Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (38.1976)

II. 1. Głowa ojca artysty, 1913, gips, wg The Work of
Szukalski, Chicago 1923. (Repr. A. Owczarek)

LECHOSŁAW LAMEŃSKI

STANISŁAW SZUKALSKI —ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ*

Stanisław Szukalski urodził się 3.XII.1895 r. w
Warcie koło Sieradza1, jako drugie dziecko Dionizego
Szukalskiego i Konstancji z Sadowskich Szukalskiej2.
Ojciec Stanisława zarabiał na życie kowalstwem. W
rok po urodzeniu syna wyjechał do Afryki w poszu-
kiwaniu lepiej płatnej pracy. Tam w r. 1899 za-
skoczyła go wojna burska. Szukalski brał w niej
czynny udział, walcząc przeciw Anglikom, po stronie
ciemiężonych Burów. Po zakończeniu wojny wrócił w
1902 r. do Polski i wraz z całą rodziną osiadł na rok
w Częstochowie, gdzie pracował jako robotnik w fa-
bryce 3.
* Niniejszy artykuł jest znacznie rozszerzoną i uzupeł-
nioną o nowe wiadomości wersją referatu wygłoszonego na
zebraniu naukowym Oddziału Lubelskiego SHS w dniu 14.1.
1974 r. Powstał na podstawie pracy magisterskiej pt. Szczep
Rogate Serce napisanej na Sekcji Historii Sztuki KUL w
1973 r. pod kierunkiem prof. dr Andrzeja Ryszkiewicza,
któremu niniejszym chciałbym podziękować za słowa za-
chęty i otuchy w dalszych badaniach nad sztuką Stanisława
Szukalskiego.

W 1903 r., gdy Stanisław miał 8 lat, cała rodzina
przeprowadziła się na stałe do Gidel koło Radomska,
gdzie za pieniądze zarobione w Afryce kupiono czte-
ry morgi ziemi i założono gospodarstwo4. Tutaj Sta-
nisław Szukalski chodził do szkoły powszechnej, a po
jej ukończeniu uczęszczał do sławnej szkoły Fabija-
niego w pobliskim Radomsku5. Zarobki Dionizego
Szukalskiego były jednak za małe, aby utrzymać ro-
dzinę, więc rusza on ponownie w świat, tym razem
do Stanów Zjednoczonych Wtedy właśnie, jak
wspomina Szukalski: zacząłem dłubać małe figurki
scyzorykiem dla dziewczynek. Pierwszą pobudką więc
1 S. SZUKALSKI, Autobiographical notę [w:J The Work
of Szukalski, Covici Mc-Gee, Chicago 1923, (b.n.s.).
2 Tenże, list do M. Konarskiego z 1.X.1969 r., s. 1 (w
posiadaniu adresata).
3 Tenże, list do Konarskiego bez daty, s. 2 (w posia-
daniu adresata).
4 Ibidem.
5 Ibidem.
o Ibidem.

308