Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

96

AGNIESZKA SKRODZKA


70. Marcg/Zo Tłaccfare//;', Roztropność, 77PJ;
Rb<7z;Y, w T^ofM/rr/g oó^cwY
na /n'ę?rze Pajaca.
Aoń H. Ałwć/zła

Figury królów zostały ustawione w porządku chronologicznym, zgodnie z ruchem
wskazówek zegara, poczynając od lewej strony wejścia do Sali Salomona-^. Powszechnie
znana jest estyma, jaką Stanisław August darzył pierwszego z monarchów w Rotundzie,
Kazimierza Wielkiego. Władca ten to przecież król-prawodawca, któremu w Łazienkach
przydano cnotę Roztropności. Stanisław August zasygnalizował w ten sposób własne
osiągnięcia w tej dziedzinie, czyli uchwalenie Konstytucji 3 maja, której pierwszą roczni-
cę uczczono premierą dramy historycznej Juliana Ursyna Niemcewicza łKŁ/^7,
napisanej specjalnie na tę okazję^. Drugi z kolei król - Zygmunt Stary - podobnie jak
Stanisław August cieszył się sławą monarchy zestawianego z Salomonem^'. Stąd zapew-
ne Zygmunt Stary uosabia tu cnotę Sprawiedliwości. Postaci obu królów polskich mają
zatem za zadanie przywoływać pokojowe rządy prawa. Natomiast dwaj następni władcy
z Rotundy to królowie-wojownicy, co podkreślają ich militarne atrybuty. Pierwszy z nich,

grzywYę/ów... CHYCZEWSKA, op. cit., s. 40, 83, 84; Zaznać Kró/ewsi;' w tKrnszawie.' aia/arytwo & 7900, t. 1, Kata-
/ogzńmrów, oprać. Dorota JUSZCZAK, Hanna MAŁACHOWICZ, Warszawa 2007, s. 103, 104.
^ W Europie znany był oczywiście zwyczaj poświęcenia wybitnym poprzednikom reprezentacyjnego wnętrza w rezy-
dencji państwowej. Tego typu pomieszczenie cechował charakter sakralny, gdyż służyło ono kułtowi „bożych pomazań-
ców". Zapewne podobny wymiar, w intencji Stanisława Augusta, posiadać miała Rotunda, co podkreślał również jej
wystrój architektoniczny, nawiązujący do rzymskiego Panteonu. Właśnie do tej budowłi referował niezreałizowany
projekt Sa)i Senatu, z którego, jak wspomniano wyżej, wykorzystano w Rotundzie wskazówki dotyczące figur krółów;
por. ROTTERMUND, ZarnaŁ.., s. 94-95, ł05-łłi.
30 O dramie: Zofia LEWINÓWNA, „Niemcewicz Julian, Ursyn" s.v., [w:] Tńaratara jooMa. 7Yzewo<7?:& aacył/opa-
<7yczay, t. 2, red. Czesław HERNAS, s. 23; ZAMOYSKI, op. cit., s. 371; KUNKEL, op. cit., s. 355. O porównaniach
Stanisława Augusta do Kazimierza Wielkiego POKORA, „Stanisławowi...", s. 174. Na temat figury zob. Wojciech
PRZYBYSZEWSKI, „Warszawskie posągi Kazimierza Wielkiego", ópoAaafa z Zańy^aaa', 2008, nr 9, s. 14-17.
3' POKORA, „Stanisławowi...", s. 175, 180, 183-185, 186; zob. ostatnio Stanisław MOSSAKOWSKI, Aa/7/fca Zyg-
aamfomia 77575-/533j. Proó/f/aatyAa arą'S'0'czaa i ;'&cwa /aaazo/caa? Uó/a Zygauańa 7, Warszawa 2007, passim.