DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Strusie jaja w Prusach: z badań nad średniowieczną ikonografią maryjną =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0014
TADEUSZ JURKOWLANIEC
3. CAe///7//o, Cofc/ó/ ga/:
pw. UTr/eńowz/ęc/a C? Ma/T/.
Zwo/*7?/A /TTy. fo/. ZrcA/WM///
7N73f7V, IK//wzawa f/92ń?7
poszczegóinych wyobrażeń są cząstkowe, tym trudniej wyjaśnić zasady ich doboru oraz
rozmieszczenia a w rezultacie - pełnię programu. Dodatkową i bardzo poważną kompli-
kacjąjest deficyt szczegółowych informacji o zmianach, jakie zaszły w wystroju naw fary
chełmińskiej w trakcie ich restauracji, przeprowadzonych po roku ł676, w latach 1843
oraz 1883-1884 i zwłaszcza w roku 1928^. Nie wiadomo dokładnie, które rzeźby zworni-
kowe zostały odtworzone, jakie były podstawy i zakres uzupełnień dzieł uszkodzonych,
czy i w jakim stopniu nowa oprawa malarska (wykonana w 1928 r. „według wskazówek
^ Zob. m. in.: Nikodem PAJZDERSKI, „Renowacja katedry w Chełmnie", ą/a&woyc/ Konjgrwn/or^A/e 1929,6 [doda-
tek do Z/e/m], s. 21-24; Z[ygfryd] PAWŁOWSKI, „Zabytki miasta Chełmna" [w:] Cn/u/ęm/ł Z/nzTu A/A/gM,szowego
7Vnncz. TAw/oryA/ego i Rh///. Z/nzTu De/egntów OCręgt/ Poworył/ggo w Tn/nc/z 79, 20 / 27 ///n/n 7929 w C7/g7//////'g,
Chełmno [1929], s. 39-40; Jan NIERZWICKł, 700 /nt gnrn/T cAe0/?0Ał/g/', [Grudziądz 1933], s. 68-69. Niestety,
wszystkie akta diecezjalne z lat 1821 -1939, przechowywane w Archiwum Diecezjalnym w Pelplinie, spłonęły w okresie
11 wojny światowej. - Za infonnację dziękuję ks. prof. dr. hab. Anastazemu Nadolnemu, Dyrektorowi Archiwum Diece-
zjalnego w Pelplinie. Materiały zgromadzone w Archiwum Fary Chełmińskiej (Marek G. ZIELIŃSKI, 7//wg//tnrzTrc///'-
wz/w Fnry C//g///////^ł/'g/', Chełmno 2004, maszynopis) zawierają infonnację na temat przymiarowych posągów
apostołów. Prace rzeźbiarsko-sztukatorskie wykonał Maks Scharlowski z Torunia. Rachunek, wystawiony przez Schar-
lowskiego w dniu 15 września 1928 na kwotę 745 zł, obejmuje sześć pozycji: „I. Za wykonanie do 6 baldachimów
wieżyczek z kwiatonem w stylu gotyckim [...]/ 2. za 3 konsole gotyckie na flarach [...]/ 3. za reperacje figury apostoła
i przymurowanie takowej [...]/ 4. za przeniesienie 2 figur i uzupełnienie takowych [...]/ 5. za wykonanie 3 nowych
baldachimów z wieżyczkami [...]/ 6. za jedną nową figurę z sztucznego kamienia, włącznie z przymurowaniem [...]".
- A7. óc/zn/Tomsi/ Toru/i. Zn grace rzgźA'nr.s'C'g, Archiwum Fary Chełmińskiej, nr inw. 796. Zworniki zostały zapewne
zdjęte w związku ze „zbijaniem tynku ze sklepienia", ale na podstawie znanych mi przekazów nie sposób ustalić szcze-
gółów restauracji fary w roku 1928. - Zob. rachunki wystawione przez wykonawcę większości prac Teodora Bredefeld-
ta, chełmińskiego architekta i przedsiębiorcy budowlanego. - Archiwum Fary Chełmińskiej, nr inw. 794. Ks. kan.
Zbigniewowi E. Walkowskiemu, Proboszczowi Parafii Wniebowzięcia Panny Marii w Chełmnie, dziękuję za udostęp-
nienie dokumentów zgromadzonych w Archiwum.
3. CAe///7//o, Cofc/ó/ ga/:
pw. UTr/eńowz/ęc/a C? Ma/T/.
Zwo/*7?/A /TTy. fo/. ZrcA/WM///
7N73f7V, IK//wzawa f/92ń?7
poszczegóinych wyobrażeń są cząstkowe, tym trudniej wyjaśnić zasady ich doboru oraz
rozmieszczenia a w rezultacie - pełnię programu. Dodatkową i bardzo poważną kompli-
kacjąjest deficyt szczegółowych informacji o zmianach, jakie zaszły w wystroju naw fary
chełmińskiej w trakcie ich restauracji, przeprowadzonych po roku ł676, w latach 1843
oraz 1883-1884 i zwłaszcza w roku 1928^. Nie wiadomo dokładnie, które rzeźby zworni-
kowe zostały odtworzone, jakie były podstawy i zakres uzupełnień dzieł uszkodzonych,
czy i w jakim stopniu nowa oprawa malarska (wykonana w 1928 r. „według wskazówek
^ Zob. m. in.: Nikodem PAJZDERSKI, „Renowacja katedry w Chełmnie", ą/a&woyc/ Konjgrwn/or^A/e 1929,6 [doda-
tek do Z/e/m], s. 21-24; Z[ygfryd] PAWŁOWSKI, „Zabytki miasta Chełmna" [w:] Cn/u/ęm/ł Z/nzTu A/A/gM,szowego
7Vnncz. TAw/oryA/ego i Rh///. Z/nzTu De/egntów OCręgt/ Poworył/ggo w Tn/nc/z 79, 20 / 27 ///n/n 7929 w C7/g7//////'g,
Chełmno [1929], s. 39-40; Jan NIERZWICKł, 700 /nt gnrn/T cAe0/?0Ał/g/', [Grudziądz 1933], s. 68-69. Niestety,
wszystkie akta diecezjalne z lat 1821 -1939, przechowywane w Archiwum Diecezjalnym w Pelplinie, spłonęły w okresie
11 wojny światowej. - Za infonnację dziękuję ks. prof. dr. hab. Anastazemu Nadolnemu, Dyrektorowi Archiwum Diece-
zjalnego w Pelplinie. Materiały zgromadzone w Archiwum Fary Chełmińskiej (Marek G. ZIELIŃSKI, 7//wg//tnrzTrc///'-
wz/w Fnry C//g///////^ł/'g/', Chełmno 2004, maszynopis) zawierają infonnację na temat przymiarowych posągów
apostołów. Prace rzeźbiarsko-sztukatorskie wykonał Maks Scharlowski z Torunia. Rachunek, wystawiony przez Schar-
lowskiego w dniu 15 września 1928 na kwotę 745 zł, obejmuje sześć pozycji: „I. Za wykonanie do 6 baldachimów
wieżyczek z kwiatonem w stylu gotyckim [...]/ 2. za 3 konsole gotyckie na flarach [...]/ 3. za reperacje figury apostoła
i przymurowanie takowej [...]/ 4. za przeniesienie 2 figur i uzupełnienie takowych [...]/ 5. za wykonanie 3 nowych
baldachimów z wieżyczkami [...]/ 6. za jedną nową figurę z sztucznego kamienia, włącznie z przymurowaniem [...]".
- A7. óc/zn/Tomsi/ Toru/i. Zn grace rzgźA'nr.s'C'g, Archiwum Fary Chełmińskiej, nr inw. 796. Zworniki zostały zapewne
zdjęte w związku ze „zbijaniem tynku ze sklepienia", ale na podstawie znanych mi przekazów nie sposób ustalić szcze-
gółów restauracji fary w roku 1928. - Zob. rachunki wystawione przez wykonawcę większości prac Teodora Bredefeld-
ta, chełmińskiego architekta i przedsiębiorcy budowlanego. - Archiwum Fary Chełmińskiej, nr inw. 794. Ks. kan.
Zbigniewowi E. Walkowskiemu, Proboszczowi Parafii Wniebowzięcia Panny Marii w Chełmnie, dziękuję za udostęp-
nienie dokumentów zgromadzonych w Archiwum.