Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

118

KONRAD AjEWSRI

Ostatecznie przyparty do muru i zdesperowany Denon, pod pretekstem kłopotów zdro-
wotnych, 5 października 1815 r., zrezygnował z pełnienia funkcji dyrektora byłego już
Muzeum Napoleona. Donosiła o tym „Gazeta Warszawska" z 31 października 1815 r.
pisząc: D^MO/i mT m<2yńź JczorM w [Luwru]. zmg
^rzy/'gm/?gg* *o Óż/D M góry o.św/Yć'o^g/, gog/oónrz /Y,s7 do Wońo/y, z powoda ruszto-
wo d oo ^drpcń óy(y odrozy. Dozo 6 dm. /zczooo tooz yoszczo 2Ó7 odrozów. Z dzd/zotołz
łró/gwsDo/ ododroooyoż /669 zogroozczoyc/z ry^oyzszo. [...] Aówzzzoż z AozMgrwotorzom
Doosztów z Azozozos / zoózozYZ/d wszystko, co zzzcycst zc/z w/oszzoścz^".
15 listopada 1815 r. sekretarz generalny muzeów francuskich Athanase Lavallee za-
meldował ministrowi spraw wewnętrznych Ludwika XVIII Jule Jean-Baptiste-Franęois
de Chardeboef hrabiemu Pradel, że dzieła sztuki zostały już zwrócone i poświadczył to
załączonym spisem. Z 5233 zwróconych obiektów przynajmniej 2000 stanowiły obrazy-f
Niespełna rok później miejsce Denona zajął Louis Nicolas Philippe Augustę de Forbin,
o czym 9 lipca 1816 r. doniosła Polakom prasa warszawska-^. Emerytowany dyrektor
muzeum, przez kolejną dekadę, zamieszkiwał w wypełnionym jego własnymi zbiorami,
paryskim domu przy Quai Voltaire. Tam w ostatnich latach życia przygotowywał do wy-
dania drukiem, ilustrowane sztychami katalogi swych własnych kolekcji, które jednak
ukazały się dopiero po jego śmierci w 1826 r.^ Pracował także nad książką o historii
sztuki powszechnej. Nieukończoną tę pracę, poprzedzoną tekstem wstępnym Charlesa
Alexandra Amaury Duvala, wydali w 1829 r. w Paryżu jego siostrzeńcy Vivant-Jean Bru-
net-Denon i Dominique-Vivant Brunet, który później zmienił swe nazwisko na Brunet-
DenorF^.
Denon zmarł 27 kwietnia (albo jak piszą inni 28 kwietnia) 1825 r. i został pochowany
na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise, gdzie do dziś zdobi jego grób brązowy pomnik
nagrobny dłuta Pierre'a Cartelliera. W kolejnych dwóch latach po jego śmierci kolekcje
Denona zostały rozproszone lub też wystawione na sprzedaż^. Tak więc, jak to ujął Roger
GuzgA JD/iszuwAu 1815, nr 87, s. 1753.
^ WESCHER, op. cit., s. 141-142. O postawie Denona w tym czasie zob. NOWIŃSKI, op. cit., s. 101-105. NAHLIK,
op. cit., s. 152, podaje, że liczba rewindykowanych dzieł sztuki, nie licząc książek i archiwaliów, wynosiła 5103, w tym
2065 obrazów; zob. także ŻYGULSKI jun., Muzgu..., s. 56.
-^GuzgA UhnszawAu 1816, nr 55, s. 1269.
Leon Jean Joseph DUBOIS, Dg^cn/Aon ołygA Torf <?A comyuyAgA fang Jgx yurAgx Ja caAAgf Jgfb^ D
Aaron U Dgnon [...] /nona/ugnA amńyMcy AAAnyag^, Paris 1826; Jean DUCHESNE, CaA/ogag Jg.y ATrgj gtoanragg^
aflgarg^ A; caAAgt &^ Laron U Dgnon, Paris 1826; Alexis Nicolas PERIGNON, Dg^cnyAon oTygA J'art
<?A co/apo^aAnt /g caAAgt Jg/ba 4L Lg Aaron U Dgnon [...] AA/gaux, JgMinx gt nriniatures, Paris 1826. Natomiast
w 1873 ukazał się album jego własnych grafik wydany przez Alberta de La Fizeliere, FIZEL1ERE, op. cit. O działal-
ności Denona jako rysownika, ilustratora i grafika zob. także Philippe BORDES, „Un graveur a Paris 1793-1798". Les
Vies de Dominique-Vivant Denon, [w :] Actgj Ja co//o^ag, Paris, Musee du Louvre, 1999, Paris, 2001, s. 83-103;
Marie-Anne DUPUY, Lgy Aingrairg^ & VAant-Dgnon - Jg^^AaAargt )LaxtraAar [Manosque], 2007.
*6 Chodzi o dzieło: Monnn?gnA arA, op. cit.
Informacje o życiu Denona, z przyczyn oczywistych podane tu skrótowo, zaczerpnięto z obszernej literatury mu
poświęconej m.in. P- F TISSOT, „Notice sur Denon", [w:] DENON, kbyagg Jan^ /u Aa&yg gt /o AfaaA LgyyA...,
Nouvelle Edition, Paris 1829, t. 1, s. I -XLII; Amaury DUVAL, „Notice sur la vie et les ouvrages de M. łe Baron V. D."
[w:] AfonanrgnA arA..., t. 1, s. 1 - 14; „Denon (Le baron Dominique Vivant)", [w:j Voavg/A AAgrapAA Gbnbra/g
... par Firmin D1DOT, Paris 1855, s. 650-653; G. PAWŁOWSKI, „Denon (Dominique Vivant, baron)",[w:] Lu granJg
LncycAybAg AwgnAirg raAonnb^cAncgy, /gArg^ gt&x arA, t. XIV, Paris [bmw], s. 119-120; L. BURCHARD,
„Denon Dominique Vivant", [w:] A//ggnrg;'ngx Lg^Aon &r AiAgnJgn Kanyt/gr Eon &r AntAg AA zar Ggggnwart, bd.
IX, Leipzig 1913, s. 79-80; TYLOR op. cit, s. 548-564; M L. BLUMER, „Denon (Dominique Vivant baron)", [w:]
LhchofmuAg & AiograyAA LranęaAg, publie sous la direction de R. D'Amt et R. Limouzin-Lamothe, t. X, Paris 1965,
s. 1066-1067; Cecil Hiiton Monk GOULD, LroyAy ofGongagjt, LAg Maygg Nayo/bon anJ Ag CrgaAon oftAg Loavrg,