DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Skrodzka, Agnieszka: Virtutis invidia comes, czyli o Rotundzie w Łazienkach Królewskich: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0101
U/RANAAS' AYL/DA4 CO.AAA.S', CZYLI O ROTUNDZIE W ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH
95
9. Jan 7?ogMfH77 P/gr^ub, Cztery Pory Dnia; Pabac na HbJziY, Pr/CMA? PofnwJy,
/<afN <$9. AT//7 w. Po/ AfMzcMw Łoz/Ynb/ Pró/en'.sb/Y
mężczyzny - ma ona tu bowiem rysy samego monarchy*^. Jego kostium trzeba zaś koja-
rzyć nie z przewagami wojennymi, które nigdy nie były udziałem Stanisława Augusta, ale
zapewne z męstwem duchowym^, niezbędnym do nieustannego stawiania czoła licznym
przeciwnościom losu. Tuż obok króla w kopule, po jego lewej stronie, widniała cnota
Roztropności, pod postacią której Bacciarelli sportretował-jak przypuszczam-wielolet-
niąprzyjaciółkę monarchy, Elżbietę Grabowską^ (il. 14). Sądzę również, że rysów twarzy
Łaskawości użyczyła Helena Radziwiłłowa (il. 15, 16), zaś Sprawiedliwość to być może
modelka Bacciarellego, pani Rudnicka-^ (il. 15, 16).
Mylił się w tym względzie Dunin-Karwicki uznając „Marsa" za księcia Józefa Poniatowskiego, do czego przychyliła
się Chyczewska; DUNIN-KARW1CKJ, op. cit., s. 63; CHYCZEWSKA, op. cit., s. 102, przyp. 150. Odwaga w języku
francuskim jest rodzaju męskiego (/g Coaragg), przeciwnie niż Roztropność (/a Pra&acg), Sprawiedliwość (/a Jasi-
cę), Łaskawość (/a CPaigace). Jednak, mówiąc po francusku o Odwadze, król używa terminu/a Porcg; AGAD, Korg-
spoK&Hc/a..., 5a, list Stanisława Augusta do Marcella Bacciarellego, 8 łV 1795 r., k. 161-161 v.
^ O duchowym i fizycznym aspekcie ikonografii Porńta& (Coaragg) DE GIROLAMł CHENEY, op. cit., s. 912. Na
temat portretów króla w zbroi zob. Jakub POKORA, „Stanisławowi Augustowi panegiryk intarsją pisany (drzwi
w toruńskim ratuszu)", Poczm'b//Atora Sztab/ 1992, t. 19, s. 178-180 (wersja angielska: „An łntarsia Panegyric in
Honour of Stanisław August (Doors in the Town Hall of Toruń)", Po/Ań Art Staćbg/ 1990, t. 11, s. 50-72); id., Obraz
Aaya.s'm'g/'.s'zggo Pana Sta/u',s/a wa /aga.sta 67767-/770/ S/aa/am z iboaogra/ń w/aJzy, Warszawa 1993, s. 61-69; Han-
na WIDACKA, „Stanislaus Augustus Pgx Hi^aiatas' w grafice XVIII wieku", Kroatba Zaiabowa, 2001, nr 1, s. 25-35;
Mieczysław SICIŃSKI, „Portret króla Stanisława Augusta w zbroi", Kroaiba Zawbowa, 2006, nr 1-2, s. 101-105;
Hanna WIDACKA, S//ga</or i mg.s/awa. Stam'.s/aw /aga.st Pom'a;ow.s'E w gra/icg AT7// wfgba zg zbiorów /o/sbicb,
Warszawa 2008, s. 19-61.
^ Przychylam się tu do sugestii Marka Kwiatkowskiego, który jako pierwszy sądził, że personifikacje Roztropności,
Łaskawości oraz Sprawiedliwości są portretami konkretnych osób. Badacz nie próbował jednak wskazać modelek;
KWIATKOWSKI, Uig/ba..., s. 116.
Można przypuszczać, że przy malowaniu cnót Bacciarelli posłużył się wcześniejszym wzorem, prawdopodobnie
obrazem Aa&atg /!rzywf/g/'ówż!ba&a!ff KrabowsTag/ (1784) z Sali Rycerskiej Zamku Królewskiego. Tam do postaci
muz Uranii, Klio i Erato pozowały wspomniane Radziwiłłowa i Rudnicka, a także Izabela Czartoryska; o obrazie Aa&atg
95
9. Jan 7?ogMfH77 P/gr^ub, Cztery Pory Dnia; Pabac na HbJziY, Pr/CMA? PofnwJy,
/<afN <$9. AT//7 w. Po/ AfMzcMw Łoz/Ynb/ Pró/en'.sb/Y
mężczyzny - ma ona tu bowiem rysy samego monarchy*^. Jego kostium trzeba zaś koja-
rzyć nie z przewagami wojennymi, które nigdy nie były udziałem Stanisława Augusta, ale
zapewne z męstwem duchowym^, niezbędnym do nieustannego stawiania czoła licznym
przeciwnościom losu. Tuż obok króla w kopule, po jego lewej stronie, widniała cnota
Roztropności, pod postacią której Bacciarelli sportretował-jak przypuszczam-wielolet-
niąprzyjaciółkę monarchy, Elżbietę Grabowską^ (il. 14). Sądzę również, że rysów twarzy
Łaskawości użyczyła Helena Radziwiłłowa (il. 15, 16), zaś Sprawiedliwość to być może
modelka Bacciarellego, pani Rudnicka-^ (il. 15, 16).
Mylił się w tym względzie Dunin-Karwicki uznając „Marsa" za księcia Józefa Poniatowskiego, do czego przychyliła
się Chyczewska; DUNIN-KARW1CKJ, op. cit., s. 63; CHYCZEWSKA, op. cit., s. 102, przyp. 150. Odwaga w języku
francuskim jest rodzaju męskiego (/g Coaragg), przeciwnie niż Roztropność (/a Pra&acg), Sprawiedliwość (/a Jasi-
cę), Łaskawość (/a CPaigace). Jednak, mówiąc po francusku o Odwadze, król używa terminu/a Porcg; AGAD, Korg-
spoK&Hc/a..., 5a, list Stanisława Augusta do Marcella Bacciarellego, 8 łV 1795 r., k. 161-161 v.
^ O duchowym i fizycznym aspekcie ikonografii Porńta& (Coaragg) DE GIROLAMł CHENEY, op. cit., s. 912. Na
temat portretów króla w zbroi zob. Jakub POKORA, „Stanisławowi Augustowi panegiryk intarsją pisany (drzwi
w toruńskim ratuszu)", Poczm'b//Atora Sztab/ 1992, t. 19, s. 178-180 (wersja angielska: „An łntarsia Panegyric in
Honour of Stanisław August (Doors in the Town Hall of Toruń)", Po/Ań Art Staćbg/ 1990, t. 11, s. 50-72); id., Obraz
Aaya.s'm'g/'.s'zggo Pana Sta/u',s/a wa /aga.sta 67767-/770/ S/aa/am z iboaogra/ń w/aJzy, Warszawa 1993, s. 61-69; Han-
na WIDACKA, „Stanislaus Augustus Pgx Hi^aiatas' w grafice XVIII wieku", Kroatba Zaiabowa, 2001, nr 1, s. 25-35;
Mieczysław SICIŃSKI, „Portret króla Stanisława Augusta w zbroi", Kroaiba Zawbowa, 2006, nr 1-2, s. 101-105;
Hanna WIDACKA, S//ga</or i mg.s/awa. Stam'.s/aw /aga.st Pom'a;ow.s'E w gra/icg AT7// wfgba zg zbiorów /o/sbicb,
Warszawa 2008, s. 19-61.
^ Przychylam się tu do sugestii Marka Kwiatkowskiego, który jako pierwszy sądził, że personifikacje Roztropności,
Łaskawości oraz Sprawiedliwości są portretami konkretnych osób. Badacz nie próbował jednak wskazać modelek;
KWIATKOWSKI, Uig/ba..., s. 116.
Można przypuszczać, że przy malowaniu cnót Bacciarelli posłużył się wcześniejszym wzorem, prawdopodobnie
obrazem Aa&atg /!rzywf/g/'ówż!ba&a!ff KrabowsTag/ (1784) z Sali Rycerskiej Zamku Królewskiego. Tam do postaci
muz Uranii, Klio i Erato pozowały wspomniane Radziwiłłowa i Rudnicka, a także Izabela Czartoryska; o obrazie Aa&atg