DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Konstantynów, Dariusz: "Gmach dziesięciolecia sztuki polskiej": Pałac Sztuki na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0475
465
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
Rhryzawa, //MTyrur PoAł:E/ AMPewń' Naał
,, (rTMUC/? (/zzaS'/ęć'/'oYć /<2 .S'Z^/Al poAPię/' ".
PuA/c AzP/A Powszecń/re/ łłj-.s-p/w/e Krą/owę/
W for/7ć//777/
onieczność uwzględnienia na wielkich wystawach, obok produktów ziemnych
i rolnych, obok przemysłu i techniki, obok całokształtu życia gospodarczego, rów-
ież całej wielkiej dziedziny artystycznej i produkcji jakiegoś kraju czy narodu -
nie wymaga chyba ani wyczerpujących dowodów, ani żadnych bliższych objaśnień. [...]
Sztuka rzetelna, oryginalna i własna, sztuka, która jest istotnie szczerą emanacją ducha
narodu, stanowi tedy jedno z najcenniejszych, nigdy nie wysychających źródeł narodowe-
go bogactwa. Jest ona takim źródłem, być nim powinna i stać się nim musi - zwłaszcza
dla Polski" - pisał Mieczysław Treter we wstępie do KrAa/og-M Dzmń/ na Powszech-
nej Wystawie Krajowej, uzasadniając obecność na niej specjalnej, bardzo obszernej pre-
zentacji dorobku sztuki polskiej h Sztuka, wciąż postrzegana zgodnie z ugruntowaną
w romantyzmie wiarą w to, że jest ona najcenniejszym tworem kultury duchowej narodu,
musiała więc znaleźć godne miejsce w tak spektakularnej prezentacji dorobku niepodle-
głego narodu i państwa, jakim była PWK. I rzeczywiście, Dział Sztuki, często szumnie
nazywany „pałacem", znajdował się tuż obok Pałacu Rządowego, mieszczącego ekspozy-
cje ilustrujące prace poszczególnych ministerstw i agend rządowych. Jednakże warto pa-
miętać, że układ ten nie był zamierzony od początku, lecz wytworzył się na skutek
stopniowego redukowania pierwotnego planu, przewidującego organizację Działu Kultu-
ry i Sztuki, obejmującego wszystkie dziedziny twórczości od literatury poczynając na
muzyce i kinematografii kończąc.
W lutym 1927 r. z propozycją zorganizowania takiego działu Stanisław Wachowiak
zwrócił się do Jerzego Warchałowskiego, wciąż jeszcze opromienionego sławą twórcy
sukcesu polskiego pawilonu na wystawie sztuki dekoracyjnej w Paryżu w roku 1925".
Warchałowski podjął się tego zadania i już na początku marca przedstawił plan działania,
przewidujący m.in. powołanie specjalnych komisji, które miałyby się zająć opracowywa-
niem części dotyczących poszczególnych dziedzin. Jako zagadnienie wymagające szcze-
gólnego potraktowania Warchałowski wskazywał sztukę dekoracyjną, ponieważ - jak
tłumaczył - bez należytego jej wyeksponowania „poziom tej strony Wystawy będzie zbyt
' Mieczysław TRETER, Prze&wwa, w: Wa/a/og Dz/TrA SzfMp'. Pow^zecA/ra Pozna/i /P29,
s. XI-XIH.
^ Jerzy WARCHAŁOWSKI, „Dział Kuttury na RW.K.", PcAo PorwzgcAHg/ K/ą/cwe/ 1927, nr I, s. 9-1).
DARIUSZ KONSTANTYNÓW
Rhryzawa, //MTyrur PoAł:E/ AMPewń' Naał
,, (rTMUC/? (/zzaS'/ęć'/'oYć /<2 .S'Z^/Al poAPię/' ".
PuA/c AzP/A Powszecń/re/ łłj-.s-p/w/e Krą/owę/
W for/7ć//777/
onieczność uwzględnienia na wielkich wystawach, obok produktów ziemnych
i rolnych, obok przemysłu i techniki, obok całokształtu życia gospodarczego, rów-
ież całej wielkiej dziedziny artystycznej i produkcji jakiegoś kraju czy narodu -
nie wymaga chyba ani wyczerpujących dowodów, ani żadnych bliższych objaśnień. [...]
Sztuka rzetelna, oryginalna i własna, sztuka, która jest istotnie szczerą emanacją ducha
narodu, stanowi tedy jedno z najcenniejszych, nigdy nie wysychających źródeł narodowe-
go bogactwa. Jest ona takim źródłem, być nim powinna i stać się nim musi - zwłaszcza
dla Polski" - pisał Mieczysław Treter we wstępie do KrAa/og-M Dzmń/ na Powszech-
nej Wystawie Krajowej, uzasadniając obecność na niej specjalnej, bardzo obszernej pre-
zentacji dorobku sztuki polskiej h Sztuka, wciąż postrzegana zgodnie z ugruntowaną
w romantyzmie wiarą w to, że jest ona najcenniejszym tworem kultury duchowej narodu,
musiała więc znaleźć godne miejsce w tak spektakularnej prezentacji dorobku niepodle-
głego narodu i państwa, jakim była PWK. I rzeczywiście, Dział Sztuki, często szumnie
nazywany „pałacem", znajdował się tuż obok Pałacu Rządowego, mieszczącego ekspozy-
cje ilustrujące prace poszczególnych ministerstw i agend rządowych. Jednakże warto pa-
miętać, że układ ten nie był zamierzony od początku, lecz wytworzył się na skutek
stopniowego redukowania pierwotnego planu, przewidującego organizację Działu Kultu-
ry i Sztuki, obejmującego wszystkie dziedziny twórczości od literatury poczynając na
muzyce i kinematografii kończąc.
W lutym 1927 r. z propozycją zorganizowania takiego działu Stanisław Wachowiak
zwrócił się do Jerzego Warchałowskiego, wciąż jeszcze opromienionego sławą twórcy
sukcesu polskiego pawilonu na wystawie sztuki dekoracyjnej w Paryżu w roku 1925".
Warchałowski podjął się tego zadania i już na początku marca przedstawił plan działania,
przewidujący m.in. powołanie specjalnych komisji, które miałyby się zająć opracowywa-
niem części dotyczących poszczególnych dziedzin. Jako zagadnienie wymagające szcze-
gólnego potraktowania Warchałowski wskazywał sztukę dekoracyjną, ponieważ - jak
tłumaczył - bez należytego jej wyeksponowania „poziom tej strony Wystawy będzie zbyt
' Mieczysław TRETER, Prze&wwa, w: Wa/a/og Dz/TrA SzfMp'. Pow^zecA/ra Pozna/i /P29,
s. XI-XIH.
^ Jerzy WARCHAŁOWSKI, „Dział Kuttury na RW.K.", PcAo PorwzgcAHg/ K/ą/cwe/ 1927, nr I, s. 9-1).