DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Pokora, Jakub: Portret wedle zasad rebusu?: Henryk Lubomirski jako Geniusz Sławy Elisabeth Vigée-Lebrun (1789) =
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0056
PORTRET WEDLE ZASAD REBUSU? GEAWSZ&yWTE. YlGEE-LEBRUN
51
77. F/AaAg/A F7gće-LaA7*M77,
Portret Anny z Cetnerów
Potockiej, 7 797 o ILA/Ug ło/77'/
o A. 7P59 71, M77zer77?7 Aa7*oć7owe
wu łFroc/<3W7M. Fot. 7'Wuzur777!
Ao7Vć7owe wo łUzjcUwA/
ognia w odniesieniu do Ogińskich^. Uważam, że autor, Józef Peszka, przedstawił modeia
jako uczonego - „nauk wyzwolonych doktora", którego postać jaśnieje w szerokim sno-
pie światła, wpadającego przez okno (ił. 10). Dzięki takiemu odczytaniu konterfektu
otrzymujemy odpowiedź na stawiane w literaturze pytanie, dlaczego Peszka nie ukazał
swego mistrza i nauczyciela w charakterze malarza^. Analogicznie ma się rzecz z p o to-
ki e m w plenerowym wizerunku Anny z Cetnerów Potockiej (il. 11)- mocno wyekspo-
nowanym, bo nie dość że w bliskim tle, to dla lepszej widoczności spływającym obfitą
kaskadą (Kimbell Art Museum w Fort Worth, Texas). Ostatnie dzieło w 1791 r. wyszło, co
^ Bodajże najbardziej charakterystyczne jest tu epitaiamium na śiub Stanisławy Ogińskiej z Rafałem Oskierką, przesy-
cone „płomiennymi i skrzącymi" motywami w przeróżnych kontekstach, złożone z dwu utworów: (A/?Pi/7)7 g/cAag sań
Osł/g/Pa/MgZwag ccwcano [...] oraz Poło/' 7/ira/y [...], Wiłno ł741, zob. Jakub NIEDŹWIEDŹ, /gaPa
s/awy. 7go/a'a ;'/77T?łąAn /wórczoJci/ra/^ggńycz/rg/' aa Z77w/g w AT77-AT777w„ Kraków 2003, s. 204-205 (w całej pracy
pominięte zagadnienie /maa/ia /oT/ag/Aa); co do konceptów na ogień Ogińskich, zob. też Krystyna STASIEWłCZ,
„Barokowe igraszki z ogniem" [w:] Pwcg/Y w ła/tarzg Ya/u/roPCg/, pod red. Ludwiki SLĘK, Adama KARPIŃSKIE-
GO, Wiesława PAWLAKA, Lublin 2005, s. 217-218.
^ W przypadku portretu Smuglewicza - zob. JEUęga wł/g/łsł/ggo ł/asycyzara. Katalog wystawy przygotowanej pod
kierunkiem Elżebiety CHARAZIŃSKIEJ i Ryszarda BOBROWA, Muzeum Narodowe w Warszawie 2000, kat. nr 6,
oprać. E. Ch. [Elżbieta CHARAZIŃSKA]. - pomijam oczywistą symbolikę światła, szczególnie wymowną w dobie
Oświecenia. Przyjęte w literaturze datowanie, ok. 1790, przesuwam na późniejsze lata, kiedy to we wrześniu 1797r.
Smuglewicz został nominowany na profesora malarstwa na Uniwersytecie Wileńskim (formalnie przez Komisję Eduka-
cyjną w 1798 r.), a w P/wpgłcig /głc/7 na rok akademicki 1798/1799 zapowiedziano, iż w dziale nauk fizycznych będzie
nauczał rysunku i anatomii „Franciszek Smuglewicz, nauk wyzwolonych doktor (podkr. J.P.), publiczny
malarstwa profesor" - zob. Kalina BARTNICKA, Po/sł/g szło/zncAro mTyy/yczng aa ą/Yg/o77i/g AT777 /' ATA w/gła
(7764-/&1/J, Wrocław 1971, s. 110. Nie znalazłem informacji, kiedy Smuglewicz otrzymał doktorat, czy może w rzym-
skiej Akademii św. Łukasza, w której studiował od 1765 r.: DREMA, op. cit.; RYSZKIEWICZ, Swag/gw/cz..., s. 374
nn.; Witold DOBROWOLSKI, „Smuglewiczowskie portrety rodziny Byresa" [w:] Aw AA'cPa/A. AsAęga U czc;ą/ą/g*
swa AnAzg/a Pot/g/^aaAa..., Warszawa 2001, s. 403-411.
51
77. F/AaAg/A F7gće-LaA7*M77,
Portret Anny z Cetnerów
Potockiej, 7 797 o ILA/Ug ło/77'/
o A. 7P59 71, M77zer77?7 Aa7*oć7owe
wu łFroc/<3W7M. Fot. 7'Wuzur777!
Ao7Vć7owe wo łUzjcUwA/
ognia w odniesieniu do Ogińskich^. Uważam, że autor, Józef Peszka, przedstawił modeia
jako uczonego - „nauk wyzwolonych doktora", którego postać jaśnieje w szerokim sno-
pie światła, wpadającego przez okno (ił. 10). Dzięki takiemu odczytaniu konterfektu
otrzymujemy odpowiedź na stawiane w literaturze pytanie, dlaczego Peszka nie ukazał
swego mistrza i nauczyciela w charakterze malarza^. Analogicznie ma się rzecz z p o to-
ki e m w plenerowym wizerunku Anny z Cetnerów Potockiej (il. 11)- mocno wyekspo-
nowanym, bo nie dość że w bliskim tle, to dla lepszej widoczności spływającym obfitą
kaskadą (Kimbell Art Museum w Fort Worth, Texas). Ostatnie dzieło w 1791 r. wyszło, co
^ Bodajże najbardziej charakterystyczne jest tu epitaiamium na śiub Stanisławy Ogińskiej z Rafałem Oskierką, przesy-
cone „płomiennymi i skrzącymi" motywami w przeróżnych kontekstach, złożone z dwu utworów: (A/?Pi/7)7 g/cAag sań
Osł/g/Pa/MgZwag ccwcano [...] oraz Poło/' 7/ira/y [...], Wiłno ł741, zob. Jakub NIEDŹWIEDŹ, /gaPa
s/awy. 7go/a'a ;'/77T?łąAn /wórczoJci/ra/^ggńycz/rg/' aa Z77w/g w AT77-AT777w„ Kraków 2003, s. 204-205 (w całej pracy
pominięte zagadnienie /maa/ia /oT/ag/Aa); co do konceptów na ogień Ogińskich, zob. też Krystyna STASIEWłCZ,
„Barokowe igraszki z ogniem" [w:] Pwcg/Y w ła/tarzg Ya/u/roPCg/, pod red. Ludwiki SLĘK, Adama KARPIŃSKIE-
GO, Wiesława PAWLAKA, Lublin 2005, s. 217-218.
^ W przypadku portretu Smuglewicza - zob. JEUęga wł/g/łsł/ggo ł/asycyzara. Katalog wystawy przygotowanej pod
kierunkiem Elżebiety CHARAZIŃSKIEJ i Ryszarda BOBROWA, Muzeum Narodowe w Warszawie 2000, kat. nr 6,
oprać. E. Ch. [Elżbieta CHARAZIŃSKA]. - pomijam oczywistą symbolikę światła, szczególnie wymowną w dobie
Oświecenia. Przyjęte w literaturze datowanie, ok. 1790, przesuwam na późniejsze lata, kiedy to we wrześniu 1797r.
Smuglewicz został nominowany na profesora malarstwa na Uniwersytecie Wileńskim (formalnie przez Komisję Eduka-
cyjną w 1798 r.), a w P/wpgłcig /głc/7 na rok akademicki 1798/1799 zapowiedziano, iż w dziale nauk fizycznych będzie
nauczał rysunku i anatomii „Franciszek Smuglewicz, nauk wyzwolonych doktor (podkr. J.P.), publiczny
malarstwa profesor" - zob. Kalina BARTNICKA, Po/sł/g szło/zncAro mTyy/yczng aa ą/Yg/o77i/g AT777 /' ATA w/gła
(7764-/&1/J, Wrocław 1971, s. 110. Nie znalazłem informacji, kiedy Smuglewicz otrzymał doktorat, czy może w rzym-
skiej Akademii św. Łukasza, w której studiował od 1765 r.: DREMA, op. cit.; RYSZKIEWICZ, Swag/gw/cz..., s. 374
nn.; Witold DOBROWOLSKI, „Smuglewiczowskie portrety rodziny Byresa" [w:] Aw AA'cPa/A. AsAęga U czc;ą/ą/g*
swa AnAzg/a Pot/g/^aaAa..., Warszawa 2001, s. 403-411.