DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Skrodzka, Agnieszka: Virtutis invidia comes, czyli o Rotundzie w Łazienkach Królewskich: =
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0108
102
AGNIESZKA StCRODZKA
SALOMON,
KAZIMIERZ WIELKI CNOTA SPRAWIEDLIWOŚCI
77. Pa/ac na ITc^z/a w 7 793 n, p/aa par/ara Azen-uoaa .sZrza/Aa zaznacza wc/'7c/'e główne
po pnzc7?Mć7owic 7 7ńń-7793). Oprać. A. Aa/ow.s7a, H. ÓArac/zła
Zygmunta Starego jest czwarty starożytny władca - Salomon. Potwierdza to gest lewej
ręki polskiego monarchy wskazującego na przejście do Sali poświęconej królowi Izraela.
Zgodnie z powyższym schematem były rozmieszczone cnoty. Nad popiersiem Marka
Aureliusza i głową Kazimierza Wielkiego widniała Roztropność, Salomonowi i Zygmun-
towi I patronowała Sprawiedliwość, Tytusowi i Batoremu Łaskawość, zaś Trajanowi
i Sobieskiemu, Odwaga (ii. 17). Fakt zilustrowania jednego pojęcia przez grupę trzech
(lub dwóch, w przypadku Sprawiedliwości) postaci został dodatkowo podkreślony zwro-
tem ich głów w tę samą stronę. Wyjątkiem jestktóra jako jedyna patrzy wprost na
widza, co akcentuje jej prymat nad pozostałymi cnotami władcy, przyznawany Sprawie-
dliwości przez ideologię monarchicznąjuż od antyku^. Również z tego względu to Salo-
mon rozpoczyna rząd władców starożytnych, którzy - podobnie jak królowie - zostali
ustawieni w kolejności chronologicznej. Ten porządek akcentują rysy twarzy cezarów,
z których najbardziej dojrzały jest Tytus (39-81 r.), jako młodszy mężczyzna został ukaza-
ny Trajan (53-117 r.) i niemal jako chłopiec - Marek Aureliusz (121-180 r.). Ów zabieg
wyjaśnia przyczynę wyboru wizerunku cesarza-filozofa w wieku młodzieńczym.
Obecność w Rotundzie władców ewokujących konkretne cnoty to przykład niezwykle
popularnego w sztuce 2. połowy XVIII w. ogólnoeuropejskiego wątku wń/a/A.
Zgodnie z duchem epoki, jako najbardziej interesujące postrzegano wówczas motywy
z historii starożytnej. Zestawiano je chętnie z rodzimymi tematami współczesnymi oraz z
wydarzeniami zaczerpniętymi z /?7s7o/7a^ Podobną kompozycję zauważyć można
^ Zob. Ernst H. KANTOROWICZ, Dwa cm/a Dó/a. Wa/aaa za va&/aw/gczae/' /eo/ogń go/zTyczną/, przeł. Maciej
MICHALSKI, Adam KRAWIEC, Warszawa 2007, s. 80-117, a szczególnie s. 89. Pierwszeństwo Sprawiedliwości
podkreśla także porządek, w którym w cytowanych listach wymieniają cnoty Trembecki i Stanisław August. Por. wyżej.
^ O fenomenie axeaip/a/?! wHafA ROSENBLUM, op. cit., s. 50-106; Kirsten AHRENS, „Ewmp/a E/rmAs. Zum
AGNIESZKA StCRODZKA
SALOMON,
KAZIMIERZ WIELKI CNOTA SPRAWIEDLIWOŚCI
77. Pa/ac na ITc^z/a w 7 793 n, p/aa par/ara Azen-uoaa .sZrza/Aa zaznacza wc/'7c/'e główne
po pnzc7?Mć7owic 7 7ńń-7793). Oprać. A. Aa/ow.s7a, H. ÓArac/zła
Zygmunta Starego jest czwarty starożytny władca - Salomon. Potwierdza to gest lewej
ręki polskiego monarchy wskazującego na przejście do Sali poświęconej królowi Izraela.
Zgodnie z powyższym schematem były rozmieszczone cnoty. Nad popiersiem Marka
Aureliusza i głową Kazimierza Wielkiego widniała Roztropność, Salomonowi i Zygmun-
towi I patronowała Sprawiedliwość, Tytusowi i Batoremu Łaskawość, zaś Trajanowi
i Sobieskiemu, Odwaga (ii. 17). Fakt zilustrowania jednego pojęcia przez grupę trzech
(lub dwóch, w przypadku Sprawiedliwości) postaci został dodatkowo podkreślony zwro-
tem ich głów w tę samą stronę. Wyjątkiem jestktóra jako jedyna patrzy wprost na
widza, co akcentuje jej prymat nad pozostałymi cnotami władcy, przyznawany Sprawie-
dliwości przez ideologię monarchicznąjuż od antyku^. Również z tego względu to Salo-
mon rozpoczyna rząd władców starożytnych, którzy - podobnie jak królowie - zostali
ustawieni w kolejności chronologicznej. Ten porządek akcentują rysy twarzy cezarów,
z których najbardziej dojrzały jest Tytus (39-81 r.), jako młodszy mężczyzna został ukaza-
ny Trajan (53-117 r.) i niemal jako chłopiec - Marek Aureliusz (121-180 r.). Ów zabieg
wyjaśnia przyczynę wyboru wizerunku cesarza-filozofa w wieku młodzieńczym.
Obecność w Rotundzie władców ewokujących konkretne cnoty to przykład niezwykle
popularnego w sztuce 2. połowy XVIII w. ogólnoeuropejskiego wątku wń/a/A.
Zgodnie z duchem epoki, jako najbardziej interesujące postrzegano wówczas motywy
z historii starożytnej. Zestawiano je chętnie z rodzimymi tematami współczesnymi oraz z
wydarzeniami zaczerpniętymi z /?7s7o/7a^ Podobną kompozycję zauważyć można
^ Zob. Ernst H. KANTOROWICZ, Dwa cm/a Dó/a. Wa/aaa za va&/aw/gczae/' /eo/ogń go/zTyczną/, przeł. Maciej
MICHALSKI, Adam KRAWIEC, Warszawa 2007, s. 80-117, a szczególnie s. 89. Pierwszeństwo Sprawiedliwości
podkreśla także porządek, w którym w cytowanych listach wymieniają cnoty Trembecki i Stanisław August. Por. wyżej.
^ O fenomenie axeaip/a/?! wHafA ROSENBLUM, op. cit., s. 50-106; Kirsten AHRENS, „Ewmp/a E/rmAs. Zum