DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Śnieżyńska-Stolot, Ewa: W sprawie Atykułu Tadeusza Dobrowolskiego: Geneza nagrobka Kazimierza Wielkiego W Katedrze na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48040#0109
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
W SPRAWIE ARTYKUŁU TADEUSZA DOBROWOLSKIEGO,
GENEZA NAGROBKA KAZIMIERZA WIELKIEGO W KATEDRZE NA WAWELU
Artykuł prof. Tadeusza Dobrowolskiego1 jest roz-
winięciem tez o genezie nagrobka Kazimierza Wiel-
kiego zawartych w jego książce Sztuka polska od
czasów najdawniejszych do ostatnich, wydanej w r.
1974 2.
Książka ta, co podkreśla sam autor, czekała dłu-
go na ogłoszenie drukiem i stąd zapewne nie została
w niej uwzględniona najnowsza literatura przedmio-
tu. Z nowszych pozycji prof. Dobrowolski wymienia
moją rozprawę doktorską pt. Nagrobek Kazimierza
Wielkiego w katedrze na Wawelu ukończoną i zło-
żoną do druku w „Studiach do Dziejów Wawelu” w
r. 1969 3. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesią-
tych ukazało się jednak kilka prac bezpośrednio lub
pośrednio dotyczących dziejów i genezy tego nagrob-
ka, do których to prac autor się nie ustosunkowuje.
A. Kosegarten zarówno w swojej rozprawie doktor-
skiej z r. 1960, jak i w artykule z r. 1966 łączy na-
grobek kazimierzowski z kręgiem Parlerów4 5. W r.
1970 opublikowałam artykuł o restauracji nagrobka,
gdzie zamieszczam rysunki ukazujące autentyczne
oraz uzupełnione w r. 1869 części tego dzieła; ry-
sunki te rozwiązują postawione przez prof. Dobro-
wolskiego pytanie dotyczące fial wieńczących balda-
chim nagrobka 3. W dwa lata później ukazał się mój
artykuł, w którym omawiam genezę nagrobków bal-
dachimowych tzw. trzeciego typu, który reprezentu-
je nagrobek kazimierzowski6. W tym samym roku
G. Schmidt omawiając tzw. galerię królów w ka-
tedrze w Reims dostrzegł podobieństwa między po-
sągiem jednego z królów, będącym dziełem niezna-
nego rzeźbiarza niderlandzkiego, działającego w
Reims około r. 1370, a posągiem Kazimierza Wielkie-
go na jego nagrobku. Ponadto opublikowano wiele
nowych — a nie uwzględnionych przez prof. Dobro-
wolskiego — prac na temat zabytków austriackich
i turyńskich, z którymi autor porównuje nagrobek
krakowski7. W cytowanej wyżej mojej pracy dok-
torskiej uważam nagrobek Kazimierza Wielkiego za
dzieło wykonane przez artystę, który wyszedł z tzw.
wiedeńskiego warsztatu książęcego. Datuję nagrobek
na lata bezpośrednio po r. 1371, a za fundatora tego
dzieła uważam króla Ludwika Węgierskiego.
Punktem wyjścia W rozważaniach prof. Dobro-
wolskiego jest założenie równoległości czasowej mię-
dzy działalnością tzw. wiedeńskiego warsztatu ksią-
1 T. DOBROWOLSKI, Geneza nagrobka Kazimierza
Wielkiego w katedrze na Wawelu, „Biul. Hist. Sztuki”
XXXVII, 1975, nr 3, s. 197—211.
2 Tenże, Sztuka polska od czasów najdawniejszych do
ostatnich, Kraków 1974, s. 136—137.
3 E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Nagrobek Kazimierza Wiel-
kiego w katedrze na Wawelu, mszps 1969, s. 143.
4 A. KOSEGARTEN, Plastik am Wiener Stephansdom
unter Rudolf dem Stifter, (Dissertation) 1960, s. 47; —
ta sama, Parlerische Bildwerke am Wiener Stephansdom
aus der Zeit Rudolfs des Stifters, "Zeitschrift des deutschen
Vereins fur Kunstwissenschaft” XX, 1966, s. 53, 66.
5 E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Setna rocznica restauracji
nagrobka Kazimierza Wielkiego w katedrze wawelskiej,
„Ochrona Zabytków” XXIII, 1970, s. 28—35, ryc. 4; —
Dobrowolski, Geneza..., o.c., s. 203.
E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Die Bedeutung des Grab-
mals des HI. Koloman fur Entwlcklung mittelalterlicher
Baldachingrabmdler, „Osterreichische Zeitschrift fur Kunst
und Denkmalpflege” XXVI, 1972, s. 1—8.
7 G. SCHMIDT, Bemerkung zur Kónigsgalerie der
Kathedrale non Reims, "Wiener Jahrbuch fur Kunstge-
schichte” XXV, 1972, s. 104—105. — Ciekawe spostrzeżenie
G. Schmidta, który wskazuje na podobieństwa między po-
sągiem króla w Reims a rzeźbą Kazimierza Wielkiego na
jego nagrobku, nie wnosi jednak nic nowego do rozwa-
żań o stylu nagrobka kazimierzowskiego. Rzeźba reimska
powstała bowiem około r. 1370, tymczasem już w latach
1356—57 strasburski malarz Michał Wurmser wykonał w
głównej sali zamku w Karlśtejnie freski przedstawiające
genealogię Luksemburgów, znane z szesnastowiecznych
kopii, wśród których występuje postać króla Ylusa, zbli-
żona pod względem układu ciała, a także fizjonomii tak
do postaci Kazimierza Wielkiego jak i do wspomnianego
króla w Reims. Należy więc przypuszczać, że był to pe-
wien typ przedstawienia starego króla znany sztuce fran-
cuskiej, który za pośrednictwem malowideł Wurmsera do-
tarł do Europy Środkowej. Wśród malowideł Wurmsera
spotyka się zresztą także postacie innych legendarnych
przodków Karola IV, które żywo przypominają postacie
na bokach tumby kazimierzowskiej (SNIEŻYŃSKA-STO-
LOT, Nagrobek..., o.c., s. 68).
99
W SPRAWIE ARTYKUŁU TADEUSZA DOBROWOLSKIEGO,
GENEZA NAGROBKA KAZIMIERZA WIELKIEGO W KATEDRZE NA WAWELU
Artykuł prof. Tadeusza Dobrowolskiego1 jest roz-
winięciem tez o genezie nagrobka Kazimierza Wiel-
kiego zawartych w jego książce Sztuka polska od
czasów najdawniejszych do ostatnich, wydanej w r.
1974 2.
Książka ta, co podkreśla sam autor, czekała dłu-
go na ogłoszenie drukiem i stąd zapewne nie została
w niej uwzględniona najnowsza literatura przedmio-
tu. Z nowszych pozycji prof. Dobrowolski wymienia
moją rozprawę doktorską pt. Nagrobek Kazimierza
Wielkiego w katedrze na Wawelu ukończoną i zło-
żoną do druku w „Studiach do Dziejów Wawelu” w
r. 1969 3. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesią-
tych ukazało się jednak kilka prac bezpośrednio lub
pośrednio dotyczących dziejów i genezy tego nagrob-
ka, do których to prac autor się nie ustosunkowuje.
A. Kosegarten zarówno w swojej rozprawie doktor-
skiej z r. 1960, jak i w artykule z r. 1966 łączy na-
grobek kazimierzowski z kręgiem Parlerów4 5. W r.
1970 opublikowałam artykuł o restauracji nagrobka,
gdzie zamieszczam rysunki ukazujące autentyczne
oraz uzupełnione w r. 1869 części tego dzieła; ry-
sunki te rozwiązują postawione przez prof. Dobro-
wolskiego pytanie dotyczące fial wieńczących balda-
chim nagrobka 3. W dwa lata później ukazał się mój
artykuł, w którym omawiam genezę nagrobków bal-
dachimowych tzw. trzeciego typu, który reprezentu-
je nagrobek kazimierzowski6. W tym samym roku
G. Schmidt omawiając tzw. galerię królów w ka-
tedrze w Reims dostrzegł podobieństwa między po-
sągiem jednego z królów, będącym dziełem niezna-
nego rzeźbiarza niderlandzkiego, działającego w
Reims około r. 1370, a posągiem Kazimierza Wielkie-
go na jego nagrobku. Ponadto opublikowano wiele
nowych — a nie uwzględnionych przez prof. Dobro-
wolskiego — prac na temat zabytków austriackich
i turyńskich, z którymi autor porównuje nagrobek
krakowski7. W cytowanej wyżej mojej pracy dok-
torskiej uważam nagrobek Kazimierza Wielkiego za
dzieło wykonane przez artystę, który wyszedł z tzw.
wiedeńskiego warsztatu książęcego. Datuję nagrobek
na lata bezpośrednio po r. 1371, a za fundatora tego
dzieła uważam króla Ludwika Węgierskiego.
Punktem wyjścia W rozważaniach prof. Dobro-
wolskiego jest założenie równoległości czasowej mię-
dzy działalnością tzw. wiedeńskiego warsztatu ksią-
1 T. DOBROWOLSKI, Geneza nagrobka Kazimierza
Wielkiego w katedrze na Wawelu, „Biul. Hist. Sztuki”
XXXVII, 1975, nr 3, s. 197—211.
2 Tenże, Sztuka polska od czasów najdawniejszych do
ostatnich, Kraków 1974, s. 136—137.
3 E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Nagrobek Kazimierza Wiel-
kiego w katedrze na Wawelu, mszps 1969, s. 143.
4 A. KOSEGARTEN, Plastik am Wiener Stephansdom
unter Rudolf dem Stifter, (Dissertation) 1960, s. 47; —
ta sama, Parlerische Bildwerke am Wiener Stephansdom
aus der Zeit Rudolfs des Stifters, "Zeitschrift des deutschen
Vereins fur Kunstwissenschaft” XX, 1966, s. 53, 66.
5 E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Setna rocznica restauracji
nagrobka Kazimierza Wielkiego w katedrze wawelskiej,
„Ochrona Zabytków” XXIII, 1970, s. 28—35, ryc. 4; —
Dobrowolski, Geneza..., o.c., s. 203.
E. ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT, Die Bedeutung des Grab-
mals des HI. Koloman fur Entwlcklung mittelalterlicher
Baldachingrabmdler, „Osterreichische Zeitschrift fur Kunst
und Denkmalpflege” XXVI, 1972, s. 1—8.
7 G. SCHMIDT, Bemerkung zur Kónigsgalerie der
Kathedrale non Reims, "Wiener Jahrbuch fur Kunstge-
schichte” XXV, 1972, s. 104—105. — Ciekawe spostrzeżenie
G. Schmidta, który wskazuje na podobieństwa między po-
sągiem króla w Reims a rzeźbą Kazimierza Wielkiego na
jego nagrobku, nie wnosi jednak nic nowego do rozwa-
żań o stylu nagrobka kazimierzowskiego. Rzeźba reimska
powstała bowiem około r. 1370, tymczasem już w latach
1356—57 strasburski malarz Michał Wurmser wykonał w
głównej sali zamku w Karlśtejnie freski przedstawiające
genealogię Luksemburgów, znane z szesnastowiecznych
kopii, wśród których występuje postać króla Ylusa, zbli-
żona pod względem układu ciała, a także fizjonomii tak
do postaci Kazimierza Wielkiego jak i do wspomnianego
króla w Reims. Należy więc przypuszczać, że był to pe-
wien typ przedstawienia starego króla znany sztuce fran-
cuskiej, który za pośrednictwem malowideł Wurmsera do-
tarł do Europy Środkowej. Wśród malowideł Wurmsera
spotyka się zresztą także postacie innych legendarnych
przodków Karola IV, które żywo przypominają postacie
na bokach tumby kazimierzowskiej (SNIEŻYŃSKA-STO-
LOT, Nagrobek..., o.c., s. 68).
99