DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Taszycka, Maria: Zagadnienie Produkcji Pasów Kontuszowych we francji w XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48040#0045
PRODUKCJA PASÓW KONTUSZOWYCH WE FRANCJI
teraz i dawniej się znajdujące z literami PI są jego
fabryki4. Różnica w jakości pasów tkanych w ma-
nufakturze Paschalisa i pasów zamawianych przezeń
zagranicą, a oznaczonych literami PI, potwierdzona
została urzędowo w czasie wizji dokonanej w jego
składzie przez urząd ławniczy miasta Warszawy.
Uczestnikom wizji oprócz pasów sprzedawanych przez
Paschalisa demonstrowane były także dwa zagra-
niczne pasy sygnowane poziomo leżącymi literami
FS, zakupione w Lipsku przez kupca Natana Noso-
nowicza 5.
Problem wyrobu pasów kontuszowych we Francji
powracał następnie niejednokrotnie, by wskazać pra-
ce ks. T. Kruszyńskiego, M. Gutkowskiej-Rychlew-
skiej i M. Taszyckiej6. Żaden z wymienionych auto-
rów nie mógł jednak dostarczyć nowego dowodu na
Poparcie tezy, że nie wystarczająca krajowa produk-
cja persjarska uzupełniana była zamówieniami reali-
zowanymi we Francji.
Dowód taki nieoczekiwanie pojawił się dopiero
w r, 1972 przy okazji wystawy pasów kontuszowych,
jaką w Musśe de ITmpresśion sur Etoffes w Mul-
house, zorganizowało Muzeum Narodowe w Krakowie.
Zainteresowany przedstawionym na wystawie mate-
riałem zabytkowym lyoński przemysłowiec, p. Fran-
ęois Verzier, odnalazł w archiwum swej fabryki
cztery tomy próbek z zakończeniami pasów, odzie-
dziczone po nieznanej manufakturze jedwabniczej
z w. XVIII7. Są to oprawne w ciemnozielone płótno
księgi o formacie 54 cm X 45,5 cm z tłoczonym na
grzbietach napisem CEINTURES (księga trzecia ma
ponadto na okładce tłoczenie CEINTURES EN OR).
Pierwsza księga zawiera próbek 34,. druga — 22,
trzecia — 38, czwarta — 48. Łącznie we wszystkich
czterech księgach zachowało się ich 139. Prawie każ-
da próbka oznaczona jest czterocyfrowym numerem
pisanym tuszem, względnie białą farba, na dolnym
lub górnym brzegu warsztatowym. Próbkom nie to-
warzyszą żadne objaśnienia ani notatki, jedynie na
i T. MAŃKOWSKI, Pasy polskie, Kraków 1938, s. 99.
s Ibidem, s. 101 i 114—115.
6 T. KRUSZYŃSKI, Ostatnie wyniki badań nad pasami
polskimi, Kraków 1935; — M. RYCHLEWSKA, Persjarstwo,
[w:j Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do
końca XVIII wieku (praca zbiorowa pod red. J. Kamieńskiej
i I. Turnau), Wrocław 1966, s. 480—506; — M. TASZYCKA,
Ceintures de soie-accessoire du costume de gentilhomme
Polonais, „Bulletin de Liaison du Centre International
d’Etude des Textiles Anciens” (Lyon) 1968, n° 27, s. 85—101.
7 Następującym osobom, których życzliwości i przyjaz-
nej gotowości pomocy zawdzięczam możność zbadania i opu-
blikowania odnalezionych w Lyonie próbek, składam gorące
podziękowanie: Panu Franęois Verzier za łaskawe udostęp-
nienie mi całej kolekcji oraz zgodę na jej sfotografowanie
i Publikowanie; Panu Gabrielowi Vial, sekretarzowi gene-
ralnemu Centre International d’Etude des Textiles Anciens
w Lyonie, za samorzutnie podjęty trud dostarczenia mi
Próbek do Mulhouse; Panu Jean-Michel Tuchscherer, ówczes-
nemu kierownikowi Musće de 1’Impresslon sur Etoffes, za
obciążenie muzealnej pracowni fotograficznej wykonaniem
dla mnie gratisowych zdjęć całej kolekcji.
II. 1. Próbka sygnowana FS z motywem gałązki
w ujęciu wstęgowym. Kolekcja Verzier. (Fot.
A. Mayer)
II. 2. Pas lity sygnowany FS z motywem gałązki
w ujęciu wstęgowym. Muzeum Naród, w Krakowie.
(Fot. Ł. Schuster)
37
teraz i dawniej się znajdujące z literami PI są jego
fabryki4. Różnica w jakości pasów tkanych w ma-
nufakturze Paschalisa i pasów zamawianych przezeń
zagranicą, a oznaczonych literami PI, potwierdzona
została urzędowo w czasie wizji dokonanej w jego
składzie przez urząd ławniczy miasta Warszawy.
Uczestnikom wizji oprócz pasów sprzedawanych przez
Paschalisa demonstrowane były także dwa zagra-
niczne pasy sygnowane poziomo leżącymi literami
FS, zakupione w Lipsku przez kupca Natana Noso-
nowicza 5.
Problem wyrobu pasów kontuszowych we Francji
powracał następnie niejednokrotnie, by wskazać pra-
ce ks. T. Kruszyńskiego, M. Gutkowskiej-Rychlew-
skiej i M. Taszyckiej6. Żaden z wymienionych auto-
rów nie mógł jednak dostarczyć nowego dowodu na
Poparcie tezy, że nie wystarczająca krajowa produk-
cja persjarska uzupełniana była zamówieniami reali-
zowanymi we Francji.
Dowód taki nieoczekiwanie pojawił się dopiero
w r, 1972 przy okazji wystawy pasów kontuszowych,
jaką w Musśe de ITmpresśion sur Etoffes w Mul-
house, zorganizowało Muzeum Narodowe w Krakowie.
Zainteresowany przedstawionym na wystawie mate-
riałem zabytkowym lyoński przemysłowiec, p. Fran-
ęois Verzier, odnalazł w archiwum swej fabryki
cztery tomy próbek z zakończeniami pasów, odzie-
dziczone po nieznanej manufakturze jedwabniczej
z w. XVIII7. Są to oprawne w ciemnozielone płótno
księgi o formacie 54 cm X 45,5 cm z tłoczonym na
grzbietach napisem CEINTURES (księga trzecia ma
ponadto na okładce tłoczenie CEINTURES EN OR).
Pierwsza księga zawiera próbek 34,. druga — 22,
trzecia — 38, czwarta — 48. Łącznie we wszystkich
czterech księgach zachowało się ich 139. Prawie każ-
da próbka oznaczona jest czterocyfrowym numerem
pisanym tuszem, względnie białą farba, na dolnym
lub górnym brzegu warsztatowym. Próbkom nie to-
warzyszą żadne objaśnienia ani notatki, jedynie na
i T. MAŃKOWSKI, Pasy polskie, Kraków 1938, s. 99.
s Ibidem, s. 101 i 114—115.
6 T. KRUSZYŃSKI, Ostatnie wyniki badań nad pasami
polskimi, Kraków 1935; — M. RYCHLEWSKA, Persjarstwo,
[w:j Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do
końca XVIII wieku (praca zbiorowa pod red. J. Kamieńskiej
i I. Turnau), Wrocław 1966, s. 480—506; — M. TASZYCKA,
Ceintures de soie-accessoire du costume de gentilhomme
Polonais, „Bulletin de Liaison du Centre International
d’Etude des Textiles Anciens” (Lyon) 1968, n° 27, s. 85—101.
7 Następującym osobom, których życzliwości i przyjaz-
nej gotowości pomocy zawdzięczam możność zbadania i opu-
blikowania odnalezionych w Lyonie próbek, składam gorące
podziękowanie: Panu Franęois Verzier za łaskawe udostęp-
nienie mi całej kolekcji oraz zgodę na jej sfotografowanie
i Publikowanie; Panu Gabrielowi Vial, sekretarzowi gene-
ralnemu Centre International d’Etude des Textiles Anciens
w Lyonie, za samorzutnie podjęty trud dostarczenia mi
Próbek do Mulhouse; Panu Jean-Michel Tuchscherer, ówczes-
nemu kierownikowi Musće de 1’Impresslon sur Etoffes, za
obciążenie muzealnej pracowni fotograficznej wykonaniem
dla mnie gratisowych zdjęć całej kolekcji.
II. 1. Próbka sygnowana FS z motywem gałązki
w ujęciu wstęgowym. Kolekcja Verzier. (Fot.
A. Mayer)
II. 2. Pas lity sygnowany FS z motywem gałązki
w ujęciu wstęgowym. Muzeum Naród, w Krakowie.
(Fot. Ł. Schuster)
37