DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Gryglewski, Piotr: [Rezension von: Meinrad von Engelberg, Renovatio Ecclesiae]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35031#0144
139
PIOTR GRYGLEWSKI
Meinrad von Engelberg J?gMovMńu &'c7e.s/'r/f. D/g
"FurockD/grMMg" /7//Mg/M/7g/7/g//g/' A/zrZ/g//.
Studien zur internationalen Architektur- und Kunstgeschichte 23.
Petersberg 2005, s. 671, ii. 482.
ł przedstawiona praca stanowi rozbudowane stu-
ł-^ dium poświęcone przekształceniom średnio-
wiecznych kościołów w duchu architektury
nowożytnej. Podstawą dla tej publikacji jest dyser-
tacja przedstawiona w 2001 r. na uniwersytecie
w Augsburgu. Meinrad von Engelberg jako swój cel
obrał omówienie przebudów średniowiecznych ko-
ściołów z terenów południowych Niemiec, realizo-
wanych w latach 1555-1803. Przyjętą tu metodą
pracy jest indywidualna analiza obiektów, koncen-
trująca się na najbardziej jednoznacznych (subiek-
tywnie oceniając) przykładach. Ilustrują one różne
sposoby przekształcania średniowiecznych świątyń.
Jako reprezentatywną „próbkę" wybrano pięćdzie-
siąt obiektów pełniących rożne funkcje w hierarchii
budowli sakralnych, od małych kościołów parafial-
nych po monumentalne zespoły, traktowane w od-
mienny sposób przez unowocześniających je
nowożytnych architektów.
Pierwszy rozdział książki został poświęcony
omówieniu tematu pracy i uwarunkowań geograficz-
no-historycznych. W części tej najbardziej zajmują-
cym wydaje się przegląd i wyjaśnienia zastosowanych
przez autora terminów. Spoglądając na tytuł opubli-
kowanej dysertacji Meinrada von Engelberga, tym co
przykuwa szczególną uwagę jest pojęcie „barokiza-
cja", wielokrotnie wykorzystywane w opisie prze-
kształcanych w XVII i XVIII w. budowli. Jego
' Cornelius GEtREITT, Gg^ckicktg R/mocksżńgy i/? Aa-
Stuttgart 1887, s. 222 i n.; Id., GAcA/c/Rg ńg^ ź?u-
/ncł^ń/gy aań aA Aococo /a DgaEc/ńaań, Stuttgart 1889,
s. 144.
* Max DVORAK," Francesco Borromini ais Restaurator"
(1907), [w:] id., GgyaaaagńgdM/łatzgzMrTĆMa^tggygAicA-
?g, Munchen 1929, s. 273-277.
^ Wolfgang PAUKER, Doaato Egńcg ń'T//?'o aań ^giag
ładunek treściowy wydaje się tak oczywisty, że na
takim skwitowaniu wielokroć opisujący poprzestają.
Engelberg na wstępie swojej pracy dokładnie anali-
zuje użyty w podtytule termin i poddaje go krytyce.
Stylistyczna ocena, zawarta w tym pojęciu, skła-
nia do automatycznego wiązania wszelkich prze-
kształceń XVII i XVIII w. z barokiem. Ilustracją
tego problemu jest pouczający przegląd różnorakich
definicji „barokizacji", który uświadamia jak mało
precyzyjne i anachroniczne może być to określenie.
W końcu XIX w. Cornelius Gurlitt łączył je z kontr-
reformacją i działalnością Towarzystwa Jezusowe-
go'. W związku z tym w północnej Europie
porzucano formy gotyckie, kojarzone z protestanty-
zmem, które miały ustępować obcym, włoskim wzo-
rom płynącym z rzymskiego Kościoła. W kilka lat
później, dla Maxa Dvoraka, wizja dziejów sztuki
jako starcia nowych i starych tendencji znajdowała
potwierdzenie również w zjawisku „barokizacji"-.
W tym samym czasie Wolfgang Pauker nowożytne
przebudowy wielkich klasztorów odczytywał jako
przejaw sekularyzacji i oddalania się od ideałów za-
konnych'. Zawężając analizę tego zjawiska jedynie
do Południowych Niemiec skłaniano się do kojarze-
nia go z tradycyjną pobożnością tamtejszych miesz-
kańców^. W 1945 r. dla Annemarie Thunker
„barokizacja" miała być wciąż przejawem wyższości
form barokowych wobec wcześniejszych epokk
Tńńgkgń /'/M Yi/tg A7o^tgrMgMÓMrg, Wien 1907, s. 8-20.
^ Johann Baptist GÓTZ, 57. Morńz ń? //rgoEtnńt, Mrc/?g
M77/Z P/<37Tgz' MM/" G/lU?ń M7"kM7?ń//'e/?gr ^Mg//g77 &M'g'gVg/ń,
Ingolstadt 1928, s. 1-5, 13.
- Annemarie THUNKER, D;'g 7?u'ńgA3ńgr-
/7'g/?g7' M7T/7g7U7M7g7uVM77?g 777 ÓM'ńńgMDg/?/U77ń, Munchen
1945, s.5; tekst rozprawy doktorskiej przedstawionej
w 1945 r.
PIOTR GRYGLEWSKI
Meinrad von Engelberg J?gMovMńu &'c7e.s/'r/f. D/g
"FurockD/grMMg" /7//Mg/M/7g/7/g//g/' A/zrZ/g//.
Studien zur internationalen Architektur- und Kunstgeschichte 23.
Petersberg 2005, s. 671, ii. 482.
ł przedstawiona praca stanowi rozbudowane stu-
ł-^ dium poświęcone przekształceniom średnio-
wiecznych kościołów w duchu architektury
nowożytnej. Podstawą dla tej publikacji jest dyser-
tacja przedstawiona w 2001 r. na uniwersytecie
w Augsburgu. Meinrad von Engelberg jako swój cel
obrał omówienie przebudów średniowiecznych ko-
ściołów z terenów południowych Niemiec, realizo-
wanych w latach 1555-1803. Przyjętą tu metodą
pracy jest indywidualna analiza obiektów, koncen-
trująca się na najbardziej jednoznacznych (subiek-
tywnie oceniając) przykładach. Ilustrują one różne
sposoby przekształcania średniowiecznych świątyń.
Jako reprezentatywną „próbkę" wybrano pięćdzie-
siąt obiektów pełniących rożne funkcje w hierarchii
budowli sakralnych, od małych kościołów parafial-
nych po monumentalne zespoły, traktowane w od-
mienny sposób przez unowocześniających je
nowożytnych architektów.
Pierwszy rozdział książki został poświęcony
omówieniu tematu pracy i uwarunkowań geograficz-
no-historycznych. W części tej najbardziej zajmują-
cym wydaje się przegląd i wyjaśnienia zastosowanych
przez autora terminów. Spoglądając na tytuł opubli-
kowanej dysertacji Meinrada von Engelberga, tym co
przykuwa szczególną uwagę jest pojęcie „barokiza-
cja", wielokrotnie wykorzystywane w opisie prze-
kształcanych w XVII i XVIII w. budowli. Jego
' Cornelius GEtREITT, Gg^ckicktg R/mocksżńgy i/? Aa-
Stuttgart 1887, s. 222 i n.; Id., GAcA/c/Rg ńg^ ź?u-
/ncł^ń/gy aań aA Aococo /a DgaEc/ńaań, Stuttgart 1889,
s. 144.
* Max DVORAK," Francesco Borromini ais Restaurator"
(1907), [w:] id., GgyaaaagńgdM/łatzgzMrTĆMa^tggygAicA-
?g, Munchen 1929, s. 273-277.
^ Wolfgang PAUKER, Doaato Egńcg ń'T//?'o aań ^giag
ładunek treściowy wydaje się tak oczywisty, że na
takim skwitowaniu wielokroć opisujący poprzestają.
Engelberg na wstępie swojej pracy dokładnie anali-
zuje użyty w podtytule termin i poddaje go krytyce.
Stylistyczna ocena, zawarta w tym pojęciu, skła-
nia do automatycznego wiązania wszelkich prze-
kształceń XVII i XVIII w. z barokiem. Ilustracją
tego problemu jest pouczający przegląd różnorakich
definicji „barokizacji", który uświadamia jak mało
precyzyjne i anachroniczne może być to określenie.
W końcu XIX w. Cornelius Gurlitt łączył je z kontr-
reformacją i działalnością Towarzystwa Jezusowe-
go'. W związku z tym w północnej Europie
porzucano formy gotyckie, kojarzone z protestanty-
zmem, które miały ustępować obcym, włoskim wzo-
rom płynącym z rzymskiego Kościoła. W kilka lat
później, dla Maxa Dvoraka, wizja dziejów sztuki
jako starcia nowych i starych tendencji znajdowała
potwierdzenie również w zjawisku „barokizacji"-.
W tym samym czasie Wolfgang Pauker nowożytne
przebudowy wielkich klasztorów odczytywał jako
przejaw sekularyzacji i oddalania się od ideałów za-
konnych'. Zawężając analizę tego zjawiska jedynie
do Południowych Niemiec skłaniano się do kojarze-
nia go z tradycyjną pobożnością tamtejszych miesz-
kańców^. W 1945 r. dla Annemarie Thunker
„barokizacja" miała być wciąż przejawem wyższości
form barokowych wobec wcześniejszych epokk
Tńńgkgń /'/M Yi/tg A7o^tgrMgMÓMrg, Wien 1907, s. 8-20.
^ Johann Baptist GÓTZ, 57. Morńz ń? //rgoEtnńt, Mrc/?g
M77/Z P/<37Tgz' MM/" G/lU?ń M7"kM7?ń//'e/?gr ^Mg//g77 &M'g'gVg/ń,
Ingolstadt 1928, s. 1-5, 13.
- Annemarie THUNKER, D;'g 7?u'ńgA3ńgr-
/7'g/?g7' M7T/7g7U7M7g7uVM77?g 777 ÓM'ńńgMDg/?/U77ń, Munchen
1945, s.5; tekst rozprawy doktorskiej przedstawionej
w 1945 r.