Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

585

MICHAŁ WOŹNIAK
^yjgo^zcz, /WMzgMW O/oygowe /'/??. ZeoM^ 0T'C'zó/A'Ow.s'łfego
7b/^ń, UMK, /TMtytMt ZuńyWoz^aw^twa t Ko^^erwator^twa'
Elżbieta Dąbrowska, Gro^y, rc/fAwfc /
z Jz/c/'bw ^rcJm'ć)w;'ccz77c/
(Collectio archaeołogica, historica et ethnologica, voł. II, red. Andrzej Janeczek),
Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2008, ss. 376

ł o napisania krótkiego omówienia zbiom
ł rozproszonych, a tematycznie skoncentro-
wanych i treściowo powiązanych tekstów
Eiżbiety Dąbrowskiej-Zawadzkiej, skłoniła mnie
przede wszystkim wartość naukowa i oryginalność
publikacji. Jest to książka wyróżniająca się na tle li-
teratury poświęconej materialnej i artystycznej kul-
turze wieków średnich. Odnosząc się do takich dzie-
dzin dawnej kultury jak obrzędowość czy sztuki
wizualne, przybliża mentalność ludzi średniowie-
cza. Autorka analizuje zarówno dawne teksty, jaki
i artefakty powiązane z problematyką śmierci, cere-
monii pogrzebu, relikwii i insygniów; omawia rów-
nież przedmioty o ważnych znaczeniu symbolicz-
nym i hierarchicznym.
Druga przyczyna, dla której podjąłem się omó-
wienia jest natury metodologicznej, a właściwie me-
todycznej. Autorka uważnie i w sposób zobiektywi-
zowany referuje rezultaty dotychczasowych badań;
równie rzetelnie analizuje źródła pisane i materialne
(w tym wypadku przede wszystkim archeologiczne),
wykazując rzadką umiejętność wnikliwego ich czy-
tania i interpretowania. Prezentowane w tym zbiorze
artykuły pisane były w różnym czasie i opublikowa-
ne w różnych wydawnictwach zbiorowych i czaso-
pismach, po części francuskojęzycznych, z reguły
bardzo trudno dostępnych w naszych bibliotekach,
a więc w praktyce u nas nieznanych. Tematyka ich
jest pokrewna, często tak bliska, że niekiedy prezen-

' Można tu wskazać na obecność literówek, prawda, nie
tak znowu licznych, ale jednak istotnych, bo dotyczących
nazw własnych i nazwisk: np. Mutherich zamiast Muther-
lich, s. 47, Bloch zamiast Błock, s. 64, Isabelle de Hainaut
zamiast Heinaut, s. 54, ale i zapisów bibliograficznych,
np. pracy A. Sabischa, s. 70, terminów, np. niemieckiej

towane zagadnienia zazębiają się. Lektura tekstów
zebranych bez zmian (poza czysto redakcyjnymi'),
w jednym tomie, bywa czasem nużąca czy raczej
irytująca z powodu nieuchronnego powtarzania
przywoływanych źródeł, stosowanych analiz, for-
mułowanego wnioskowania, a nawet powtarzania
pewnych partii tekstu (por. fragmenty dotyczące za-
wartości grobu biskupa Maura na s. 28 i 51). Daje
jednak możliwość śledzenia zmian argumentacji sto-
sowanej przez badaczkę, wraz ze wzbogacaniem do-
stępnych jej informacji. Dostrzegalne jest precyzo-
wanie i uzupełnianie wywodu, stopniowe dążenie do
jeszcze większej klarowności wypowiedzi i jasności
poglądów. Ponadto, dobór przywołanych źródeł,
przykładów, sposobu argumentacji zależą każdora-
zowo od postawionego zadania, konkretnego tematu
czy zakresu treściowego artykułu. Mozaika takich
tekstów, częściowo nakładających się i uzupełniają-
cych, staje się wręcz intrygująca. Nad wszystkim
dominuje spokojna, zobiektywizowana narracja, ze
wszystkich tekstów przebija zmysł krytyczny Autor-
ki, wszystkie dają świadectwo jej erudycji i oparcia
o źródła oraz rozległą literaturę.
Książka składa się z 23 tekstów, wydanych
w przeciągu 15 lat (1991-2005). Spośród nich 10
zostało opublikowanych zaledwie w ciągu trzech lat
(1995-1997) a tylko jeden, będący uzupełnieniem
ogłoszonych drukiem artykułów na temat relikwia-
rza koronacyjnego, został specjalnie napisany na
nazwy pierścienia podkowiastego Steigbugelring zamiast
Steinbugelring, s. 46; na ten ostatni błąd zwróciła uwagę
Katarzyna Bogacka w pracy z 2008 r.fńMyg/ńu ńBłMpie
w PoAyca figrfcień, ią/hŁ:, 27- 2T777 w.,
IW Pax, Warszawa 2008, s. 82). Indeks, jakże w takich
wydawnictwach przydatny, jest jednak „dziurawy".