo interesowała go rola światła w kształtowaniu
obrazu (nomen omen — nazwisko „Malombra” można
tłumaczyć dosłownie jako „zły cień”), co zresztą
będziemy mogli stwierdzić w jego polskim dziele.
Posiadał (gruntowne wykształcenie humanistyczne
i miał szerokie zainteresowania; był biegły w historii
i poezji, sam zresztą pisał wiersze. Zmarł w 1618 r.,
w wieku 62 lat i został pochowany w grobie rodzin-
nym w kościele S. Giovanni e Paolo w Wenecji.
Generalnie rzecz biorąc — jeśli chodzi o rodowód jego
sztuki — najbliższy był malarstwu Palmy Młodszego43.
Polski obraz Malombry odznacza się okazałymi
wymiarami: 3,70 m wysokości i 1,72 m szerokości.
Pierwotnie był jednak szerszy, co można wywniosko-
wać z kompozycji obrazu; ponieważ jednak nie pa-
sował do nowego ołtarza sprowadzonego w 1809 r.,
nieco ucięto go po bokach. Malowidło jest źle za-
chowane i wymaga gruntownej konserwacji; po-
wierzchnia farby mocno złuszczona, werniksy poczer-
niałe, w środkowej partii duży ubytek, załatany no-

wane jako OZIZOWSTHI Polacco, także temat obrazu zo-
stał mylnie określony — S. Ladislao zamiast S. Stanislao.
39 Obszerniejsze omówienia i atrybucie związane z MA-
LOMBRĄ podają: A. M. ZANETTI, Della pittura uenezia-
na..., Venezia 1792, ed. 2, s. 461—464; a izwłaszcza A. VEN-
TURI, Storia deWarte italiana, t. IX, La pittura del Cin-
guencento, oz. VII, Milano 1934, s. 242—246.
40 w. ARSLAN, Inuentario degli oggetti d’arte d’Italia,
VII, Prouincia di Padova. Comune di Padova, Roma 1936,
s. 12.

41 C. RIDOLFI, Le marauiglie deWArte..., cz. II, Ber-
lin 11924, s. 157.
42 iM. SOKOŁOWSKI, O Bartolomeo Ridolfim, „Prace
Kom. Hist. Sztuki”, t. I, Kraków 1919, szp. IX—X; — R.
BRENZONI, Nuovi dati d’Archivio sul Falconetto e su Bar-
tolomeo e Ottauiano Ridolfi, „Atti <dell’lstituto di Scienze,
Lettere eid Arti”, 1953/54, t. CXII, Venezia 1954, s. 281.
43 RIDOLFI, jw., Berlin 1924, s. 155—160; — VENTURI, jw„
S. 242.

313