Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (28.1966)

JERZY KOWALCZYK


U. 12. Epitafium Stefana Ubaldiniego, zm. 1621.
(rys. J. Kowalczyk 1965)

n e ki er a z Krakowa, 26-letniego doktora filozofii
i medycyny, zmarłego 2.VII.1687 r.85 OO. franciszkanie
wydali 28.III.1690 r. pozwolenie na usytuowanie epi-
tafium, ufundowanego przez matkę i brata, oraz na
przeniesienie zwłok z innej kaplicy do krypty przy
ołtarzu św. Stanisława86. Czarną marmurową tablicę
inskrypcyjną umieszczono na tle białej kotary (mar-
mur), którą trzyma przed sobą biały uskrzydlony, na
poły kościotrup, anioł śmierci widoczny w półpostaci.
Motyw ten rozpowszechniony przez papieskie nagrobki
Lorenza Berniniego, w potraktowaniu rzeźbiarskim
bliski jest manierze Filippa Parodiego87, który w
Bazylice wykonał cały szereg dzieł88.

Epitafium Friznekiera zamyka serię nagrobków
Nacji Polskiej. Sama Nacja pędziła coraz wątlejszy
żywot, coraz mniej Polaków studiowało w Padwie;
byli to głównie duchowni na studiach teologicznych.
Wreszcie w 1733 r. odbyło się ostatnie posiedzenie za-
notowane w protokółach Nacji, która formalnie prze-
stała istnieć w 1745 r., zamykając w ten sposób
wielowiekową tradycję polskich studiów w Padwie,
choć nie można powiedzieć, że ustały podróże Polaków
do Italii.
Jeden jeszcze tylko pomnik został dołączony do
omówionego zespołu. Co ciekawsze, pomnik kobiecy,
wystawiony wiele dziesiątków lat później, w okresie
zaborów, w dobie romantyzmu. Jest to nagrobek
Karoliny z Woj nów ks. Jabłonowskiej,
zmarłej w 1840 r. Klasycystyczne, powściągliwe w swej
formie to dzieło, wykonane z białego marmuru karra-
ryjskiego przez Luigi Ferriego, a ufundowane przez
małżonka, zostało umieszczone z całą świadomością
w tej polskiej kaplicy, przy ołtarzu po prawej stronie,
poniżej płyty Aleksandra Kazimierza Sapiehy. Ciało
jej zostało złożone w grobie Stanisława Mińskiego. Na
nagrobku ponad włoską inskrypcją położono polski
napis, w którym czytamy: „Znalazła spoczynek i oj-
czyznę pod tym ołtarzem wsrzód zwłok swych roda-
ków”.
Nagrobek ten wraz z tablicami Sapiehów przenie-
siono do drugiej kaplicy zorganizowanej przez o. Jana
Warchała, zubożając wydatnie XVII-wieczną kompo-
zycję.
Ta nowa kompozycja drugiej kaplicy, inkrustowana
starymi kamieniami, stworzona w okresie zaborów,
w ostatnich latach ubiegłego stulecia stała się miejs-
cem, w którym zaczęła się zapisywać niejako od
nowa historia Polski Niepodległej. Niebawem narosły
nowe pamiątki, nowe tablice dokumentujące drama-
tyczną walkę polskiego żołnierza na frontach I i II
wojny światowej o rekonstrukcję Państwa Polskiego.

ANEKS
Oświadczenie rzeźbiarza Cesarego Bovo w sprawie
wypłaty za wykonanie ołtarza Nacji Polskiej w Bazy-
lice św. Antoniego.
Padwa, Biblioteca Universitaria, Mss. 1655, vol. 2,
Acta conventionum Generalium Nation. Regni
Poloniae 1592, c. 4 v.
Padwa, 3 lipca 1607 r.
„Gli 3 lugio 1607, questa sara per far fede acada
uno che avendo io Cesaro Bovo stutor padoano prezo
obligo di far uno altare nela cieza di Santo Antonio
di Padoa allia lustrisima nasion polaca per presio cosi
tra noi co[n]venuto de ducati sei cento et ota[n]ta
da lirę sei et soldi quatro per ducato a co[n]to de la
qual opera in diverse volte o levato dal Sacromo[n]te
de la Pieta ducati sinque sento et quaranta da L. 694
per ducati come apar per diverse partide di elevasione

85 GONZATI, jw., t. II, s. 314. Stanisław FRIZNEKIER
pochodził z węgierskiej rodziny szlacheckiej osiadłej w Pol-
sce; ojciec jego był osobistym doradcą królewskim.
86 Padwa, Archivio di Stato. S. Antonio Confessore, B.
201 c. 75v (wg wypisów O. A. SARTORIEGO).

87 Praca zbiorowa. Padova (Guida aż monument! e alle
opere Warte), Venezia 1931, s. 278.
88 BRESCIANI ALVAREZ, jw.

320