DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Wojtyła, Arkadiusz: Związki Johanna Bernharda Fischera von Erlach ze Śląskiem w świetle źródeł: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0066
60
ARKADIUSZ WOJTYŁA
roku raty w wysokości 600 reńskich osiągnęły w sumie w 1721 r. poziom 8104 reńskich
i 11 krajcarów'^, czyli kwotę znacznie przekraczającą koszty sporządzenia projektów ar-
chitektonicznych tego niewielkiego w rzeczywistości obiektu.
W miejscu tym należy zastanowić się nad formą tego nadzoru - czy polegał on na
systematycznych wizytacjach, czy raczej sprowadzał się do wysyłania do Wrocławia
szczegółowych projektów realizacyjnych, kierowania do stolicy Śląska zagranicznych wy-
konawców oraz pośrednictwa w zakupie w Austrii szlachetnych materiałów budowla-
nych. Odpowiedź znajdujemy w korespondencji z 1719 r. prowadzonej między
Neuburgiem, jego wiedeńskim agentem, baronem von Kyau oraz baronem Spatgenem,
kanclerzem jego śląskiego dworu, czuwającym nad budową kaplicy zwłaszcza w trakcie
licznych podróży biskupa, m.in. do Trewiru i Ehrenstein. Musimy jednak pamiętać, że
według tych listów w 1719 r. główne prace budowlane były już ukończone. W nowym
sezonie budowlanym (gggo /a/r?) przystępowano do pokrycia miedzią wzmasfonę/y^ż ko-
puły, ułożenia marmurowej posadzki, pozłoceniafryzów ńaz łćTgńg/;', wykonania sztu-
katerii i dekoracji malarskiej'7 Stąd obecność wiedeńskiego architekta nie była w tym
okresie konieczna. Niemniej w liście do kanclerza Spatgena, napisanym 12 maja 1719 r.
w Ehrenbreithstein, biskup Neuburg obiecał wysłać przy najbliższej okazji do Wrocławia
<7w<2 które w /rończr ćgrzywm/ o<7jumysAzEgo rzaźńńarzm Chciał bowiem poddać je
ocenie grzyógw<2/'<yć'cgo m wożc /ńź mc<7/ugo <37r/zń^/g<3 z zzmgc/z w .sz/zzcc &j.śwz2z<r/ćzo-
z?g(7?'E Gdyby Fischer odwołał swoją podróż, modele te miano wysłać mu do Wiednia'7
Na podstawie tych informacji możemy wnioskować, że skoro spodziewano się cesarskie-
go architekta po zakończeniu prac budowlanych, w momencie podjęcia realizacji wystro-
ju i wyposażenia kaplicy, to tym bardziej musiał on pojawić się we Wrocławiu choć raz
w trakcie budowy biskupiego mauzoleum. Niejednokrotnie stwierdzane już w literaturze
przedmiotu liczne analogie między wnętrzem wzniesionej u progu lat 80. XVII w. kaplicy
św. Elżbiety, a zbudowaną w jej sąsiedztwie Kaplicą Elektorską stanowią niepisany, choć
jeszcze mocniejszy dowód na potwierdzenie wizyt Fischera we Wrocławiu.
Wiedeńskiemu architektowi zależało na jak najwyższym poziomie wykonawczym ka-
plicy, sam nalegał bowiem na zatrudnienie włoskiego sztukatora Santino Bussiego i nieco
samowolnie, bez zapytania biskupa wysłał, do Wrocławia marmoryzatora o nazwisku Ca-
jetano, którego angażu nie przewidywał kontrakt'7 Panujący nad wydatkami kanclerz
Spatgen sugerował biskupowi, że wymagane przez Bussiego wynagrodzenie opiewające
na 1800 reńskich jest zbyt wygórowane i proponował jego obniżenie do 1400-1500 reń-
skich. Z polecenia Neuburga negocjacji z Fischerem podjął się baron von Kyau, a pocho-
dząca z jego listu wzmianka o kontrakcie z Bussim opiewającym aż na 1700 reńskich
sugeruje, że pertraktacje nie zakończyły się sukcesem. Za pośrednictwem tego wiedeń-
skiego agenta Fischer usiłował wyjaśnić biskupowi, że blask marmoryzacji jest nieodzow-
ny dla pełnego efektu sztukaterii Bussiego, stąd od początku wydawało mu się oczywiste
zatrudnienie dodatkowego rzemieślnika. Baron von Kyau brał w obronę wiedeńskiego
architekta, wskazując na jego posłuszeństwo, poświadczone m.in. zapytaniem biskupa
o decyzję w sprawie zaproponowanego wcześniej malarza.
^ Zob. Aneks I.
'4 Zob. Aneks 111.
informacja o modelach od paryskiego rzeźbiarza zamieszczona została [w:] „Die Kunstdenkmaler der Stadt Breslau ..7,
s. 159. W opracowaniu tym pominięto jednak cenną wzmiankę o ewentualnej wizycie architekta we Wrocławiu.
Zob. Aneks IV.
^ Zob. Aneks VII.
ARKADIUSZ WOJTYŁA
roku raty w wysokości 600 reńskich osiągnęły w sumie w 1721 r. poziom 8104 reńskich
i 11 krajcarów'^, czyli kwotę znacznie przekraczającą koszty sporządzenia projektów ar-
chitektonicznych tego niewielkiego w rzeczywistości obiektu.
W miejscu tym należy zastanowić się nad formą tego nadzoru - czy polegał on na
systematycznych wizytacjach, czy raczej sprowadzał się do wysyłania do Wrocławia
szczegółowych projektów realizacyjnych, kierowania do stolicy Śląska zagranicznych wy-
konawców oraz pośrednictwa w zakupie w Austrii szlachetnych materiałów budowla-
nych. Odpowiedź znajdujemy w korespondencji z 1719 r. prowadzonej między
Neuburgiem, jego wiedeńskim agentem, baronem von Kyau oraz baronem Spatgenem,
kanclerzem jego śląskiego dworu, czuwającym nad budową kaplicy zwłaszcza w trakcie
licznych podróży biskupa, m.in. do Trewiru i Ehrenstein. Musimy jednak pamiętać, że
według tych listów w 1719 r. główne prace budowlane były już ukończone. W nowym
sezonie budowlanym (gggo /a/r?) przystępowano do pokrycia miedzią wzmasfonę/y^ż ko-
puły, ułożenia marmurowej posadzki, pozłoceniafryzów ńaz łćTgńg/;', wykonania sztu-
katerii i dekoracji malarskiej'7 Stąd obecność wiedeńskiego architekta nie była w tym
okresie konieczna. Niemniej w liście do kanclerza Spatgena, napisanym 12 maja 1719 r.
w Ehrenbreithstein, biskup Neuburg obiecał wysłać przy najbliższej okazji do Wrocławia
<7w<2 które w /rończr ćgrzywm/ o<7jumysAzEgo rzaźńńarzm Chciał bowiem poddać je
ocenie grzyógw<2/'<yć'cgo m wożc /ńź mc<7/ugo <37r/zń^/g<3 z zzmgc/z w .sz/zzcc &j.śwz2z<r/ćzo-
z?g(7?'E Gdyby Fischer odwołał swoją podróż, modele te miano wysłać mu do Wiednia'7
Na podstawie tych informacji możemy wnioskować, że skoro spodziewano się cesarskie-
go architekta po zakończeniu prac budowlanych, w momencie podjęcia realizacji wystro-
ju i wyposażenia kaplicy, to tym bardziej musiał on pojawić się we Wrocławiu choć raz
w trakcie budowy biskupiego mauzoleum. Niejednokrotnie stwierdzane już w literaturze
przedmiotu liczne analogie między wnętrzem wzniesionej u progu lat 80. XVII w. kaplicy
św. Elżbiety, a zbudowaną w jej sąsiedztwie Kaplicą Elektorską stanowią niepisany, choć
jeszcze mocniejszy dowód na potwierdzenie wizyt Fischera we Wrocławiu.
Wiedeńskiemu architektowi zależało na jak najwyższym poziomie wykonawczym ka-
plicy, sam nalegał bowiem na zatrudnienie włoskiego sztukatora Santino Bussiego i nieco
samowolnie, bez zapytania biskupa wysłał, do Wrocławia marmoryzatora o nazwisku Ca-
jetano, którego angażu nie przewidywał kontrakt'7 Panujący nad wydatkami kanclerz
Spatgen sugerował biskupowi, że wymagane przez Bussiego wynagrodzenie opiewające
na 1800 reńskich jest zbyt wygórowane i proponował jego obniżenie do 1400-1500 reń-
skich. Z polecenia Neuburga negocjacji z Fischerem podjął się baron von Kyau, a pocho-
dząca z jego listu wzmianka o kontrakcie z Bussim opiewającym aż na 1700 reńskich
sugeruje, że pertraktacje nie zakończyły się sukcesem. Za pośrednictwem tego wiedeń-
skiego agenta Fischer usiłował wyjaśnić biskupowi, że blask marmoryzacji jest nieodzow-
ny dla pełnego efektu sztukaterii Bussiego, stąd od początku wydawało mu się oczywiste
zatrudnienie dodatkowego rzemieślnika. Baron von Kyau brał w obronę wiedeńskiego
architekta, wskazując na jego posłuszeństwo, poświadczone m.in. zapytaniem biskupa
o decyzję w sprawie zaproponowanego wcześniej malarza.
^ Zob. Aneks I.
'4 Zob. Aneks 111.
informacja o modelach od paryskiego rzeźbiarza zamieszczona została [w:] „Die Kunstdenkmaler der Stadt Breslau ..7,
s. 159. W opracowaniu tym pominięto jednak cenną wzmiankę o ewentualnej wizycie architekta we Wrocławiu.
Zob. Aneks IV.
^ Zob. Aneks VII.