Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

621

Jerzy Ż<3r7?^cł;
(7973-2993)

^ 7" raz z niedawną śmiercią Jerzego Żamec-
\/\/ kiego odszedł od nas ostatni historyk
v Y sztuki wykształcony i czynny w Połsce
jeszcze przed II wojną światową. Odszedł jednocze-
śnie uczony o dorobku, który cieszył się najwyż-
szym uznaniem mediewistyki światowej.
Urodził się 12 września 1915 r. w miejscowości
Stara Osota na Ukrainie (ówczesna gubernia kijow-
ska)*. Jego ojciec, Zygmunt (Kraków, 1885 - Kraków,
ł955), pochodził ze zasymilowanej krakowskiej ro-
dziny żydowskiej nazwiskiem Gołdfinger i był kon-
wertytą^; w r. 1909 ukończył on Politechnikę we
Lwowie ze stopniem inżyniera hydrotechnika i wkrót-
ce po studiach zaczął pracować przy regulacji rzek w
ówczesnej GalicjŁ. Jego matka, Julia (1888-1974)^,
była córką Ludwika Wolszczana (1855-1942), inży-
niera przemysłu spożywczego-. Jerzy miał cztery sio-
stry: Jadwigę, Aleksandrę, Krystynę i Hannę. Jak mi
mówił, jego rodzice przebywali w dniu wybuchu
1 wojny światowej w domu dziadka Ludwika w Sta-
rej Osocie, gdzie był on dyrektorem tamtejszej cu-
krowni^ i mogli wrócić do mieszkania w Krakowie
dopiero po podpisaniu pokoju brzeskiego kończące-
go wojnę Rosji z państwami centralnymi.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę,
Zygmunt Żamecki został w r. 1919 zatrudniony

' Do czasu II rozbioru (1793), Stara Osota należała do
Rzeczypospolitej: leżała w starostwie czehryńskim,
w województwie kijowskim.
- Brat Zygmunta, Stanisław Żamecki (1877-1956), absol-
went krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, był cenionym
malarzem portrecistą.
^ Bolesław CHWAŚCIŃSKI, „Żamecki Zygmunt" [w:]
óLwrnL ńiogra/icząy fecńmłów poLiicń, 8 zeszyt, War-
szawa 1997, s. 182. - Zygmunt Żamecki opublikował
książkę 77ońo(y Warszawa 1951.
^ Autorzy niektórych nekrologów Jerzego Żameckiego
opublikowanych w prasie brytyjskiej a także autor życio-
rysu w internetowym 777s7oHa?M podają,
że „his mother was Russian". Ta błędna informacja za-
pewne stąd się wzięła, że Wolszczanowie byli poddanymi
cesarstwa rosyjskiego. Nazwisko Wolszczan na pewno nie


było pochodzenia ani rosyjskiego ani mskiego. Końców-
ka ,,-an" jest typowo mołdawska. Członkowie tej rodziny
występują w XIX w. w dawnej Mołdawii (rosyjskiej Bes-
arabii od 1812), gdzie są zapisywani jako szlachta katolic-
ka, co wykluczało ich rosyjskie pochodzenie. Jerzy mówił
mi, że ojciec jego matki czuł się Polakiem i że w domu
jego dziadków mówiono po polsku.
^ Ludwik Wolszczan, jak wielu Polaków, po rewolucji
bolszewickiej opuścił Ukrainę i przeniósł się do Polski,
gdzie do połowy lat 30. XX w. pracował w cukrownictwie
na Wołyniu, a po przejściu na emeryturę wzniósł sobie
dom w Łomiankach pod Warszawą i tam dokonał życia. -
Zob. Ka/enńarz a7n całrcwńłów na roł 7972-7973, wyd.
Tadeusz Rutkowski, XXII. Rok wydawnictwa, Warszawa
1912, nr 221, s. 62-63; - ópB cMłrow/ń 7ćzgczypo^po7ńe/'
PoTsiie/, wyd. IV, Warszawa 1932, s. 12, nr 24. - Inny