DOI article:
Michajłowa, Irina: Boris F. Borzin, Raspisi Petrovskogo vremeni, Leningrad 1986.: Wyd.: Chudoz̆nik RSFSR, ss. 208, il. 230
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48740#0106
Biuletyn Historii Sztuki
R. LI, 1989, Nr 1
PL ISSN 0006-3967
IRINA MICHAJŁOWA
Leningrad
Boris F. Borzin, Raspisi Petrovskogo iremeni, Leningrad 1986. Wyd.: Chudożnik
RSFSR, ss. 208, il. 230
Nadzwyczaj starannie wydana monografia Bo-
risa Fiodorowicza Borzina pt. Raspisi Pietrovskogo
uremeni (Malowidła ścienne czasów Piotra I)
stanowi pierwszą w radzieckiej historii sztuki
próbę opracowania malarstwa monumentalnego
czasów Piotra Wielkiego. W książce przeanalizo-
wane zostały odkryte przez konserwatorów malo-
widła, które ukazano na tle szerokiego obrazu
kultury artystycznej epoki. Autor podjął próbę
usystematyzowania i uogólnienia wszystkich, ist-
niejących wcześniej, rozproszonych informacji i za-
nalizował te zjawiska artystyczne, w których skon-
centrowały się charakterystyczne cechy kultury
i sztuki rozpatrywanego okresu. Możemy to prze-
śledzić w samej konstrukcji książki.
Pierwszy rozdział poświęcony jest omówieniu
przesłanek ukształtowania się malarstwa monu-
mentalnego o świeckim charakterze. Borzin w spo-
sób przekonywający dowodzi, że to właśnie epoka
Piotra I uwarunkowała późniejszy proces rozwoju
sztuki rosyjskiej, powołanej do tego, by spełniać
rolę dydaktyczną w społeczeństwie. Ukazuje rów-
nież przesłanki historyczne, które wywołały istotne
zmiany w życiu kulturalnym, w architekturze,
w sztuce Rosji pierwszych dziesięcioleci XVIII w.,
przemiany, które w gruncie rzeczy dojrzały jeszcze
w poprzedniej epoce.
Zatrzymując się na osiągnięciach społecznych
i kulturalnych Piotra Wielkiego, podkreśla jego
rolę w zbliżeniu czołowych osiągnięć kultury i sztu-
ki krajów zachodnich do warunków panujących
w Rosji. I choć nowa, świecka treść, odmienne za-
sady rozwiązania plastycznego, nowe zasady bu-
dowy kompozycji, modelowania formy, uwarun-
kowane byly przez przemiany początku XVIII w.
źródeł narodowej odrębności, która uzewnętrzniła
się w sztuce monumentalnej czasów Piotra I,
Borzin proponuje szukać w tradycjach sztuki
ruskiej.
W rozdziale II zatytułowanym Warunki pracy
i nauki artystów rosyjskich (Uslovija raboty i obu-
cenija russkich mastierom), na podstawie szcze-
gółowej analizy źródeł archiwalnych, ukazany
został mechanizm przyswajania idei artystycznych
i norm estetycznych, które przyszły z zewnątrz,
i ich przekształcania w zjawisko narodowe.
Poruszając zagadnienie roli sztuki zachodniej
w rozwoju sztuki monumentalnej tych czasów
(które w ciągu wielu dziesięcioleci wywoływało
ostre polemiki wśród badaczy dziejów sztuki ro-
syjskiej XVIII w.) Borzin formułuje własne sta-
nowisko. Nie odrzucając wpływu artystów i archi-
tektów zagranicznych, którzy brali udział w budo-
wie Petersburga, na kształtowanie gustów artys-
tycznych i estetycznych w Rosji, stwierdza, że
zaznajomienie się ze sztuką zachodnią sprzyjało
tylko intensyfikacji tego, co już dawno dojrzewało
na Rusi.
W rozdziale III — - Malarstwo wnętrz pałaco-
wych. Malarstwo Soboru Pietropawłowskiego (Żivo-
pis dvorcovych interiorom. Źytopis Pietropavłov-
skogo sobora) przeanalizowane zostały zarówno za-
100
R. LI, 1989, Nr 1
PL ISSN 0006-3967
IRINA MICHAJŁOWA
Leningrad
Boris F. Borzin, Raspisi Petrovskogo iremeni, Leningrad 1986. Wyd.: Chudożnik
RSFSR, ss. 208, il. 230
Nadzwyczaj starannie wydana monografia Bo-
risa Fiodorowicza Borzina pt. Raspisi Pietrovskogo
uremeni (Malowidła ścienne czasów Piotra I)
stanowi pierwszą w radzieckiej historii sztuki
próbę opracowania malarstwa monumentalnego
czasów Piotra Wielkiego. W książce przeanalizo-
wane zostały odkryte przez konserwatorów malo-
widła, które ukazano na tle szerokiego obrazu
kultury artystycznej epoki. Autor podjął próbę
usystematyzowania i uogólnienia wszystkich, ist-
niejących wcześniej, rozproszonych informacji i za-
nalizował te zjawiska artystyczne, w których skon-
centrowały się charakterystyczne cechy kultury
i sztuki rozpatrywanego okresu. Możemy to prze-
śledzić w samej konstrukcji książki.
Pierwszy rozdział poświęcony jest omówieniu
przesłanek ukształtowania się malarstwa monu-
mentalnego o świeckim charakterze. Borzin w spo-
sób przekonywający dowodzi, że to właśnie epoka
Piotra I uwarunkowała późniejszy proces rozwoju
sztuki rosyjskiej, powołanej do tego, by spełniać
rolę dydaktyczną w społeczeństwie. Ukazuje rów-
nież przesłanki historyczne, które wywołały istotne
zmiany w życiu kulturalnym, w architekturze,
w sztuce Rosji pierwszych dziesięcioleci XVIII w.,
przemiany, które w gruncie rzeczy dojrzały jeszcze
w poprzedniej epoce.
Zatrzymując się na osiągnięciach społecznych
i kulturalnych Piotra Wielkiego, podkreśla jego
rolę w zbliżeniu czołowych osiągnięć kultury i sztu-
ki krajów zachodnich do warunków panujących
w Rosji. I choć nowa, świecka treść, odmienne za-
sady rozwiązania plastycznego, nowe zasady bu-
dowy kompozycji, modelowania formy, uwarun-
kowane byly przez przemiany początku XVIII w.
źródeł narodowej odrębności, która uzewnętrzniła
się w sztuce monumentalnej czasów Piotra I,
Borzin proponuje szukać w tradycjach sztuki
ruskiej.
W rozdziale II zatytułowanym Warunki pracy
i nauki artystów rosyjskich (Uslovija raboty i obu-
cenija russkich mastierom), na podstawie szcze-
gółowej analizy źródeł archiwalnych, ukazany
został mechanizm przyswajania idei artystycznych
i norm estetycznych, które przyszły z zewnątrz,
i ich przekształcania w zjawisko narodowe.
Poruszając zagadnienie roli sztuki zachodniej
w rozwoju sztuki monumentalnej tych czasów
(które w ciągu wielu dziesięcioleci wywoływało
ostre polemiki wśród badaczy dziejów sztuki ro-
syjskiej XVIII w.) Borzin formułuje własne sta-
nowisko. Nie odrzucając wpływu artystów i archi-
tektów zagranicznych, którzy brali udział w budo-
wie Petersburga, na kształtowanie gustów artys-
tycznych i estetycznych w Rosji, stwierdza, że
zaznajomienie się ze sztuką zachodnią sprzyjało
tylko intensyfikacji tego, co już dawno dojrzewało
na Rusi.
W rozdziale III — - Malarstwo wnętrz pałaco-
wych. Malarstwo Soboru Pietropawłowskiego (Żivo-
pis dvorcovych interiorom. Źytopis Pietropavłov-
skogo sobora) przeanalizowane zostały zarówno za-
100