DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Michałowski, Janusz Maciej: Szulerzy i Lichwiarze - Obrazy Rodzajowe F. Pęczarskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.48040#0291
SZULERZY I LICHWIARZE — OBRAZY RODZAJOWE F. PĘCZARSKIEGO
jedna analogia z tematyką uprawianą przez Pęczar-
skiego).
Wystawa 1845 r. przyniesie Żebraka warszawskie-
go — Emiliana Lenka, Pogorzelców — Murzynow-
skiego, Scenę przy szklance piwa w dwóch figu-
rach... — Antoniego Kolasińskiego, sceny chłopskie
Wincentego Smokowskiego i Józefa P olKOWsk^ego
Wśród wystawionych równocześnie innych prac
o tematyce rodzajowej malarstwo Pęcza-=kiego wy-
różnia się zdecydowanie mieszczańskim charakterem.
Sceny wiejsiiie nie interesują malarza zupełnie, jest
67 Ibidem, E. Lenk, s. 283, poz. 36; A. Murzynowski,
s. .280, poz. 2; A. Kolasiński, s. 283, poz. 31; W. Smokowski,
s. 291, poz. 172—175; J. Polkowski, s. 282, poz. 30; s. 233,
poz. 38—40.
malarzem życia miejskiego, tematyka obyczajowa
u Pęczarskiego ma ścisły związek z życiem społeczeń-
stwa warszawskiego. Pozbawiony jest Pęczarski ja-
kiegokolwiek sentymentalizmu, czy dążności do
„upiększania”, tak trafnie podkreślonej u Smokow-
skiego już wówczas przez recenzenta „Gazety War-
szawskiej”.
Feliks Pęczarski, skromny malarz warszawski,
który całe życie przezwyciężać musiał trudności, ja-
kie niosło jego kalectwo, ma swoje uczciwie wypra-
cowane miejsce w dziejach malarstwa rodzajowego
w środowisku Warszawy. Przy wszystkich swych nie-
dostatkach formalnych, jak zdarzające się błędy ana-
tomiczne, zła znajomość perspektywy, mało urozmai-
cony koloryt, pewna jednostajność, na tle' malarstwa
polskiego 1. połowy XIX w. twórczość jego ujmuje
przez swój mocny związek z rzeczywistością obycza-
jową i społeczną.
TRICHEURS ET USURIERS - TABLEAUX DE GENRE DE E. PĘCZARSKI
Le peintre polonais sourd-muet Feliks Pęczarski
(ne vers 1804 m. 1862), a cóte de portraits et tableaux
religieux, peignait des scenes de genre de la vie
varsovienne. On connait ses toiles representant l’in-
terieur des cafes de la capitale (voir: J. M. Micha-
łowski, Warszawskie sceny kawiarniane F. Pęczar-
skiego, „Kronika Warszawy” 1976, no 4), constituant
un sui generis document de l’epoque. Mais les tra-
vaux les plus caracteristiąues de 1’artiste sont ceux
qui representent des tricheurs et des usuriers.
Le tableau du Musee National de Varsovie (fig. 1)
est une replique d’une composition egaree dont le
catalogue de l’exposition des beaux arts de 1841 et
les articles de presse faisaient mention. Au meme
groupe thematique appartient un autre tableau dont
nous ne connaissons que la reproduction publiee en
1917 par la revue „Tygodnik Ilustrowany”, intitule
a tort Amateurs du the (fig. 2) ainsi que le tableau
Deux tricheurs a la chandelle (1845, fig. 3, 4) du
Musee National de Varsovie. Toutes ce represanta-
tions ont le meme eclairage et la meme faęon de
traiter les bustes des personnes attabliees, partout
aussi la naturę morte disposee sur la table se ratta-
che a la scene. Un autre ouvrage de F. Pęczarski
traitant le meme sujet nous est connu grace a la
copie (peinte en 1841, fig. 5) qui se trouve au Musee
de Haute Silesie de Bytom.
Les toiles du peintre representant des usuriers
ont toutes une composition semblable (voir: Tonini (?)
usurier varsovien, 1844, propriete du Musee National
de Varsovie, depose au Musee National de Poznań,
fig. 6 la replique de ce tableau, executee un an plus
tard, Musee National de Varsovie, fig*. 7<; voir aussi
la toile datee 1844, collection particuliere a Varso-
vie, fig. 8).
L’auteur de Particie souligne les affinites qui
existent entre les scenes d’usuriers de Pęczarski
et icertains ouvrages litteraires de l’epoque. II cher-
che aussi a retracer la genealogie de la formę de
ce type de representation, citant les toiles de Quen-
tyn Metsys (Massys) et de son disciple Marinus van
Roymerswaele, ainsi que le tableau de Rembrandt
intitule Banguier (1627),, appartenant a la collection
du Musee Berlin-Dahlem, et plusieurs autres tab-
leaux des collections etrangeres (Dresde, Munich) que
Pęczarski avait connus. L’auteur rappelle aussi les
tableaux representant des usuriers, expo'Ses au Pa-
lais Królikarnia pres de Varsovie au XIXe siecle,
certains ouvrages de Lievens, une toile attribuee
a Seghers, propriete de la collection du Palais de
Wilanów pres de Varsovie, ainsi qu’une autre (attri-
buee a Honthorst) provenant de la meme collection,
representant 1’interieur d’une synagogue eclairee avec
des lampes. Le type d’eclairage commun a tous ces
tableaux se retrouve chez Pęczarski, dans certains
de ses travaux.
Pour terminer, 1’auteur se demande si 1’infirmite
de 1’artiste avait pu contribuer a former chez lui
une maniere particuliere de peindre ses personnages,
un penchant a en exagerer la mimique et les gestes.
II se penche aussi sur le probleme de l’accueil des
oeuvres de Pęczarski par les contemporains de
1’artiste et confronte les compositions de celui-ci
avec d’autres, peihtes par des artistes polonais de
l’epoque. II parle enfin de 1’influence de Pęczarski
sur la jeune generation des peintres de genre, du
milieu artistique de Varsovie.
jedna analogia z tematyką uprawianą przez Pęczar-
skiego).
Wystawa 1845 r. przyniesie Żebraka warszawskie-
go — Emiliana Lenka, Pogorzelców — Murzynow-
skiego, Scenę przy szklance piwa w dwóch figu-
rach... — Antoniego Kolasińskiego, sceny chłopskie
Wincentego Smokowskiego i Józefa P olKOWsk^ego
Wśród wystawionych równocześnie innych prac
o tematyce rodzajowej malarstwo Pęcza-=kiego wy-
różnia się zdecydowanie mieszczańskim charakterem.
Sceny wiejsiiie nie interesują malarza zupełnie, jest
67 Ibidem, E. Lenk, s. 283, poz. 36; A. Murzynowski,
s. .280, poz. 2; A. Kolasiński, s. 283, poz. 31; W. Smokowski,
s. 291, poz. 172—175; J. Polkowski, s. 282, poz. 30; s. 233,
poz. 38—40.
malarzem życia miejskiego, tematyka obyczajowa
u Pęczarskiego ma ścisły związek z życiem społeczeń-
stwa warszawskiego. Pozbawiony jest Pęczarski ja-
kiegokolwiek sentymentalizmu, czy dążności do
„upiększania”, tak trafnie podkreślonej u Smokow-
skiego już wówczas przez recenzenta „Gazety War-
szawskiej”.
Feliks Pęczarski, skromny malarz warszawski,
który całe życie przezwyciężać musiał trudności, ja-
kie niosło jego kalectwo, ma swoje uczciwie wypra-
cowane miejsce w dziejach malarstwa rodzajowego
w środowisku Warszawy. Przy wszystkich swych nie-
dostatkach formalnych, jak zdarzające się błędy ana-
tomiczne, zła znajomość perspektywy, mało urozmai-
cony koloryt, pewna jednostajność, na tle' malarstwa
polskiego 1. połowy XIX w. twórczość jego ujmuje
przez swój mocny związek z rzeczywistością obycza-
jową i społeczną.
TRICHEURS ET USURIERS - TABLEAUX DE GENRE DE E. PĘCZARSKI
Le peintre polonais sourd-muet Feliks Pęczarski
(ne vers 1804 m. 1862), a cóte de portraits et tableaux
religieux, peignait des scenes de genre de la vie
varsovienne. On connait ses toiles representant l’in-
terieur des cafes de la capitale (voir: J. M. Micha-
łowski, Warszawskie sceny kawiarniane F. Pęczar-
skiego, „Kronika Warszawy” 1976, no 4), constituant
un sui generis document de l’epoque. Mais les tra-
vaux les plus caracteristiąues de 1’artiste sont ceux
qui representent des tricheurs et des usuriers.
Le tableau du Musee National de Varsovie (fig. 1)
est une replique d’une composition egaree dont le
catalogue de l’exposition des beaux arts de 1841 et
les articles de presse faisaient mention. Au meme
groupe thematique appartient un autre tableau dont
nous ne connaissons que la reproduction publiee en
1917 par la revue „Tygodnik Ilustrowany”, intitule
a tort Amateurs du the (fig. 2) ainsi que le tableau
Deux tricheurs a la chandelle (1845, fig. 3, 4) du
Musee National de Varsovie. Toutes ce represanta-
tions ont le meme eclairage et la meme faęon de
traiter les bustes des personnes attabliees, partout
aussi la naturę morte disposee sur la table se ratta-
che a la scene. Un autre ouvrage de F. Pęczarski
traitant le meme sujet nous est connu grace a la
copie (peinte en 1841, fig. 5) qui se trouve au Musee
de Haute Silesie de Bytom.
Les toiles du peintre representant des usuriers
ont toutes une composition semblable (voir: Tonini (?)
usurier varsovien, 1844, propriete du Musee National
de Varsovie, depose au Musee National de Poznań,
fig. 6 la replique de ce tableau, executee un an plus
tard, Musee National de Varsovie, fig*. 7<; voir aussi
la toile datee 1844, collection particuliere a Varso-
vie, fig. 8).
L’auteur de Particie souligne les affinites qui
existent entre les scenes d’usuriers de Pęczarski
et icertains ouvrages litteraires de l’epoque. II cher-
che aussi a retracer la genealogie de la formę de
ce type de representation, citant les toiles de Quen-
tyn Metsys (Massys) et de son disciple Marinus van
Roymerswaele, ainsi que le tableau de Rembrandt
intitule Banguier (1627),, appartenant a la collection
du Musee Berlin-Dahlem, et plusieurs autres tab-
leaux des collections etrangeres (Dresde, Munich) que
Pęczarski avait connus. L’auteur rappelle aussi les
tableaux representant des usuriers, expo'Ses au Pa-
lais Królikarnia pres de Varsovie au XIXe siecle,
certains ouvrages de Lievens, une toile attribuee
a Seghers, propriete de la collection du Palais de
Wilanów pres de Varsovie, ainsi qu’une autre (attri-
buee a Honthorst) provenant de la meme collection,
representant 1’interieur d’une synagogue eclairee avec
des lampes. Le type d’eclairage commun a tous ces
tableaux se retrouve chez Pęczarski, dans certains
de ses travaux.
Pour terminer, 1’auteur se demande si 1’infirmite
de 1’artiste avait pu contribuer a former chez lui
une maniere particuliere de peindre ses personnages,
un penchant a en exagerer la mimique et les gestes.
II se penche aussi sur le probleme de l’accueil des
oeuvres de Pęczarski par les contemporains de
1’artiste et confronte les compositions de celui-ci
avec d’autres, peihtes par des artistes polonais de
l’epoque. II parle enfin de 1’influence de Pęczarski
sur la jeune generation des peintres de genre, du
milieu artistique de Varsovie.