DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Jurkowlaniec, Tadeusz: Strusie jaja w Prusach: z badań nad średniowieczną ikonografią maryjną =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0019
STRUSIE JAJA W PRUSACH
13
70. CAu/wHO, kofc/Ó/gUTI
pw. łDnTńowz/ęc/u F Mani.
Zworn/ł f/ 9/.
To/. ZrcA/wMw AS* 734A7
IThuSZOWO 77 92ń?j
zachowuje je jako godne gatunku. Jeśli zauważy, że któreś odwraca oczy - odrzuca je jako
wyrodne"^. Takie zachowanie orła interpretuje się w kontekście Sądu Ostatecznego lub
pośrednictwa Chrystusa w dążeniu wiernych do osiągnięcia zbawienia. Trudniej byłoby
przypuszczać, że w omawianej scenie ukazano epizod z obyczajów pelikana, opisywany
w i w bestiariuszach, mianowicie moment zabijania jednego z niesfornych
i dokuczliwych piskląt przez dorosłego ptaka. Według ich autorów martwe młode były po
trzech dniach ożywiane krwią toczoną z rany w boku jednego z rodziców, samookalecza-
jących się z rozpaczy po stracie potomstwa'k
Wyobrażenie szybującego orła w kluczu [21; il. 2, 11-12], kojarzące się od razu ze
znakiem heraldycznym (o czym niżej) lub z umownym obrazem gwiazdozbioru Orła
(v4<ym7<3), jest niemal identycznie jak w scenie na karcie datowanego na 1. połowę XIII
stulecia wzornika z opactwa cystersów w styryjskim Rein'k Scena ta ilustruje opis legen-
darnego obyczaju orłów, zaczerpnięty z T/z/o/og^m Stary orzeł, aby się odmłodzić, wzla-
tuje w przestworza, kierując gasnący wzrok ku słońcu, a następnie pikuje i trzykrotnie
zanurza się w źródle'^, co symbolizuje duchową odnowę „w imię Ojca i Syna i Ducha
Aquila ab acumine oculorum dicitur. Tanti enim intuitus eius esse dicitur, ut cum super ethera elevatur pisces in mari
vel in flumine natantes videat. Sicque ab alto advolans pisces rapid et ad litus trahit. Cum vero contra radios sotis
ponitur, visum non flectit. Et quos inmobiles viderit tenere oculorum aciem contra solem, ve!ud dignos gcnere conse-
rvat. Et quos viderit flectere oculos, quasi degeneres abicit. - TTywo/og/arMm /;7u7 W, Liber XII. 7. 10-11 - cytat
i tłumaczenie wg 7uz/o/og/ i TrAmmi. órur/mow/eczne Ruł/n/y o zwierząt. Przekład i opracowanie Stanisław
KOBIELUS, Kraków 2005, s. 43 (VIH).
Zob. np..: 7*7z/o/ogi /' duomnn ..., s. 4ł-42 (VI); por. s. 21 (VIII) oraz < http://www.abdn.ac.uk/bestiary/translat/35r.hti >
^ Rumer ATny/erÓMcA, Ósterreichische Nationałbibliothek, Wien, Cod. Vind. 507, 1. poł. XIII w.; fol. 3E - Sepp WAL-
TER, „Die zwółf Szenenbiłder aus dem Reiner Musterbuch" [w:] &/// Rum 7729-7979. <550 JuTiru Wn/JMr m?<7 GAmóu.
Fe^Ac/ir/// znm jMÓ/ZaMm, hrsg. von Paulus RAPPOLD unter Mitarb. von Karl AMON ..., Rein 1979, s. 539-547.
Fotografia np.: < http://www.imareal.oeaw.ac.at/realonline > Bild 003196.
F/z/o/og/ /ąu/urmm ..., jak przyp. 16, s. 20 (VI), s. 43 (VIII).
13
70. CAu/wHO, kofc/Ó/gUTI
pw. łDnTńowz/ęc/u F Mani.
Zworn/ł f/ 9/.
To/. ZrcA/wMw AS* 734A7
IThuSZOWO 77 92ń?j
zachowuje je jako godne gatunku. Jeśli zauważy, że któreś odwraca oczy - odrzuca je jako
wyrodne"^. Takie zachowanie orła interpretuje się w kontekście Sądu Ostatecznego lub
pośrednictwa Chrystusa w dążeniu wiernych do osiągnięcia zbawienia. Trudniej byłoby
przypuszczać, że w omawianej scenie ukazano epizod z obyczajów pelikana, opisywany
w i w bestiariuszach, mianowicie moment zabijania jednego z niesfornych
i dokuczliwych piskląt przez dorosłego ptaka. Według ich autorów martwe młode były po
trzech dniach ożywiane krwią toczoną z rany w boku jednego z rodziców, samookalecza-
jących się z rozpaczy po stracie potomstwa'k
Wyobrażenie szybującego orła w kluczu [21; il. 2, 11-12], kojarzące się od razu ze
znakiem heraldycznym (o czym niżej) lub z umownym obrazem gwiazdozbioru Orła
(v4<ym7<3), jest niemal identycznie jak w scenie na karcie datowanego na 1. połowę XIII
stulecia wzornika z opactwa cystersów w styryjskim Rein'k Scena ta ilustruje opis legen-
darnego obyczaju orłów, zaczerpnięty z T/z/o/og^m Stary orzeł, aby się odmłodzić, wzla-
tuje w przestworza, kierując gasnący wzrok ku słońcu, a następnie pikuje i trzykrotnie
zanurza się w źródle'^, co symbolizuje duchową odnowę „w imię Ojca i Syna i Ducha
Aquila ab acumine oculorum dicitur. Tanti enim intuitus eius esse dicitur, ut cum super ethera elevatur pisces in mari
vel in flumine natantes videat. Sicque ab alto advolans pisces rapid et ad litus trahit. Cum vero contra radios sotis
ponitur, visum non flectit. Et quos inmobiles viderit tenere oculorum aciem contra solem, ve!ud dignos gcnere conse-
rvat. Et quos viderit flectere oculos, quasi degeneres abicit. - TTywo/og/arMm /;7u7 W, Liber XII. 7. 10-11 - cytat
i tłumaczenie wg 7uz/o/og/ i TrAmmi. órur/mow/eczne Ruł/n/y o zwierząt. Przekład i opracowanie Stanisław
KOBIELUS, Kraków 2005, s. 43 (VIH).
Zob. np..: 7*7z/o/ogi /' duomnn ..., s. 4ł-42 (VI); por. s. 21 (VIII) oraz < http://www.abdn.ac.uk/bestiary/translat/35r.hti >
^ Rumer ATny/erÓMcA, Ósterreichische Nationałbibliothek, Wien, Cod. Vind. 507, 1. poł. XIII w.; fol. 3E - Sepp WAL-
TER, „Die zwółf Szenenbiłder aus dem Reiner Musterbuch" [w:] &/// Rum 7729-7979. <550 JuTiru Wn/JMr m?<7 GAmóu.
Fe^Ac/ir/// znm jMÓ/ZaMm, hrsg. von Paulus RAPPOLD unter Mitarb. von Karl AMON ..., Rein 1979, s. 539-547.
Fotografia np.: < http://www.imareal.oeaw.ac.at/realonline > Bild 003196.
F/z/o/og/ /ąu/urmm ..., jak przyp. 16, s. 20 (VI), s. 43 (VIII).