Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

249

IZABELA KOPANIA
Rbr.s'zawa, /n.sfyna ÓWaC 7AA

Joanna Wasilewska-Dobkowska, P7ó/'opa.sze
07re/i/aeA' w7eyzTańców 4z/'/ w .sz/aee /oz;/;7ón' pa/.sAi77;
Af7?7 Y7777 w7eła,
Neriton, Warszawa 2006, ss. 206, 32 il. kołorowych, 12 il. czarno-białych.

ł elacje między kulturą europejską a kultura-
mi krajów Dalekiego Wschodu w okresie
^.nowożytnym od wielu lat stanowią przedmiot
refleksji historyków, literaturo znawców, antropolo-
gów i historyków sztuki. W orbicie zainteresowań
tych ostatnich leży przede wszystkim problematyka
cT7no7ygr7g i tzw. mody na chińszczyznę. Te zagad-
nienia, uwzględniane w tematyce wszystkich niemal
sympozjów i wystaw poświęconych dziejom obu-
stronnej wymiany, doczekały się kilku dziś już
klasycznych opracowań*. Autorzy publikacji doty-
czących c/nncuTeAe poświęcają zwykle nieco miej-
sca działalności misyjnej i wydawnictwom Towa-
rzystwa Jezusowego, które nie tylko kształtowały
wiedzę i europejskie wyobrażenia na temat Państwa
Środka, ale w pewnym stopniu podsycały zapotrze-
bowanie na dalekowschodnie importy, stymulujące
z kolei rodzimy rynek wyrobów luksusowych. O ile
pisma misjonarzy doczekały się opracowań, w któ-
rych analizowano kształtowany przez nie wizerunek
nawracanych ludów i odległych krain-, o tyle analo-
giczne zjawisko zachodzące w jezuickiej ikonogra-
fii jest stosunkowo mało rozpoznanym obszarem
badawczym.
' Do najważniejszych należą prace: Adolf RE1CHWE1N,
Cń7na and Tnropa. Ge7A7ge and KT7y77er7ycńe 7?gz7g/?MH-
gen 7& 7ańrńMnder7, Berlin 1923; Chisaburó YAMA-
DA, D7e Cń7namode da^ ópdtńarocł, Berlin 1935; Osvald
SIREN, C/nda and Gardeny o/Tdrope 7n ATT/A Centry,
New York 1950; Hugh HONOUR, C/dncnTene. 77?e v7-
Aon o/* Ca7ńay, London 1961.
- Np.: Te77rey edT/7an7ey gt cnr7eM^ey & Cń7ne par dey
w7yy7onaa7reyy'Aa77ey 7 702-7 77d, wybór, wstęp i opr. Isa-
belle V1SSIERE, Jean-Louis VISSIERE,Paris 1979. Z
opracowań warto zwrocie uwagę na studium: Isabelle

Tę lukę wypełnia książka Joanny Wasilewskiej-
Dobkowskiej 7Tóropn.s'ze 7 7a/7aay ITize/wneA'
m7gyzkańców Az/7 w yztace /eza7/ów po/.s77ćT ATT/
7 ATY77 w7eTa^, oparta na pracy doktorskiej obronio-
nej w 2005 roku na Uniwersytecie Mikołaja Koper-
nika w Toruniu. Opracowanie składa się z sześciu
rozdziałów, z których trzy (III-V) bezpośrednio do-
tyczą zagadnienia sformułowanego w tytule. Zebra-
ny materiał ikonograficzny pozwolił na wyodrębnie-
nie wśród mieszkańców Azji trzech podstawowych
grup: anonimowych najczęściej pogan (bliżej iden-
tyfikowani są jedynie pogańscy władcy), których
wizerunek Autorka śłedzi w ikonografii św. Francisz-
ka Ksawerego, męczenników japońskich i misjona-
rzy jezuickich pracujących w Chinach. Wspólnym
elementem, na podstawie którego konstruowane są
ich wizerunki, jest religia. Głównie na tej płaszczyź-
nie dokonuje się śledzona przez Autorkę konceptu-
ałizacja „innego" jako „swojego" bądź „obcego".
Wasilewska-Dobkowska, skupiając się na zagadnie-
niach czysto ikonograficznych, pomija kwestie
związane z atrybucją czy datowaniem omawianych
dzieł. Wskazuje natomiast wzory analizowanych
przez siebie przedstawień. W przypadku redakcji
LANDRY-DERON, Ta preare par /a C/nde. Ta «De-
ycr7p/7on y de 7.-7?. Da T7a/de, ye-swYe, 7735, Paris 2002.
^ Wcześniej problematyka ta była jedynie wzmiankowa-
na. Z ważniejszych poświęconych jej prac wymienić
można artykuły: Elżbieta GÓRSKA-DZ1KOWSKA,
„Chińszczyzna w polskiej sztuce sakralnej", CUdy, nr 12,
1962, s. 16-21; oraz nie odnotowany przez Autorkę: An-
drzej PLESZCZYŃSKI, „Apostoł Nowego Świata -
św. Franciszek Ksawery i Indianie", 7?ocz??7T CAe7^^T7,
t. 2, 1996, s. 75-108.